Äîêóìåíò âçÿò èç êýøà ïîèñêîâîé ìàøèíû. Àäðåñ îðèãèíàëüíîãî äîêóìåíòà : http://www.hist.msu.ru/Science/Disser/Redkova.pdf
Äàòà èçìåíåíèÿ: Tue Dec 23 12:32:27 2014
Äàòà èíäåêñèðîâàíèÿ: Sun Apr 10 09:25:43 2016
Êîäèðîâêà:
« . . »





XII

07.00.00 ­ 07.00.03 ­ ( )



: ,

, 2014


2

1. 1.1. 1.2. 2.1. 2.2. : veritas hebraica 2.3. 3. 3.1. : 3.2. 3.3. . 4. XII 4.1. Lectio divina « » 4.2. sacra pagina : « » 5. 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. - 60 66 67 71 74 78 82 40 50 50 32 37 16 27 32 11 11 12 12 2 5


3

5.5.1. - 5.5.2. - 5.6. 5.7. 1.1 1.2. 1. XII . 1.1. 1.2. civitas Dei civitas terrena

83 86 88 92 97 97 103 110 110 111 118

1.3. ivitas XII XII

2. 145 2.1. : munitio, murus, fortitudo 145 2.2. 2.3. : , 2.3.1. 2.3.2. ­ : 2.3.3. 2.3.4. : 2.4. 3. : 3.1. XI ­ XII 3.2. : 213 217 192 199 213 171 171 177 184 158


4

3.3. 3.4. 4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. :

230 239 245 245 255 258 265 285 292


5


« » : « , , , - »1. , , c , . , , , . , , . , , - ( ). , , , . ,

. , . .

1

Smalley B. The Study of the Bible in the Middle Ages. Oxford, 1984. P. XIII-XIV.


6

: , ­ , . , XII ., , , , . , . «» , .
2


3

, 4. ­ , . . XII . XII ­ , ­ ,
2

.: De Lubac H. ExÈgÕse mÈdiÈvale, les quatre sens de

lÈcriture. Vol. 1-4. Paris, 1959-1964; Dahan G. Lire la Bible au Moyen áge. Essais dhermÈneutique medieval. GenÕve, 2009.
3 4

. «». Bauman C. Hermeneutics and social science. N-Y. 1978. P. 37.


7

, , 5. , , . , , , , 6. XII . 7, , ­ , , , , , , , , . -, , , , , ,

, -, -, , , «Sources ChrÈtiennes». .. « », « »,
5

.. XII : // .. : //

. 2013. .74(3-4). . 42-59.
6

. . 1. . ., 1999. . 9.
7

Gribomond J., HÆdl L. Bibelauslegung. Geschichte der Auslegung // LMA. MÝnchen, 1995.

Bd. 2. Sp. 43-51.


8

8, Allegoriae et Distinctiones , .. , , .-. , . . , XII , , , «»9 . «» , , . , , , «» XII ., , . , , . , , ; , , , , , , . , . - ­ .

8 9

Chenu M.-D. La thÈologie au XII siÕcle. Paris, 1957. . 160. .. XII-XIII . ., 1907. . 15.


9

II ., , . , , , , , XII . «»? , ? ? XII .? , ? ? ? ? , , ? ? , , , . , ,


10

, , , . , , - , , . , , . , , , «» . , , , , , . . XII ., . . , . , . , , .


11


1. c 1.1. «» ­ ( , . interpretatio) , ,

, ­ , 10. , , 11. - ­ , , , . , .. . «» (, , ). , , 12. , , , , , 13. ,

10 11

Schreckenberg H. Exegese // RAC Bd. 8. Sp. 1174. .. . .., .., .. // . . 11. , . . , 2011. .7, 10.

. ., 2011. . 3.
12

2006. C. 360-390.
13


12

1.2. 1.2.1. , 14. 15. , , , « »16, , , 17. (auctor), ­ (scriptores) 18. , , , , .
14 15

Denzinger H. Vier BÝcher von der religiÆsen Erkenntnis. WÝrzburg, 1857. Bd. 2. S.156-182. . : Hengel . Schriftauslegung und Schriftwerdung in der Zeit des Zweiten

Tempels / Schriftauslegung im antiken Judentum und im Urchristentum. Hrsg. von M. Hengel und H. LÆhr. TÝbingen, 1994. S. 1-71.
16

., : « , ...» (. 30:2); «...

: , , ; , . , ...» (. 15:19).
17

.: « , ,

, » (2 . 3:16); « , , » (2 . 1:21).
18

Beinert W. Ispiration. Lexikon der katholischen Dogmatik. Freiburg, Basel, Wien, 1988. Sp.

289-291.


13

. ­ inspiratus19 ­ 20. inspiratio divina ( ) . . « » (unus liber), . (quasi organum), c 21. , (ex persona Dei)22. , , , 23,

19

Tertullianus. De cultu foeminarum. 1.3 // PL Vol. 1. Col. 1308A: «Et legimus omnem

Scripturam aedificationi habilem divinitus inspirari» ( , , , ...).
20

, :

«prophetas ...Spiritu divino inundatos» (, C ) (Tertullianus. Apologeticus adversus gentes pro christianis // PL Vol. 1. Col. 377A), «Dei voces» (ibid. Col. 446), «sermo divinus» (ibid. Col. 833 B).
21

Hieronymus Stridonensis. Epistola 65.7 // PL Vol. 22. Col. 627: «Debeo ergo et linguam

meam quasi stilum et calamum praeparare, ut per illam in orde et auribus audientium scribat Spiritus Sanctus» (, , ).
22

Idem. ommentariorum in epistolam ad Galatas. Liber I, vers. 19 // PL Vol. 26. Col . 345B:

«Et Ezechiel ex persona Dei: Eduxi, inquit, eos, idest, populum Judaeorum, de terra Aegypti» ( : , .. , ); Idem. Commentariorum in Isaiam prophetam. Liber XV // PL Vol. 24. Col. 515C: «...in Jeremia scriptum est ex persona Dei» (... ).
23

Idem. Commentariorum in epistolam ad Ephesios. Liber 3. Ver. 6 // PL Vol. 26. Col. 481A:

«...et singuli sermones, syllabae, apices, puncta in divinisScripturis plena sunt sensibus...» (... , , , ...).


14

« » C 24. , , , , , ­ . « , , , »25. , (concordantia veteri et novi testamenti) , 26. 27. 28, - 29.
24

Idem. Commentariorum in Zachariam prophetam // PL Vol. 25. Col. 1442A: «Nulli enim

dubium quin Lex, Spiritus Sancto dictante, conscripta sit» ( , ).
25

Gregorius I. Libri moralium sive exposition in librum Iob // PL Vol. 75. Col. 517B: «Si magni

cujusdam viri susceptis epistolis legeremus verba, sed quo calamo fuissent scripta quaereremus, ridiculum profecto esset epistolarum auctorem scire sensumque cognoscere, sed quali calamo earum verba impressa fuerint indagare».
26

. . /

. / . . . , . . ., 2011. . 159.
27 28

Interpreting the Scriptures // Ed. by A. Robert and A. Feuillet. NY, 1969. P. 33. . . I. 38 / .

. ., 2008. . 1217. . . : « , [ ] , , , ».
29

, , ,

, , , ,


15

, , . , 30. « » , 31. , ad hoc, , , - . . , , « ,

... / Dei Verbum. III.11. II . ., 1998. C. 245.
30

. . .: Young F. M. Biblical Exegesis and the

Formation of Christian Culture. Cambridge, 1997. P. 15. . , , , , , . .: Katz P. The Early Christians` Use of Codices instead of Rolls // JTS 48. 1945. P. 63-65.
31

Augustinus. Epistola. 82.2 // PL Vol. 33. Col. 278: «...veritas divinarum Scripturarum, ad

nostrum fidem aedificandam memoriae commendata, non a quibuslibet, sed ab ipsis Apostolis, ac per hoc in canonicum auctoritatis culmen recepta, ex omni parte verax atque indubitanda persistat» ( , , -, , , ).


16

»32, « , [] , »33. 1546 . , (, , ) , . 1.2.2. : veritas hebraica , , . I , , , , 34. , , . , , , , 35.
32

Ibid. II. V. 6. Col. 38: «...ab una lingua profecta, qua opportune potuit per orbem terrarum

disseminari, per varias interpretum linguas longe lateque diffusa innotesceret gentibus ad salutem...».
33

Ibid. II. VI. 8. Col. 39: «Magnificeigitur et salubriter Spiritus sanctus ita Scripturas sanctas Paul A. La Bible et l'Occident: De la BibliothÕque d'Alexandrie Þ la culture europÈenne. P., Palmer L.R. Latin Language. L., 1955. P. 148-180.

modificavit, ut locis apertioribus fami occurreret, obscurioribus autem fastidia detergeret».
34

2007. P. 246.
35


17

II . , . , , «», . , 36. , 37. , . , - , . « »38. . , 39.

36

.

- . .: Schulz-FlÝgel E. Interpretatio. Zur Wechselwirkung von ýbersetzung und Auslegung im lateinischen Cantica Canticorum // Philologia Sacra. Biblische und patristische Studien fÝr H.J. Frede und W. Thiele zu ihrem siebzigsten Geburtstag / Ed. R. Gryson. Freiburg, 1993 (Vetus Latina. Aus der Geschichte der lateinischen Bibel 24/1). P. 131-149.
37

Schulz-FlÝgel E. The Latin Old Testament Tradition // Hebrew Bible / Old Testament.The Paul A. La Bible et l'Occident... P. 245. Janssen H. Kultur und Sprache: Zur Geschichte der alten Kirche im Spiegel der

History of its Interpretation / Ed. by M. Saebce. GÆttingen, 1996. Vol. I. P. 643.
38 39

Sprachentwicklung von Tertullian bis Cyprian. Nijmegen, 1938. S. 241.


18

















.. « »40. 41, , . sermo humilis 42. III . , . , , . ad hoc. , . , , . . , , . «» . III . Afra. , ,

40 41

Kaulen F. Handbuch zur Vulgata. Mainz, 1870. S. 3-8. ­ imperiti translatores. Praefatio

Hieronymi in libros Salomonis juxta LXX interpretes // PL Vol. 29. Col. 403C - 404C: «... illa, quae imperiti translatores male in linguam nostram de Graeco sermone verterant ... curiosissima veritate correxi» (..., ... ).
42

Kedar B. The Latin Translations... P. 303.


19

, IV . , Itala43. , , , Vetus Latina. - , , - , . 44 45, 46. ­ sensum de sensu 47. : , , . ,

43



« »: Augustinus. De doctrina... Col. 4: «In ipsis autem interpretationibus, Itala caeteris praeferatur; nam est verborum tenacior cum perspicuitat e sententiae» ( , ).
44

: Augustinus.

Epistola. 71. 4 // PL Vol. 33. Col. 243: «Ac per hoc plurimum profueris, si eam graecam Scripturam, quam Septuaginta operati sunt, latinae veritati reddideris: quae in diversis codicibus ita varia est, ut tolerari vix posit» ( , , , , , ). Biblia hebraica . .
45 46 47

Schulz-FlÝgel E. The Latin Old Testament Tradition... P. 646. Stummer F. EinfÝrung in die lateinische Bibel. S. 65. Marti H. ýbersetzer der Augustin-Zeit. Interpretation von Selbstzeugnissen. MÝnchen, 1974.

S. 61-79.


20

. , « » verbum e verbo. , ad hoc . , , -- , . , , , « »48. , , , : « , , »49. , , , III-V ., , 50.
48

Augustinus. De doctrina... II. 17. Col. 43: «Nam nonnullas obscuriores sententias plurium

codicum saepe manifestavit inspectio» . .
49

Ibid.: «Quae quidem res [scilicet varietas interpretationum] plus adjuvit intelligentiam quam Ibid. Col. 46: «Et latinis quibuslibet emendandis, graeci adhibeantur, in quibus Septuaginta

impedivit, si modo legentes non sint neglegentes».
50

interpretum, quod ad Vetus Testamentum attinet, excellit auctoritas; qui jam per omnes peritiores Ecclesias tanta praesentia sancti Spiritus interpretati esse dicuntur, ut os unum tot hominum fuerit» ( [], , , , []. , [ ] , ).


21

, , . , Biblia Hebraica, 51. IV . Vetus Latina , I 382 . , 52, . , Vetus Latina. 53. , , 54.

51

. : .. : ,

// / . .. . ., 2012. . 320-367.
52

Andrew C. The Letters of Jerome: Asceticism, Biblical Exegesis, and the Construction of

Christian Authority in Late Antiquity. Oxford, NewYork, 2009 (Oxford Early Christian Studies). P. 44. . : Kelly J.N.D. Jerome. His Life, Writings and Controversies. London, 1975 (2nd ed.: Peabody, Mass., 1998). . : Rebenich S. Hieronymus und sein Kreis. Prosopographische und sozialgeschichtliche Untersuchungen. Stuttgart 1992; Williams M. H. The Monk and the Book: Jerome and the Making of Christian Scholarship, Chicago, 2006; .. : , , . ., 2010.
53

­ ,

, , , , .
54

Hieronymus. Commentariolum in Ezechilem prophetam. Liber XI. PL Vol. 25. Col. 346D:

«Solent enim ridere de nobis, et attollere supercilium et inflates buccis ructare scientiam Scripturarum, ...si verborum dissonantiam in nostris codicibus potuerint demonstrare» (


22

, . , ( , ) : , , , , «», c . , ­ , 55, c 56: , , 57.

, , , , ).
55

. : Lust J. Septuagint and Canon // The Biblical Canons. Ed. by J.-M. Auwers, H.

J. de Jonge. Leiden, 2003. P. 39-55.
56

.. « » , . . : Dorival G., Munnich O. La Bible grecque des Septante. Du judaÎsme hellÈnistique au christianisme ancien. Paris, 1988. P.112-125; Eisspeldt O. Einleitung in das Alte Testament. TÝbingen, 1956. S. 706. . . Sundberg A. The Old Testament of the Early Church. Harvard, 1964. P. 51-79; Pfeiffert R.H. Introduction to the Old Testament. N.Y., 1941. P. 48.
57

, ,

. . Lust J. Septuagint and Canon... P. 45.


23

58. , , ,
59







. hebraica

ad fontes, veritas ( « »), , , , . , (verbum e verbo). , , 60. (387-405 .)61.

58

Prologus Sancti Hieronymi presbyteri in Pentateucho // Biblia Sacra juxtaVulgatam versionem.

Stuttgart, 1983 / Ed. B. Fischer, H.I. Frede, I. Gribomont, H.F. D. Sparks, W. Thiele. P.3-4: «Aliud esse enim vatem, aliud esse interpretem: ibi spiritus ventura praedicit, hic erudition et copia verborum ea quae intellegit transferet».
59

Hieronymus. Questiones Hebraicae in Genesim // PL Vol. 23. Col. 937A: «Sed et

Euangelistae, et Dominus noster atque salvator nec non et Paulus apostolus multa quasi de veteri testamente proferunt, quae in nostris codicibus non habentur... Ex quo perspicutum est, illa magis vera esse exemplaria, quae cum Novi Testamenti auctoritate concordant» ( , C, , , , . , [], ).
60

Idem. Prologus Hester / Biblia Sacra... P. 712: «Librum Hester variis translatoribus constat

esse vitiatum. Quem ego de archivis Hebraeorum elevens verbum e verbo pressius transtuli» (, . , , ).
61

. / . .10. ., 2005. . 25-27.


24

. , 62, , , , 63. hebraica veritas , , ­ , 64. , , , . « » : «, , , ,
62

­ ucurbita () hedera ()

(4:6). . Andrew C. The Letter of Jerome. Ascetisme, Biblical Exegesis and the Construction of Christian Authority... Oxford, 2009. . 65.
63 64

Williams M.H. The Monk and the Book... P. 81-95. Augustinus. De civitate Dei. 15.14 // PL Vol. 41. Col. 455 : « ...Septuaginta interpretes, in

plurimis quae diversa dicere videntur, ex haebreis codicibus emendare ausus est nemo. Non enim est illadiversitas [inter codices hebraeos et nostros] putata mendositas; nec ego ullo modo putandam existimo. Sed ubi non est scriptoris error, aliquid eos divino Spiritu, ubi sensus esset consentaneus veritati, et praedicans veritatem, non interpretantium more, sed prophetantium libertate aliter dicere voluisse credendum est » ( , , , . [ ] , , . , , , , , , , ).


25

, , , , ­ , . , , , , , »65. , , . , hebraica veritas, 66. hebraica veritas. veritas, , «» , , , . , . res signa, res ­ , veritas ­ . , , signa (), ­ , « ». , (verbum), , ,

65

Ibid. Col. 604: «Si igitur, ut oportet, nihil aliud intueamur in Scripturis illis, nisi quid per

homines dixerit Dei Spiritus, quidquid est in hebraeis codicibus, et non est apud interpretes Septuaginta noluit ea per istos, sed per illos Prophetas Dei Spiritus dicere. Quidquid vero est apud Septuaginta, in hebraeis autem codicibus non est, per istos ea maluit, quam per illos, idem Spiritus dicere, sic ostendens utrosque fuisse prophetas».
66

Idem. Epistola. 71.II. 4 // PL Vol. 33. Col. 242: «Perdurum erit enim, si tua interpretatio per

multas ecclesias frequentius coeperit lectitari, quod a graecis ecclesiis latinae ecclesiae dissonabunt, maxime quia facile contradictor convincitur graeco prolato libro, id est linguae notissimae».


26

. « (verbum), , , , . verbum, ». , , , , verbum, , 67. ­ (signum) (res), , 68, «, , , . , , . , , , , . , , , ,
67

Idem. De Trinitate. IX. 29 // PL Vol. 42. Col. 1071-1072: «Proinde verbum quod foris sonat,

signum est verbi quod intus lucet, cui magis verbi competit nomen. Nam illud quod profertur carnis ore, vox verbi est: verbumque et ipsum dicitur, propter illud a quo ut foris appareret assumptum est. Ita enim verbum nostrum vox quodam modo corporis fit, assumendo eam in qua manifestetur sensibus hominum; sicut Verbum Dei caro factum est, assumendo eam in qua et ipsum manifestaretur sensibus hominum» («, , , , , (verbum). , , , , . , , , , , , »).
68

.. : / :

. ., 2002. . 124.


27

. ­ , , , , ­ , »69. , , , ­ . 2.3. C 10 . ( , ) , , . V .70, , , Codex Sangallensis 139571, . , ,

69

Augustinus. De cathehizandis rudibus. II.3 // PL Vol. 41. Col. 311-312: «...ille intellectus

quasi rapida coruscatione perfundit animum; illa autem locutio tarda et longa est, longe que dissimilis: et dum ista volvitur, jam se ille in secreta sua condidit: tamen quia vestigia quaedam miro modo impressit memoriae, perdurant illa cum syllabarum morulis; atque ex eisdem vestigiis sonantia signa peragimus, quaelinguadiciturvellatina, vel graeca, vel hebraea, vel alia quaelibet; sive cogitentur haec signa, sive etiam voce proferantur; cum illa vestigial nec latina, nec graeca, vel hebraea, nec cujus que alterius gentis sint propria, sed ita efficiantur in animo, ut vultus in corpora».
70

Reichman V. BibelÝbersetzungen I. 3.3. Zur Geschichte der Vulgata / TRE. Bd. V, 1980. S. Lowe E.A. Codices Latini Antiquiores, VII. 984; Bischoff B. Zur Rekonstruktion der Ältesten

178-181.
71

Handschrift der Vulgata-Evangelien und der Vorlage ihrer Marginalien. Stuttgart, 1966. S. 101111.


28

«»:

72,

73,

74,

75,

. , , . , - , . -, . , VI . . «» ­ « »76. - ( ). 716 . , , , . -, , 1786 . , 77. , , ( , 546 . 78)
72

Loewe R. The Medieval History of the Latine Vulate // The Cambridge History of Bible. V. II.

The West from the Fathers to the Reformation / Ed. G.W.H. Lampe. Cambridge, 1969. P. 102154. . ... . 359-362.
73 74 75

Marazuela T.A. La Vetus Latina Hispana. I. Prolegomenos. Madrid, 1953. P. 313-535. Cardoliani A. Le text de la Bible en Irlande du Ve au IXe siÕcle / RB LVII, 1950. P. 3-39. .: Berger S. Histoire de la Vulgate pendant les VI . . Fischer B. Codex Amiatinus und Cassiodor / Biblische Zeitschrift. Neue Folge. Bd. VI, 1962. ,

premiers siÕcles du Moyen Age. NY, 1958. P. 61-111.
76

.: Fischer B. Die Idee der Pandekten. Bern, 1971. S. 59.
77

S. 57-79.
78

. O Codex Fuldensis c. : . ... . 360.


29

«» . , , , . 79. . (. 735 .), , nosta editio (« »), « »80. . . 789 . («Admonitio generalis») , « ... »81. (, 730 -804 .), -,

79

, - (Codex Sangermanensis, , Bibl. Nat. 11553),

­ , Codex Colbertinus (, Bibl. Nat. 254), ­ .
80

Beda Venerabilis. In Hexameron. PL, Vol. 91, Col. 41D: «Pro eo autem quod nostra Editio,

quae de Hebraica veritate translata est, habet a principio, in antiqua translatione positum est ad Orientem».
81

Admonitio generalis. Capitularia regum Francorum / Ed. A. Boretius. T. I. Hannover, 1883

(MGH Leges II). P. 60: «Psalmos, notas, cantus, compotum, grammaticam per singula monasteria vel episcopia et libros catholicas bene emendate; quia saepe, dum bene aliqui Deum rogare cupiunt, sed per inemendatos libros malo rogant. Et pueros vestros non sinite eos vel legendo vel scribendo corrumpere...».


30

, . 82, . . , . ( ). , ( , )83. 801 . , . , Codex Vallicellianus84 . . . , . , , , , , , . , «» ,
82





.. / . . II. M., 2001. .25-27; Heil W. Alkuin / TRE. Bd. II, BerlinFischer B. Bibeltext und Bibelreform unter Karl dem Grossen // Karl der Grosse. Lebenswerk

New-York, 1978. S. 266-276.
83

und Nachleben / Hrsg. von H. Beumann, W. Braunfels u.a. Bd. 2. Das geistige Leben. DÝsseldorf, 1965. S. 156-216.
84

odex Vallicellianus (Ms. B6) ,

--- .


31

85.













, . 86. , «» . , , 87. XII . «» 88. 1109 . , . , , , . , , , . 89.
85

Delisle L. Les Bibles de ThÈodulfe / BibliothÕque de L`Ecole des Chartres. XI. Paris, 1879. P. . Stummer F. EinfÝhung.... S. 142-143; Elliot J.K. The Vulgate Old Testament .. . / . .V. M., 2002. C. 125-126. « » Sancti Stephani abbatis Cisterciensis III Censura de aliquot locis Bibliorum // L. Vol. 166.

1-47.
86

// Aufstieg und Niedergang der rÆmischen Welt. Bd. V/2. P. 239-245.
87 88

, Mss 12-15.
89

Col. 1373-1376: «Hanc historiam scribere disponentes, inter plurimos libros quos de diversis ecclesiis congregavimus ut veraciorem sequeremur, in quemdam fere ab omnibus multum dissonantem impegimus. Et quia illum pleniorem caeteris invenimus, fidem ei accommodantes, hanc historiam, secundum quod in eodemlibro invenimus, scripsimus. Qua digesta, non modice de dissonantia historiarum turbati sumus, quia hoc plena docet ratio, ut quod ab uno interprete,


32

90, 91. XIII . 94. 3.
92



(1150-1228 .)93,

videlicet beato Hieronymo, quem, caeteris interpretibus omissis, nostrates jamjamque susceperant, de uno Hebraicae veritatis fonte translatum est, unum debeat sonare... Unde nos multum de discordia nostrorum librorum, quos ab uno interprete suscepimus, admirantes, Judaeos quosdam in sua Scriptura peritos adivimus, ac diligentissime lingua Romana inquisivimus de omnibus illis Scripturarum locis, in quibus illae partes et versus, quos in praedicto nostro exemplari inveniebamus, et jam in hoc opere nostro inserebamus, quosque in aliis multis historiis Latinis non inveniebamus. Qui suos libros plures coram nobis revolventes, et in locis illis ubi eos rogabamus, Hebraicam, sive Chaldaicam scripturam Romanis verbis nobis exponentes, partes vel versus, pro quibus turbabamur, minime repererunt. Quapropter Hebraicae atque Chaldaicae veritati, et multis libris Latinis, qui illa non habebant, sed per omnia duabus illis linguis concordabant, credentes, omnia illa superflua prorsus abrasimus, veluti in multis hujus libri locis apparet, et praecipue in libris Regum, ubi major pars erroris inveniebatur».
90

Oursel C. La Bible de saint Etienne Harding et le scriptorium de Citeaux (1109 - vers 1134) / ,

Citeaux. T. 10. 1959. P. 40.
91

, , . . Lobrichon G. La Bible des MaÍtres // Bernard de Clairvaux. Histoire. MentalitÈs. Spiritualite. Colloque de Lyon-Citeaux-Dijon. Paris, 1992. P. 212 .
92 93 94

Exemplar Parisiense [?], Ms. lat. 16719-22. , . .: Foreville R. Etienne Langton // DS. Vol. IV. Paris, 1961. Col. 1495-1502. « » (

). 1456 . 1528 .


33

3.1. : , , , , . , , 95. , , , . () 96. , , ­ 97. ­ , , . , .
95

"".

.
96

6 . ..

. . . : .. Allegoria pro Typologia. . ., 2006. . 8-9.
97

Brisson L. L'allÈgorie comme interprÈtation des mythes, de l'AntiquitÈ Þ la Renaissance //

L'AllÈgorie de l'AntiquitÈ Þ la Renaissance / Ed. B. PÈrez-Jean, P. Eichek-Lojkin. Paris, 2004. P. 23-40.


34

, , ­ «» () . ( I . . ­ . 50 . . .) - 98. «» , , 99, . ­ () ( , ). «» ( ) «» ( ) , 100. 101. - . «», typos (). antitypos (.. )102. , ­ () , , ,
98

Carleton Paget J.N.B. Christian Exegesis in the Alexandrian Tradition // Hebrew Bible / Old

Testament. The History of its Interpretation / Ed. by M. Saebce. Vol. I. GÆttingen, 1996. P. 478535.
99

Stein E. Die allegorische Exegese des Philo aus Alexandria (BZAW 51). Giessen, 1929.

100

. . . . . . ., 2006.
101 102

Angenendt A. Die Geschichte der ReligiositÄt. Darmstadt, 2000. S. 171. . : . , ,

. ., 2008. . 123.


35

« »103, ­ . , «» : , 104. ­ . . ( ) ( , ). , , «» , 105. -

, « » . , , (, 106). : , , 107.
103 104 105 106 107

. 4:10. Ohly F. Schriften zur mittelalterlichen Bedeutungsforschung. Darmstadt, 1983. S. 322. Smalley B. P. 4. . . 37.1. . . 6.88.3.


36

: (, ), () (), : . , 108. IV-V . , . (. 312), : (« »). , . , . , , « ». , : , 109. «» «» . , , .

108 109

.. // . . 5. ., 2003. . 525-530. Hidal S. Exegesis in the Atiochene School // Hebrew Bible / Old Testament.The History of its

Interpretation / Ed. by M. Saebce. Vol. I. GÆttingen, 1996. P. 547.


37





110

­

111, «» , . «», «», «», , . (, ) , , , «», «», . . , , , 112. 3.2. . , , 113,
110 111 112

Vaccari A. La theoria nella scuola exegetica di Antiocha / Biblica, I. (1920). P. 3-36. PÈpin J. Hermeneutik. / RAC. Bd. 14. 1987. S. 751-771. Laistner M.W.L. Antiochene Exegesis in Western Europe during the Middle Ages / HTR 40 Kamesar A. Jerome, Greek Scholarship and the Hebrew Bible. Oxford, 1992. P. 4-40.

(1947). P. 19-35.
113


38

114. , , . , , Hexapla ­ , , , , II ­ III . : , . . , 115. , , , « »116. , . : , , .
117







2 - « » «», (.. «» «») . - «

114 115

Carleton Paget J.N.B. Christian Exegesis in the Alexandrian Tradition... P. 502. Simonetti M. Lettera e/o allegoria: un contributo alla stori dell`esegesi patristica. Roma, 1985. . . 2. 2 . 3:6-17.

P. 74.
116 117


39

»118, . «» « »
119

. , ,

, ­ (), () (). « [...], c- , [...] , »120. , «» . , , . , , - «». «» «» 121. (, concordantia) , , «» () : «mnia in figura contingebant illis»122. «»: , ,
118 119 120 121

(



)



,

. . 4.2.4. , 1993. . 123. 22:20. . « » 4.10. . 124. .. Allegoria pro Typologia. Origenes secundum translationem Rufini. In Leuiticum homiliae. Homilia 15. 3 // CPL

. ., 2006. . 251.
122

0198.3 (A). P. 490.


40

, ( )123. , , , 124, 125. , , . , , «» ( )126. , , : , 127. , III . . 3.3. .
123

128

Danielou J. Les sources biblique de la mystique d`OrigÕne // Revue d`ascÈtique et de . . 4.3.5. Lubac H de. ExÈgÕse mÈdiÈvale. P. 131-135. Guinot J.-N. L'Ècole exÈgÈtique d'Antioche et ses relations avec OrigÕne // Origeaniana .. Allegoria pro Typologia... . 262-263.

mystique. Vol. XXIII. 1947. P. 126-141.
124 125 126

octava. P. 1164.
127 128

, , , , , XII .


41

, , . : ­ ­ , - III ­ V . , 129, , . 130, «», «» «» .

«» , . .

129

,











c

Glossa ordinaria. , . ., : Gilson E. La thÈologie mystique de Saint Bernard. Paris, 1934. P. 27-28.
130

Gregorius Magnus. Moralia in Iob // Ed. M. Adriaen. CCSL 143. Turnhaut, 1979.


42

« » 131, , ­ . «», «» «» . ­ , , , 132. , , ­ . , : - . , : . , « » , 133. , , «» . , , «». ,
131

, (. 339, () ­ 4 397, Jacob Ch. The Reception of Origenist Tradition in Latin Exegesis // Hebrew Bible / Old Ambrosius. De Isaac vel anima. 7.63. Turnhaut, 2003. P. 130: «Quod autem Aquila

()).
132

Testament. The History of its Interpretation. Ed. by M. Saebce. Vol. I. GÆttingen, 1996. P. 694.
133

ait: Sonans sicut sol, videtur illa axis coelestis conversio, solisque et lunae et stellarum cursus, concentusque globorum exprimi».


43

, 384-386 ., : « . . , , -, , , , »134. , . C . , , , , , (.. ) ,

,

. (theoria), 135. , , , 136. .
134 135

Augustinus. Confessiones. 5. XIV. 24 // PL Vol. 32. Col. 659. Hieronymus. Epistola 120.12 // PL Vol. 22. Col. 1005: «Legimus in Proverbiis: Tu autem

describe ea tripliciter, ut respondeas sermones veritatis qui proponuntur tibi,et jubetur nobis ut eloquia veritatis, id est scripturas sanctas, intelligamus tripliciter: primum, juxta litteram, secundo, medie, per tropologiam, tertio, sublimius, ut mystica, quaeque congnoscamus».
136

Idem. In Gal. 1.11 // PL Vol. 26. Col. 322: «Nec putemus in verbis Scripturarum esse

Evangelium, sed in sensu».


44

­ (intelligentia spiritualis). , : «... , , , in ethica , . -, (juxta allegoriam), .. »137. , , « » . , 16- , , , , : -, , , ­ , - ­ ( ), ­ , , , 138. «» : « : , ­ , ­ , , ­ , »139. locus classicus .
137

Idem. Commentariolum in Amos prophetam // PL Vol. 25. Col. 1027D: «Debemus enim

Scripturam sanctam, primum secundum litteram intelligere, facientes in ethica quaecumque praecepta sunt. Secundo juxta allegoriam, id est, intelligentiam spiritualem. Tertio secundum futurorum beatitudinem».
138 139

Idem. Commentariolum in Ezechielem prophetam // PL Vol. 25. Col. 125B. Joannes Cassianus. Collationum XXIV Collectio. Collatio XIV. 8 // PL Vol. 49. Col. 964A:

«... una atque eadem Jerusalem quadrifariam possit intelligi: secundum historiam civitas Judaeorum, secundum allegoriam Ecclesia Christi, secundum anagogen civitas Dei illa coelestis


45

















, . , . « », , , . , « » (regula fidei)141. Regula fidei ­ , . , , , « »142. , « »143.
quae est mater omnium nostrum; secundum tropologiam anima hominis, quae frequenter hoc nomine aut increpatur, aut laudatur a Domino».
140

140

­

Kiefer R. Jerome: His Exegesis and Hermeneutics // Hebrew Bible / Old Testament.The regula fidei / regula veritatis

History of its Interpretation. Ed. by M. Saebce. Vol. I. GÆttingen, 1996. P. 681.
141

. , , . . Ohme H. Canon I // RAC. Bd. XX. Stuttgart, 2004. Sp.1-28. . HÄgglund B. Die Bedeutung der «Regula fidei» als Grundlage theologischer Aussagen // Theologica
142 143

­

Nordic

Journal

of

Theology,

12:1,

1-44.

http://dx.doi.org/10.1080/00393385808599786. Grant R. M. The Short History of the Interpretation of the Bible. London, 1965. P. 87. Augustinus. De doctrina... 3.10.16.


46

, 144. , , , , 145. , , 146. , , , (cupiditatem). , , 147. , , (secundum litteram), (figurate atque in aenigmatibus). , . , «» 148.
144 145

. . , 2011. . 128. Augustinus. De doctrina... 1.37 // PL Vol. 34. Col. 35: «...titubabit autem fides, si divinarum Ibid. 1.35, 39. Col. 34: «Omnium igitur, quae dicta sunt, ex quo de rebus tractamus, haec

Scripturarum vacillat auctoritas: porro fide titubante, charitas etiam ipsa languescit».
146

summa est, ut intellegatur legis et omnium diuinarum scripturarum plenitudo et finis esse dilectio rei, qua fruendum est, et rei, quae nobiscum ea re frui potest ...» (, , , , ­ , , , , ... ); Ibid. 2.6,7. Col.38: «... ita obscure quaedam dicta densissimam caliginem obducunt. Quod totum provisum divinitus esse non dubito, ad edomandam labore superbiam, et intellectum a fastidio revocandum , cui facile investigata plerumque vilescunt» ( , . , -- , , ).
147 148

Ibid. 3.10.14-15. Col. 71. Augustinus. De Genesi conra Manicheos. 2.2.3 // PL Vol.34. Col. 197.


47

, « »: , , , , 149. , , , 150. , , (1:3) , , ­ 151. (proprietam litterae) , (gesta narrat)152. . « » (De doctrina christiana), « » (De Genesi ad litteram), (Questiones in Heptateuchum), (Ennarationes in Psalmos), «» (Confessiones), « » (De civitate Dei) 153.

149

Idem. De Genesi ad litteram. 2.5 // PL Vol. 34. Col. 222: «Quatuor modi a quibusdam

Scripturarum tractatoribus traduntur Legis exponendae, quorum vocabula enuntiari graece possunt, latine autem definiri et explicari: secundum historiam, secundum allegoriam, secundum analogiam, secundum aetiologiam».
150 151 152 153

Idem. Confessiones. 13. XX. 27 // PL Vol. 32. Col. 856. Idem. De Genesi ad litteram. 1.17.32 // PL Vol. 34. Col. 258. Ibid. Col. 347. Wilmart A. La tradition des grands ouvrages de saint Augustin. Roma, 1931.


48

, 154.
155





. , « »156. (Moralia in Iob) (collationes), , . ­ . . «» : « , , , , , ... , , ...»157. , , III (483-492 .) I (535536 .), (480-524 .)158.
154 155

Evans G.R. The Language and Logic of the Bible. Cambridge, 1991. P. 37-47, 173-176. I , . 540, ­ . 12 604, ), 3 590 . ­ Guibertus de Novigento. De vita sua // PL Vol. 156. Col. 874B: «Gregoriana dicta, in quibus Gregorius Magnus. Homilia in Ezechilem. II.II // PL Vol. 76. Col. 949A: «Scio enim quia

.
156

artis hujus potissimum reperiuntur claves...».
157

plerumque multa in sacro eloquio quae solus intelligere non potui coram fratribus meis positus intellexi... Patet enim quia hoc mihi pro illis datur quibus mihi praesentibus datur».
158

, . .., ..,

.. I / . . 12. ., 2007. . 612-635; Markus R. A. Gregory the Great and His World. Cambridge, 1997; Richards J. Consul of God: The Life and Times of


49

, , . , : , ­ , , , . . , : « , , , , . , , , , , »159. , () . , , , 160. , : ­ , ­ . , , , .
Gregory the Great. L., 1980; Straw C. Gregory the Great: Perfection in Imperfection. Berkeley, 1988.
159

Gregorius Magnus. Moralia in Iob. Praefatio. Epistola. Caput. III. Col. 513C: «Nam primum

quidem fundamenta historiae ponimus; deinde per significationem typicam in arcem fidei fabricam mentis erigimus; ad extremum quoque per moralitatis gratiam, quasi superducto aedificium colore vestimus».
160

Smalley B. The Study of the Bible... P. 35.


50

, , . , , , , . « »
161



. , 162. . , « ». : VII . «», VIII . . 163. 4. XII 4.1. Lectio divina « » ­ 164. ,
161 162

Gregorius I. Regula pastoralis // SC 381-382. Paris, 1992. Leclercq J. From Gregory the Great to Saint Bernard. Cambridge History of Bible. Vol. 2. Leclercq J. Wissenschaft und Gottverlangen. DÝsseldorf, 1963. P. 35-36. Steidle B. Dominici schola servitii. Zum VerstÄndnis des Prologes der Regel St. Benedikts //

The West from the Fathers to the Reformation / Ed. by H. Lampe. Cambridge, 1969. P. 185-186.
163 164

BeitrÄge zum alten MÆnchtum und zur Benediktregel / Hrsg. von U. Engelmann. Sigmarinen, 1986. S. 206-215; Hildebrandt M. M. The Exernal School in Carolingian Society Leiden, 1992; KÆpf U. The Institutial Framework of Christian Exegesis in the Middle Ages // Hebrew Bible /


51

, scola coenobii165. : « »
166

.

schola . , . «» , . . , , 167. . , , , ­ 168. schola interior ­ , ­ « » ,
169

schola exterior (

), ; ­ , , 170. . , . ,
Old Testament. The History of its Interpretation / Ed. M. Saebce.Vol. I/2.GÆttingen, 2000. P. 148-179.
165

Joannes Cassianus. Collationum XXIV Collectio. 3.1.2 // CPL 512. P. 68; 18.16.15 // Ibid. P. RB. Prologus. P. 8: «Constituenda est ergo nobis dominici schola servitii». De VogÝÕ A. La RÕgle de Saint Benoit. Paris, 1971 (SC 185). Leclercq J. Pedagoge et formation spirituelle du Vie au XIe siÕcle // La scuola nell`ccidente puer oblatus .: RichÈ P. Les moines bÈnÈdectines, maÍtres d`ecole, VIIIe-XIe KÆpf U. The Institutial Framework of Christian Exegesis... P.152.

531; 19.2.4 // Ibid. P. 544.
166 167 168

latino dell`alto medioevo. Spoleto, 1972. P. 254-290.
169

siecles; Benedictine Culture 750-1050 / Ed. W. Lourdaux, D. Verhelst. Leuven, 1983. P. 96-113.
170


52

, 171. 172. ­ schola servitii Dei ­ . , , « » 173. , . schola dominici servitii , ­ , 174. X-XII . ­ , , , .
171

Hieronymus. Contra Vililantium // PL Vol. 23. Col. 367A: «Monacus autem non doctoris Gregorius Magnus Dialogorum libri IV. Liber 2. Prologus: «[]

habet, sed plangentis officium».
172

. , , , ».
173

Beati Flacci Alcuini Vita / PL Vol.100. ol. 0101: «Legerat idem vir Domini libros juvenis

antiquorum philosophorum, Virgiliique mendacia, quae nolebat jam ipse nec audire, neque discipulos suos legere, «sufficiunt, inquiens, divini poetae vobis, nec egetis luxuriosa sermonis Virgilii vos pollui facundia». Contra quod praeceptum tentavit Sigulfus Vetulus secrete agere, unde post erubuit publice. Advocans namque suos quos tunc filios nutriebat, Adalbertum et Aldricum, jussit coram se secretissime Virgilium legere, interdicens eis ne quis ullo modo sciret, ne forte ad patris Albini notitiam perveniret. Albinus autem solito more ad se vocans, ait: «Unde te habemus, Virgiliane? Cur coepisti ac voluisti contra meam voluntatem et consilium me ignorante, agere, ut Virgilium legeres?» Sigulfus vero se ad pedes ejus projiciens stultissime se egisse confessus humiliter poenituit. Cujus satisfactionem benigne pius pater post increpationem recepit, monens eum ne ultra tale aliquid ageret. Testatur vir dignus adhuc superstes Aldricus abbas, nec se nec Adalbertum cuiquam hoc innotuisse, sed usque tunc, sicut cis praeceptum fuerat, omnimodis siluisse».
174

RB. 2.2. 2.6., 2.11, 5.6.: «Christi enim agere vices in monasterio creditur» ( ,

).


53

, , , . , . . , . , , . stabilitas in congrgatione175, , , lectio divina. , , ,
176

.

, 177. . , , , , , , , . Lectio divina

175

RB 4.78. . 35: «Officina vero ubi haec omnia diligenter operemur claustra sunt monasterii et

stabilitas in congregatione» ( , , - ).
176

Dahan G. Genres, Forms and Various Methods in Christian Exegesis of the Middle Ages... Leclercq J. Wissenschaft und Gottverlangen... S. 85.

Vol. 2. P. 200.
177


54



178.













179 : , 180. . , 181, . ­ , . , 182. IX . , . I . 183, lectio divina
178

RB. 48.1. .114: «Otiositas inimica est animae, et ideo certis temporibus occupari debent

fratres in labore manuum, certis iterum horis in lectione divina» ( , , ).
179

Ibid. 48.22. .118: «Dominico item die lectioni vacent omnes, excepto his qui variis officiis

deputati sunt» ( , , ).
180

Ibid. 48.15. .117: «In quibus diebus quadragesimae accipiant omnes singulos codics de

bibliotheca, quos per ordinem ex integro legant» ( , ).
181

RB. 9.10. . 56: «Lectio ... ex corde recitanda»; Ibid. 10.2: «memoriter dicatur»; Ibid. 13.11. Smalley B. The Study of the Bible... . 37. Ibid. . 45.

P. 62: «memoriter recitanda».
182 183


55

. , , , . , , 184. , . , , 185, , , 186. , , ( Verbum Dei), , , , . ­ , ­ . ­ textus Evangelii ­ Verbum Dei , ­ 187: « , , , , , . , , , .
184 185 186

Peter Venerabilis. De miraculis. I // PL Vol. 189. Col. 886. Oursel C. La Bible de saint Etienne Harding... P. 34-43. Guigo I. Consuetudines Cartusiae 28.3. Paris, 1984. P. 224: «Libros quipped tanquam

sempiternum animarum nostrarum cibum cautissime custodiri, et studiosissime volumus fieri, ut, quia ore non possumus, Dei verbum manibus praedicemus » ( , . , ).
187

Lentes T. Textus Evangelii. MaterialitÄt und Inszenierung des Textus in der Liturgie / Textus

im Mittelalter: Komponenten und Situationen des Wortgebrauchs im schriftsemantischen Feld. Hrsg. von L. Kuchenbuch und U. Kleine. GÆttingen, 2006. S. 134-148.


56

, . , »188. (ruminatio) , , ­ , . «» meditatio ­ . , «» , palatum cordis ( ) ­ in ore cordis ( ), . , 189. , . , , , . , , . , ( ), ( ) . , - , : ­ , . «» ­ . «» , :
188

Isaak de Stella. Sermo 9. 6-7. Paris, 1967. P. 208-211: «Ipsum, fratres mei, verum Verbum

caro factum, ipse Dominus Jesus, ipse unus magister noster Christus, etiam nobis liber fit. Ipsum hominem id eo gessit, ut quomodo gerendus esset, edoceret. Ipsum sanctum Verbum, quod beati oculi apostolorum viderunt in carne, manu tractaverunt, hodie est nobiscum, visibile in littera, in sacramento tractabile. Si autem in carne recessit, sed littera mansit [...] sanctum Evangelium benignus indulsit, ut sit quasi visibilisVerbi praesens corpus, sancti Evangelii textus».
189

Peter Venerabilis. De miraculis libri duo. I. 20. P. 77: «Os sine resquie sacra verba

ruminans».


57

, 190. ­ , . ­ (auctoritates) (moderni), . C 191. « » , . , : , . ­ 192. . , . « , »193. O .
190 191 192 193

Leclercq J. Wissenschaft und Gottverlangen... S. 84-85. Dahan G. Genres, Forms and Various Methods in Christian Exegesis... P. 218. Lubac H. de. ExÈgÕse mÈdiÈvale... Vol. I/2. P. 571-576. Gregorius Magnus. Moralia in Iob...: «Divinus et enim sermo sicut mysteriis prudentes

exercet, sic plerumque superficies implices refovet».


58

, , , , , , , . lectio () questio () disputatio (): ­ quaeri solet. questio meditatio et oratio. , ­ . , . : 17 1139 90- ( ) 1135-1153 .
194

86



, . , , , . , , , . , «» (sermons ad populum), «» (sermons ad monachos, sermons ad clericos, d scholares)195. sermo ad populum , , sermo ad fratrs , ­ vita activa vita contemplativ.
194 195

Bernardus Claravallensis. Qui habitat in adjutorio altissimi // SBO IV. P. 381-492. .:

BÈriou N. Modern Questions about Medieval Sermons. Spoleto, 1994.


59

196. , , . , , 197. , , , , , : « , , », - 198. . , , . ­ , . , . , , .
196













KÝster U. Der verschlossene Garten: Hohelied-Auslegung und monastisches Leben im 12. Kienzle B. M. Typology of Medieval Sermons // De l'homÈlie au sermon: histoire de la

Jahrhundert. DÝsseldorf, 1985. S. 20.
197

prÈdication mÈdiÈvale. Actes du colloque international de Louvain-la Neuve (9-11 juillet 1992) / Ed. par J. Hamesse, X. Hermand. Louvain-la-Neuve, 1993. P. 83-101.
198

Isaac de Stella. Sermo XIV. In Dominica IV post Epiphanii // PL Vol. 194. Col. 1736: «...qui

super libros suos in claustris conquiniscunt, ad lectiones in oratoriis stertunt, vel ad vivam vocem sermonum in capitulis dormiunt».


60

questio ­ responsum199, . ­ , , vita activa. « », , . XII . ad scholas ire ( ), , 200. 4.2. sacra pagina : « » , , . - , . XII . , , . sacra pagina , . (-, - -) , « ». . , X XI . , ,

199

Verdeyen . Un thÈologien de l'expÈrience // Bernard de Clairvaux. Histoire, MentalitÈ, Leclercq J. Wissenschaft und Gottverlangen... S. 11.

SpiritualitÈ. Paris, 1992. P. 562.
200


61

201. «» , stabilitas loci, 202. c . , , , . , ­ , ­ 203. . , , -: , , , , 204, : 1. (). 2. (, ). 3. . XII . , , . « » .
201

Jaeger C. S. Envy of Angels. Cathedral Schools and Social Ideals in Medieval Europe, 950 ­ Classen P. Die geistesgeschichtliche Lage. AnstÆsse und MÆglichkeiten // Die Renaissance Baldwin J.W. Masters at Paris, 1179-1215 // Renaissance and Renewal in the Twelfth Century KÆpf U. The Institutial Framework of Christian Exegesis... . 158.

1200. Philadelphia, 1994.
202

der Wissenschaften im 12. Jahrhundert / Hrsg. von P. Weimar. ZÝrich, 1992. S. 11-28.
203

/ Ed. R.L. Benson, G. Constable. Cambridge, 1982. P. 138-172.
204


62

, XII . , , :





. , , . , , « », , . , , , , ­ ­ . . , , . , , , ­ spiritualiter ­ allegorice, moraliter. XII . , 205. Questiones. ­ .
205

Meier Ch. Wendepunkte der Allegorie im Mittelalter. Von der Schrifthermeneutik zur

Lebenspraktik // Neue Richtungen in der hoch- und spaetmittelalterlichen Bibelexegese / Hrsg. von R.L. Lerner. MÝnchen, 1996. S. 46.


63

: , . questio ( - Questiones veteris et novi Testamenti, , , « »206, 207, 208). XII . questio : . , , , auctoritates. , , . XII . 209. ­ . glossa210, ordinaria, : : , « » , , ,
206

Augustinus. Locutiones et Quaestiones in Heptateuchum // Ed. J. Fraipont. Turnhaut, 1958. P. Isidorus Hispalensis. De Veteri et Novo Testamento questiones // PL Vol. 83. Col. 201-208. Beda Venerabilis. Questiones 30 in libros Regum // PL Vol. 91. Col. 715-736. Dahan G. Genres, Forms and Various Methods in Christian Exegesis... . 223. . . Glossa Ordinaria // . . 11. ., 2006. . 596-598.

1-377.
207 208 209 210


64

. ­ . XII ., , , , , . , , , XII .: ­ -, , 211, , , ( , ), (auctoritas) (moderni), , - 212. . . , , , , . , : verba (c), res () facta (). . « » - «De studio legendi» «De scripturis et scriptoribus». - res ( ), , , , , ,

211 212

. Chenu M.-D. La theologie ... 1966. P. 274-308. Ibid. P. 351-365.


65

, . res prima, ­ res secunda213. XII . . 1100 . 1117 ., ­ 1134 1136 . «» . «» ­ modernus magister, . XII . « »214. -, , XII 215. XII . , . , « »216 . XII . - (), , . , ,

213 214

Hugo de Sancto Victore. De scripturis et scriptoribus sacris // PL. Vol. 175. Col. 12. , «perpetua Lauduni Gloria illustium

doctorum doctor» // Iohannis Sarisberiensis. Epistola Iohannis et quorumdam aliorum contemporaneorum / Ed. W.J. Millor, H.E. Butler and C.N.L. Brooke. Oxford, 1979. Epistola 201. P. 292.
215 216

Classen P. Die geistesgeschichtliche Lage... S. 22. Southern R. Scholastic Humanism... Vol. 2. P. 115.


66

217. , . , 40- XII . « »218, . 5. ,

, (, , ) XII . , , - . , , ­ ­ , , . XII . , , . , , 219. . ,
217

Mews C. The Council of Sens; Monagle. The Trial of Ideas // Speculum. Vol. 77. 2002. P. Southern R. Scholastic Humanism... Vol. 1. P.116. Constable G. Reformation.... P. 5.

342-382.
218 219


67

, . , . . XI . , . . , 20 , ­ . 5.1. (Rupertus Tuitiensis) . . (1121-1129 .). 1076 . . . puer oblatus, nutrius ­ . . . (1077-1116), , . , IV. , . . , . 220. , , - , . . , , , , , ,
220

Zemler-Cizewski W. The Literal Sense of Scripture ccording to Rupert of Deutz. P. 203.


68

, , ­ , , , , , 221. (1091-1119 .)222, . ­ 223. (1092-1095 .) . , , . 1095 . , . , . - 1107 . -, ( 1108 1109 .). 1111 . «De divinis officiis»224 ­ ­, , . , -, . «
221

Gessler I. La bibliothÕque de l'abbaye de Saint-Laurent Þ LiÕge aux XIIe et XIIIe siÕcles. Snijders T., Vanderputten S. From Scandal to Monastic Penance: A Reconciliatory

Tonges, 1927.
222

Manuscript from the Early Twelfth-Century Abbey of St. Laurent in Li ge // Church History 82:3 (September 2013), P. 523-553. doi:10.1017/S0009640713000620
223

Goez H.-W. Kirchenreform und Investiturstreit: 910-1122. Stuttgart, 2000; Laudage J. Rupertus, abbas Tuitiensis. De divinis officiis. PL Vol. 170. Col. 9-332.

Gregorianische Reform und Investiturstreit. Darmstadt, 1993.
224


69

»225 (1113-1117 .) « »226 (1117-1120 .). 1116 ., . , , ( ) . . , I 1121 . , : « »227 (1124-1125 .); « »228 ( 1126 .); « »229 ( 1126 .); « , »230 (1127-1128 .); « »231 (1128 .) « »232 (1129 .). (1124 .) . 4 1129 . () , , , .
225 226 227 228

Idem. De Sancta Trinitate et operibus eius. CC Vol. 21-24. Turnhout, 1971-1972. Idem. Commentaria in Evangelium Sancti Iohannis. CCCM. Vol. 7, Turnhout, 1967. Idem. De victoria Verbi Dei // PL Vol. 169. Col. 1215-1502. Ruperti Tuitiensis ommentaria in Cantica Canticorum // Cura et studio S. DÆpp, F. Idem. Anulus sive dialogus inter Christianum et Iudaeum // PL. Vol. 170. Col. 559-610. Idem. De gloria et honore filii Hominis super Matthaeum // PL. Vol. 168. Col. 1307-1634. Idem. De incendio oppidi Tuitiensis// Grundmann H. Der Brand von Deutz 1128 // Deutsches Idem. De meditatione mortis // PL Vol. 169. Col. 1690-1712.

DÝnzl.Turnhaut, 2005 (FC 70/1-2).
229 230 231

Archiv fÝr die Erforschung des Mittelalters. 1966. Bd. 22. S. 441-467.
232


70

« » . . 1128 . , , 28 1128 . , . , , . «» .
233

,

«De incendio...» XII . , ( 1126 . ) I, «De incendi...» ­ «fratres carrissimi» "dilectissimi" ( . , ). , . , . . , , , 234. 1146 . , -

233

Arduini M.L. Rupert von Deutz und der «Status christianitis» seiner Zeit. SymbolischEngen J. van. Rupert of Deutz. Berkeley, 1983. . 24.

prophetische Deutung der Geschichte. N-Y, 1987. S. 117-198.
234


71

235. , , . ( ), , , , , . 5.2. . . 1092 . ( ) . , . 16-17 , . 1118 . . . - , 1120 . . , ­ Ordo monasterii. , , Ad servos Dei. , , . 1126 . . , . ( ) 1126-1127 . .

235

Arno Reicherspergensis. Scutum canonicorum // PL Vol. 194. Col.1519.


72

1128-1129 . , . « »
236

I

, 1126 . , , . . , «De aedifici...», ­ vita communis, . , , . . , « ». 1130 . I . . 1080 . , , . , . , , vita apostolica. , . , 1152 . . 1141 . (, , , ). III237, . ,
236

Gerhohus praepositus Reicherspergensis. Opusculum de aedifici Dei // PL Vol. 194. Col. III, 1145 1153 .

1187-1336.
237


73

­ LXIV238. LXIV 23 « » - . IV , , 1159-1163 . - .
240



239



, , : « » » 1168 .),« »
241

(1131 .), « ,
244

(1135 .), « (1144(1147 .), «
247

»242, « »243, « »
245

»246 (1156 .), « »
238

(1158-1159 .), «

Gerhohus praepositus Reicherspergensis..Tractatus in psalmum LXIV // PL Vol.194. Col. 9 : Haacke R. Gerhoch

120.
239

von Reichersberg // VerLex Bd. 2. Sp. 1250-1259. . lassen P. Gerhoch von Reichersberg. Eine Biographie. Wiesbaden, 1960.
240 241

Idem. Dialogus inter clericum secularem et regularem // PL Vol. 194. Col. 1375-1426. Idem. Liber de eo, quod princeps huius mundi jam judicatus sit // PL Vol. 194. Col. 1335Idem. Expositio super canonem missae // Ed. J. van den Eynde. Gerhohi praepositi

1375.
242

Reicherspergensis Opera inedita. Spirilegium Pontifici Athenaei Antoniani. Roma, 1955. V. 8. P. 3-61.
243

Idem. Libellus de ordine donorum Sancti Spiritus // Ed. J. van den Eynde. Gerhohi praepositi

Reicherspergensis Opera inedita.Spirilegium Pontifici Athenaei Antoniani. Roma, 1955. V. 8. P. 65-165.
244 245 246

Idem. Tractatus in psalmos // PL Vol.194. Col. 9-486, 79-1066, 1371-1564, 1609-1814. Idem. Liber contra duas haereses // PL Vol. 194. Col. 1161-1184. Idem. Liber de novitatibus huius temporis // Thatcher O.J. Studies concerning Adrian IV.

Chicago, 1903. P. 184-238.


74

»

248

(1163 .), « »
250

249

(1166

.), « »

(1167 .).

, . , . , , . « » : , , . , . , . 5.3.
251



247

Idem. Liber de laude fidei// Ed. J. van den Eynde. Gerhohi praepositi Reicherspergensis Idem. De gloria et honore Filiihominis // PL Vol. 195. Col. 1073-1160. Idem. Opusculum ad cardinals // Ed. J. van den Eynde. Gerhohi praepositi Reicherspergensis Idem. De quarta vigilia noctis // Scheubelberger F. Zwei ungedruckte Schriften Gerhohs von

Opera inedita. Spirilegium Pontifici Athenaei Antoniani. Roma, 1955.V. I. P. 167-276.
248 249

Opera inedita.Spirilegium Pontifici Athenaei Antoniani. Roma, 1955. V. I. P. 311-350.
250

Reichersberg. æsterreichische Vierteljaresstudien fÝr katholische Theologie. 1871. 10. S. 565606.
251

«ut ante nos dicrtum est», , «Liber de

ordine donorum Spiritus Sancti», «Liber de glorificatione Trinitatis et processione Spiritus Sancti», «De operibus Trinitatis». C. Classen P. Gerchoh von Reichersberg... S. 112-113.


75

1072 . ( ) , . XII ., (1115-1137 .) (1137-1165 .), . 1110 . . . , , , , . 252. . 1138 . . , (. 2 1137 .), . . - . , , , , . I I. , , , , . , , , , . (), ( ) ( ).
252

Braun J.W. Irimbert von Admont // FrÝhmittelalterliche Studien. 7. 1973, S. 266, 272.


76

, ­ , . , . - , , . . «Liber contra duas hereses», 1147 . 25 1165 . , 254. 255. 1725 ., « » 256.
253 254

253

.

Classen P. Gerhoch von Reichersberg. Eine Biographie. Wiesbaden, 1960. S. 121, 349. , ,

. . Borgehammar S. Who wrote the Admont sermon corpus ­ Gottfried the abbot, his brother Irimbert, or the nuns? // De l'homÈlie au sermon: histoire de la prÈdication mÈdiÈvale. Actes du colloque international de Louvain-la Neuve (9-11 juillet 1992) / Ed. ar J. Hamesse, X. Hermand. Louvain-la-Neuve,1993. P. 47-51.
255

, 58, 62, 63, 73, 455. 1160-1165 . : Buberl P. Die

Stiftsbibliotheken zu Admont und Vorau. Beschreibendes Verzeichnis der illustrierten Handschriften in æsterreich. Bd. 4. T. 1. Wien, 1911. S. 40-48; Faust U. Gottfried von Admont. Ein monastischer Autor des 12. Jahrhunderts // Studien und Mitteilungen zur Geschichte des Benediktinerordens und seiner Zweige. Bd. 75. 1964. S. 271-359.
256

Godefridus Admontensis. Opuscula // PL Vol. 174. Col. 21-1210.


77

. , , . , , , ,
257

­

«Expositio super benedictione Jacob»258, , «Liber de decem oneribus Isaiae», 259. « ». , -, , , , 260. , - , . . , , , , , , . ­ , , , ­ 261. « ».
257 258

Classen P. Gottfried von Admont // VerLex. Bd. 3. Sp. 121. Godefridus Admontensis. Opusculum de benedictionibus Jacob Patriarchae // PL Vol. 174. Ibid. Col. 1157-1210. Classen P. Zur Geschichte der FrÝhscholastik in æsterreich und Bayern// MIæG. 67. 1959. Classen P. Gottfried von Admont/ / VerLex. Bd. 3. Sp. 121; Wichner J. Kloster Admont und

Col. 1133-1158.
259 260

S. 249-277.
261

seine Beziehungen zur Wissenschaft und zum Unterricht. MÝnchen, 1982. S. 52-58.


78

5.4. . ,
262

,

, , , . (Hugues Foliet, Hugo de Folieto, de Foliaco Fulleio) ­ , . , 263, 264. (Sanctus Laurentius in nemore), , . (1120 .), . , , , « » , - 265. , - , , , , . , , . 1132 .
262

Peltier H. Hugues de Fouilloy. Chanoine regulier, prieur de Saint-Laurent-au Bois // Revue Incipit ,

du Moyen Age Latine. V. II. P.1. 1/4, 1946. . 25-44.
263

«De claustro animae» DIJON 225 (Hugonis de Corbi, canonici Sancti Laurentii de Fulleio) TROYES 1875 (Hugonis de Folieto, monachi corbeiensis et canonici atque prioris Sancti Laurentii de Fulleyio).
264 265

Peltier H. Hugues de Fouilloy... P.28. Hugo de Folieto. De avibus. PL Vol. 176. Col. 13.


79

, 1152 . . . 1203 . «inopia et miseria».266 , () . 4 1172 ., , 1174 . «, ».
267



, 1172-1174 . , -. : »273, « »,268« »,269« « »270, « »,271 « »272, « « »274, »275, 276.

266 267 268 269 270 271 272

Ibid. P.33. Ibid. P. 38. Hugo de Folieto. De claustro animae // PL Vol. 176. Col. 1017-1187. Idem. De medicina animae // PL Vol. 176. ol. 1183-1202. Idem. De avibus // PL Vol. 177. ol. 13-55. Idem. De nuptiis // PL Vol. 176. Col. 1201-1218. Le Liber de Pastoribus et Ovibus' d'Hugues de Fouilloi / Ed. . Clercq de // Archivium Visio cuisdam monachi. , BibliothÕque de la SociÈtÈ des Antiquaires de Picardie. Ms 62. Idem. Alphabetum penitentiale. Troyes, MS 558.

Latinitatis Medii Aevi, T. 31. 1961. P. 77--107.
273

BNF Ms 2495.
274 275


80








277





« ». 60 , XII , 174 278. , , , 279. . , , - . , , . « » -, . «De claustro animae» , -, . , « , »280. , , - , . . « , ­ ,­

276

«Transiens Petrus primam et secundam custodiam », « Deus per hominem mundum O . Baron R. Note sur le "De claustro" // Sacris Erudiri.

redempturus», «Sciendum es quod tres sunt processiones». Paris, BNF MS 2494.
277

15. 1964. P. 250-255; Bauer G. Claustrum Animae. Untersuchung zur Geschichte der Metapher vom Herzen als Kloster. Bd. 1. Entstehungsgeschichte. MÝnchen, 1973. S. 277-300.
278 279

Cobry I. Le De Claustro... P. 122. La bibliothÕque de l'abbaye de Clairvaux, du XIIe au XVIIIe siÕcle.

Tome II. Les manuscrits conservÈs. PremiÕre partie: manuscrits bibliques, patristiques et thÈologiques. Turnhaut, 2013.
280

Ibid. Col. 1017: Hugonis de Folieto, ut videtur.


81

, »281. «» : « » (De religione), « » (De claustro materiali), « » (De claustro animae), « » (De claustro paradisi). ­ « » ­ civitas Dei ­ Hierusalem coelestis. : ( , , , , , ), (, ), (, , , ); : , , , , ( , , , ), . , , , , , , , , . , »282. , «De claustro animae» - « » (De ypocrita)283. «De ypocrita» , : « , , ,

281 282 283

Ibid. Col. 1183. Ibid. Col. 1131. UniversitÄts- und Landesbibliothek DÝsseldorf. Ms. B71 133v -146v.


82

Ba23, 284. 5.5. - - 1108 . 285, -. . , , -. , ( , ), VI , VII. - 1113 .286, (. 1155 .). - . ,

284

ErzbischÆfliche Akademische Bibliothek Padernborn. Ba23 68r - 74v.

1510 ., , 79 , 26,8 x 19,5 ., .
285

() (1068/70 - 1121/2) ­

, 1095 . ­ , 1103 . ­ . 1108 . , -. 1113 . . --. : c 1114 -1119 ., 1119 . II V C , , , « ».
286

VI 21 1113 . // Recueil des actes de Louis VI / Ed. ar J. Dufour.

Paris, 1992. 80 (Vol. 1. P. 173).


83











287.





,

, , . , , . 5.5.1. - (. 1096-1141 .) . -, . , . , , , , , - . 1115 1118 . , - , , , « »288. , . «» , 1127 . 289. 1133 . ,
287

Robertus de Torinneio. Tractatus de immutatuione ordinis monachorum / PL Vol. 202. Col.

1313A: «Sub cujus regimine multi clerici nobiles saecularibus et divinis litteris instructi, ad illum locum habitaturi convenerunt».
288 289

Necrologium St. Victoris // PL Vol. 175. ol. 163. , 1123-1141 .


84

. , . - , , -, , . , , . , - , - 290. - « » (Alter Augustinus)291. , ­ . ­ notula ­ , , , « », . - - «» (Didascalicon), . , , , . , lectio divina,

290 291

Vita Hugonis Victorini // PL Vol. 175. Col. 161-163. . . . ., 2003. C.132.


85

, «» , : ( ), . , . ­ , . « » , . ­ , . , , , 292. , , , , , , . , . «» « » : « »293, «
297





»294, « »295, 19 296, « » . , - .

292 293 294 295 296 297

Ibid. Col. 802. Idem. De Scripturis et scriptoribus sacris praenotatiunculae» // PL Vol. 175. Col. 9-28. Idem. Adnotationes elucidatoriae in Pentateuchon // PL Vol. 175. Col. 29-86. Idem. Adnotationes elucidatoriae in libros Regum // PL Vol. 175. Col. 95-114. Idem. In Salomonis Ecclesiasten homiliae // PL Vol. 175. Col. 113-256. Idem. Adnotatiunculae elucidatoriae in Threnos Ieremiae // PL Vol. 175. Col. 255-322.


86

-298. 5.5.2. - - (. 1123 ­ 10 1173 .) , , 1159 . , 1162 . ­ -, « » (Magnus Contemplator). 299. - 1506 . . 168 « » : , Miscellania (), . : . : - , ; - , , ; - , , .

298

Goy R. Die ýberlieferung der Werke Hugos von Sankt Viktor. Ein Beitrag zur . . IV . .,

Kommunikationsgeschichte des Mittelalters. Stuttgart, 1976. S. 67-75.
299

2004. . 231.


87

, , « »300. « »
301



-302. . 1162 . 1159 ., , , 303. « , »
304

­

. ­ , , ­ , , ­ . « »
305

.

, , , 306.
300

Richard de Saint-Victor. De Trinitate. Text critique avec introduction, notes et tables / Ed. par Richard de Saint-Victor. Liber exeptionum / Ed. par J. Chatillion. Paris, 1958 (Textes (. , ..

J. Ribailler. Paris, 1958.
301

philosophiques du moyen age V).
302



... . 133), . . « », . .: Goy R. Die handschriftliche ýberliferungen der Werke Richards von Sankt-Viktor im Mittelalter. Turnhaut, 2005.
303

. . : Richard de Saint -Victor. Liber Richard de Saint-Victor. Les Douze Patriarches: Beniamin minor. Paris, 1997 (SC 419). Idem. De contemplatione (Beniamin maior) / Ed. par J. Grosfillier. Turnhaut, 2013. Evans G.R. Masters ans Disciples... P. 259.

exeptionum... .77-78.
304 305 306


88



-

,









307.

-





5.6.

308











309, . (1115-1153). : 350 , 68 310. -- , . 14 , « » (1125-1126 .), « » ( 1126 .), « , -» (1127 .), . , «

307 308

Smalley B. The Study of the Bible... P. 85, 106-111.

. . .
309

Richard J. Bernard de Clairvaux. Paris, 1953; Leclercq J. Recueil d'Ètudes sur saint Bernard

er ses Ècrits. T. I-V. Roma, 1962-1992; Duby G. Saint Bernard: l'art cistercien. Paris, 1976; Bernard de Clairvaux: histoire, mentalitÈs, spiritualitÈ; prÈf. G. Lobrichon, D. Bertrand. Paris, 1992; Bernardus magister // Celebration of the Nine Century of the Birth of Saint Bernard of Clairvaux: 1090-1990 / Ed. by J. Sommerfeldt. Kalamazoo, 1992; Bredero A.H. Berhard von Clairvaux (1090-1153): Ýber seine Vita und ihre historische Auswertung. Stuttgart, 1996.
310

Ghellinck J. de. L'essor de la littÈrature latine au XIIe siÕcle. Paris, 1946. P. 176.


89

» (1127)311, « » (1132-1136 .), « , », « » ( 1149 ., III 1153 .). (1115-1153) : (De tempore, ; 84 ), (47 ), (125 ) (86 ). (, ) « ». 545 , 20- XII . , (, ). , XII . . ­ , . , . . , . , . , , .

311

. : Bernardus Claraevallensis. Epistola XLII. Ad Henricum

Senonensem episcopum (De moribus et officio episcoporum) // SBO. Vol. VII. P. 100-131.


90

- (. 1085-1148)312 -- . , , . 1113 1115 . -, 1121 . 1128 . -, . , , . 1135 . , . , « », « » . 1121-1124 .), «
313

(



» (. 1130 .)314. , 315. 1144 . - . , -, « » (Epistola ad fratres de Monte Dei, Epistola aurea).
312

.: Adam A. Guillaume de St.-Thierry: Sa vie et ses oeuvres. Bourg, 1923;

DÈchanet H. M. Guillaume de St.-Thierry: L'homme et son oeuvre. Bruges; Paris, 1942; Davy M. M. ThÈologie et mystique de Guillaume de St.-Thierry. P., 1954; William, Abbot of St. Thierry: A Colloquium at the Abbey of St. Thierry // Colloque international d'histoire monastique, Reims St.-Thierry. Kalamazoo, 1987; Verdeyen P. La thÈologie mystique de Guillaume de St.-Thierry. Paris, 1990; Signy-l'Abbaye, site cistercien enfoui, site de mÈmoire et Guillaume de St.-Thierry: Actes du Colloque international d'Ètudes cisterciennes. Signy-l'Abbaye, 2000.
313

Guillemi a Sancto Theodorico De Contemplando Deo / ed. P. Verdeyen // Guillemi a Sancto , , : Vedreyen P. .: Bredero A. H. ètudes sur la Vita prima de Saint

Theodorico Opera Omnia III. Turnolti, 2003. P. 149-173.
314

Introduction // Guillelmi a Sancto Theodorico Opera omnia. Pars I. Turnholti, 1989. P. XXVI.
315

Bernard. Roma, 1960.


91

( 1105/1120 ­ 1168/69) -- . 316: , ­ , , , - . , , 1147 ., , - , . . « » ( , ).
317

1147

1169 . , . C , , , . , « , : «



, ,





»318.

319.
316 317

Isaac de l'Etoile. Sermons. Tome I / Ed.par A. Hoste.(SC 130) Paris, 1967. P. 7. 39 «Fontes Chistiani». Isaac de Stella. Sermones. Isaac de Stella. Sermo 18. 1. // FC 52/2. P. 28: «Itaque quia nos silere non sinitis, ac pro

Freiburg im Bresgau, 2012.
318

lectione, vivae vocis nostrae frequentiam exigitis, in caeteris sancti Evangelii lectionibus non communes ubique explanationes sequentes, liberius quod pro tempore, loco, negotio, personis, congruere opinamur, exponimus; nec enim a summi Scribae, id est digiti Dei sensu absonat expositio, quae Scripturae excludit aenigmata, ut in auditoribus regnum destruat cupiditatis, charitatis autem aedificet; in hac autem lectione ab hac licentiosa libertate ablegamur, dum is qui proponit exponit».
319

Lubac H. de. ExÈgÕse mÈdiÈvale... T. 1. P. 277.


92

5.7. , , , . consuetudines, , . , , -, , , , . ­ . , , , . 396 ., , . . , , , ­ , 320. 816/817 . , . , , .
320

.. // . . 1. M., 2000. . 114-115.


93

, . , , XI . . 1051 . IX . regulariter vivere321. . XII . , . 1120 . ( ), . . : XII . Ordo vetus Ordo novus, 322.
321

Fonseca C.D. Il movemento canonicale a Lucca e nella diocese lucchese fra XI e XII secolo //

Allucio da Pescia (1070 c. A. - 1134). Un santo laico dell`eta postgrerogiana. Roma, 1993. P. 147-157.
322

10 , Regula Augustini,

: 1. : Regula prima ( ), , , 650-711 . 11-12 . . 2. Regula secunda ( ), Ordo monasterii vel Disciplina monasterii ( , ). (Ordo novus), . , , , , , (praepositus), . 3. Regula tertia, Praeceptum vel Regula ad servos Dei (, ), c Ordo vetus. ,


94

, . Regula ad virgins ( ), 512 ., Ordo monasterii Praeceptum323. , , . , 530- . 73 . , , , , 324. VIII - IX . , . 813 . , , , « - , ,

(anima una et cor unus)322, , , , , , , , , , , . 4. Preceptum longius ( ). 5. Regula recepta ( ), XII . , . : 6. Objurgatio (), 211 . . 7. Ordo monasterii feminis datus ( , ). 8. Regularis informatio ( ) ­ , «». 9. Epistola longior ( ). 10. Epistola longissima. .: Kopf U. Die Regula Augustini / Augustin Handbuch / Hrsg.von V.K. Drecoll. TÝbingen, 2007.
323 324

Ibid. S. 568. . . .

. ., 2001.


95

»325. 816/819 . « ... »326. . , , IX-XI 327. XII . , . , , « » (Exordium parvum), « » (Exordium Cistercii), « »328 (arta caritatis). « » ­ (onsuetudnes). , , 1112-1113 ., 1119 ., , . . , . , . , , «» . « » « » (Carta caritatis) ­ ,

325

Concilium Moguntinsis // MGH. Concilia. II, 1. Nr. 36. P .261: «Unum Deum patrem in Vita Hludowici imperatoris / Ed. G.H. Pertz // MGH SS 2. P.622: «Uniformis ... vivendi . . ... . 287-290; Semmler J. Benediktus II: Una

caelis et unam matrem ecclesiam, unam fidem, unum baptisma».
326

secundum regulam s. Benedicti ... mos...».
327

regula, una consuetudo // Benedictine culture 750-1050 / Ed. by W. Lourdaux and D. Verhelst. Leuven, 1983. P. 1-49.
328

.. ,

, « , » 16-17 2011 .


96

329. 1152 . II. « » , . . , 330. , 1116 .331.

329

.:

.. XII . : . ... . . : 07.00.03. ., 2013.
330

Narrative and Legislative Texts from Early CÍteaux / Ed. by Ch. Waddell. CÍteaux, 1999. Statuta Capitulorum Generalium Ordinis Cisterciensis (1116-1786). T. I. Ab anno 1116 ad

P. 156.
331

annum 1220 / Ed. J.-M. Canivez. Louvain, 1933.


97

1.1.

, -, - 332. XVIII-XIX ., . , , , 333, 334, «»335. , 336. , , ,
332

.: ..

: // . . ., 1999. .1. . 9-41; .. . ., 1995.
333

Meier U. Mensch und BÝrger. Die Stadt im Denken spÄtmittelaltericher Theologen, Kugler H. Die Vorstellung der Stadt in der Literatur des deutschen Mittelalters. MÝnchen, .. // Moines et religieux dans la ville (XIIe-XVe siÕcle). Toulouse, 2009; Sydow J. Stadt und

Philosophen und Juristen. MÝnchen, 1994.
334

1986.
335

. ., 1987. .134-146.
336

Kirche im Mittealter // Cum omni mensura et ratione. AusgewÄhlte AufsÄtze. Festgabe zu seinem 70. Geburtstag / Hrsg. von H. Maurer. Sigmaringen, 1991. S. 178-199; .. : - : ... : 07.00.03. ., 2012.


98

. , 337. (, ) in castella et civitates338. . , , 339. . , .

337

.. // . ., 1999. . : Schmidt H.-J. Bettelorden in Trier. Wirksamkeit und Umfeld

.
338

299.
339

im hohen und spÄten Mittelalter. Trierer Historische Forschungen. Bd. 10, 1969; Stellung und Wirksamkeit der Bettelorden in der stÄdtischen Gesellschaft // Hrsg. K. Elm. Berlin, 1981; StÝdeli B.E. Minoritenniederlassungen und die mittelalteriche Stadt. BeitrÄge zur Bedeutung von Minoriten und anderen Mendikantenanlagen im Æffentilchen Leben der mittelalterichen Stadtgemeinde, insbesondere der deutschen Schweiz. Werl, 1969; Dubreil-Arcin A. Les frÕres prÉcheurs, entre cultes de l'ordre et cultes urbains // Moines et religieux... P. 417-437; Guyonnet F. Les ordres mendiants dans le sud-est de la France (XIIIe-dÈbut XVIe s.). Essai de synthÕse sur la topographie et l'architecture des couvents (Comtat Venaissin, Provence, Languedoc oriental) // Ibid. P. 275-312; Pousthomis-Dalle N. Les ordres mendiants dans le sud-ouest de la France : Ètat de la recherche sur l'implantation, la topographie et les choix architecturaux des couvents // Ibid. P. 223-273.


99

340, vita eremitica341 . « » , XII ., 342, 343, 344, K o345, 346, 347. , . , «» . «»
340

1134 . -

. 1274 . . . : Higounet Ch. Cisterciens et Bastides // Le Moyen áge, 1950. T. 54. 4-e serie. 12. P. 69-84.
341

Elm K. Die Stellung der Zisterzienserordens in der Geschichte des Ordenswesens // Elm K. Die Bruderschaft von gemeinsamen Leben. Eine geistliche Lebensform zwischen

Zisterzienser. Berlin, 1989. S. 33.
342

Kloster und Welt// OEG, Bd. 59. 1985. Ss. 470-496; Idem. Mittelalteriches Ordensleben in Westfalien und am Niederrhein // SQWG, Bd. 27. Padenborn, 1989; Idem. Questioni e risultati della recente ricerca sui cistercensi // I cistercensi nel Mezzogiorno. Vetere, 1994. P. 128-150; Idem. Die Zistezienser Ordensleben zwischen Ideal und Wirklichkeit. Berlin, 1987.
343 344 345

Mietke J. Die AnfÄnge des Zisterzienserordens // Ibid. S.41-55. Winkler G.B. Die Ausbreitung des Zisterzienserordens im 12. und 13. Jh. // Ibid. S. 87-114. Mossig Ch. Verfassung des Zisterzienserordens und Organisation der Eigenkloster // Ibid. S. Leclerq J. L`ÈrÈmitisme en Occident jusqu`Þ l`an mil // L`eremitismo in Occidente nei secoli

115-123.
346

XI e XII. Milano, 1965. P. 31-35; Idem. La crise du monachisme aux XI-e et XII-e siÕcles // Aux sources de la spiritualitÈ occidentale. Paris, 1964. P. 193-262; Idem. Die SpiritualitÄt der Zisterzienser // Zisterzienser. Berlin, 1989. S. 149-169.
347

Lekai L. The Cisterciens. Ideals and Reality. Darmstadt, 1977.


100

XII . . , , , . « XI XII .», 1958 . ­ . , ,349 . 350, .
351 348

.

. ­ ,

( , . , vita apostolica. , , ­ « XI - XII .»352, « XI .»353, « XI-XII .»354, « XI - XII .»355 ­
348

Violante C. Prospettive e ipotesi di lavoro // La vita commune del clero nei secoli XI e XII. Meerseman G.G. Teologia monastica e riforma ecclesiastica da Leone IX a Callisto II // Ibid. Leclercq J. La spiritualitÈ des chanoines rÈguliers // Ibid. P. 158-170. Gregoire R. La place de la pauvretÈ dans la conception et la practique de la vie monastique I laici nella "societas Christiana" dei Secoli XI e XII: Atti della terza Settimana internazionale Chiesa e riforma nella spiritualitÞ del sec. XI: Todi, 13 - 16 ottobre 1963. Todi, 1968. L'Eremitismo in Occidente nei secoli XI e XII: Atti della seconda Settimana internazionale di PovertÞ e ricchezza nella spiritualitÞ dei secoli XI e XII: (Todi), 15 - 18 ottobre 1967. Todi,

Milano, 1959. P. 1-15.
349

P. 256-270.
350 351

mÈdiÈvale latine // Ibid. P. 173-192.
352

di studio, Mendola, 21-27 agosto 1965. Milano, 1968.
353 354

studio, Mendola, 30 agosto -6 settembre 1962. Milano, 1965.
355

1969.


101

. . , . , XII .360. , . Cura animarum ( ) ­ " "361 ­ . , . , , , .
356

356

. 357
359

.358 , .



Fonseca C.D. Medioevo canonicale. Milano, 1970; Idem. Le canoniche repolari riformate

dell' Italia nord-occidentale. Ricerche e problemi // Monasteri in Alta Italia dopo le invasioni saracene e magiare (secoli X-XII). Torino, 1966.
357

Lazzarino del Grosso A. Armut und Reichtum im Denken Gerhohs von Reichersberg, Milano,

1973; Idem. SocietÞ e Potere nella Germania del XII secolo. Gerhoh di Reichersberg. Firenze 1974.
358

Classen P. Gerhoch von Reichersberg. Eine Biographie. Wiesbaden, 1960; Idem.

Eschatologische Ideen und Armutsbewegungen im 11. u. 12. Jh. // Poverta e ricchez za nella spiritualita dei secoli XI e XI. Lodi, 1969. S. 129-162.
359

Schmale F. Kanonie, Seelsorge, Eigenkirche // HJb. 78, 1959. S. 47-69. Bosl K. Regularkanoniker und Seelsorge in Kirche und Gesellschaft des europÄischen 12. Jh. Ibid. S. 14.

Das Burgertum in der Literatur des 12. Jahrhunderts. 1968. S.409-424.
360

MÝnchen, 1983.
361


102

, XII . , 1970-80 . , II (1962-1965). ( . 362, . 363), 364. 80- . (spatial turn), , , (.365, .-366). «» 367,
362

Oberste J. Zwischen Heiligkeit und HÄresie. ReligiositÄt und sozialer Aufstieg in der Stadt Meier U. Mensch und BÝrger. Die Stadt im Denken spÄtmittelaltericher Theologen, , .

des hohen Mittelalters. KÆln, 2003.
363

Philosophen und Juristen. MÝnchen, 1994.
364

« » (1992) , .
365

Lauwers M. Naissance du cimetiÕre: lieux sacrÈs et terre des morts dans l'Occident mÈdiÈval. Iogna-Prat D. La Maison Dieu: une histoire monumentale de l'èglise au Moyen Áge v. 800 -

Paris, 2005.
366

v. 1200. Paris, 2012.
367



. .: Lieux sacrÈs et espace ecclÈsial (IXe-XVe siÕcle). Toulouse, 2011.


103

. , , XII , . 1.2. . , , . « , ­ , ­ ». : « » « », « »368. - XIX . , - . 30-40 . , , 1929 . «», , , , . , , , , .

368

Lerner R. E. Neue Richtungen in der hoch- und spÄtmittelalterichen Bibelexegese // Schriften

des Historischen Kollegs. Kolloquien 32. MÝnchen, 1996. S. X.


104

« »369. , , , . «» «» , , exempla . . , . ,
370

-
372

371, ,



,373 374. «L'exÈgÕse mÈdiÈvale» . (

369

.. . http://www.amstud.msu.ru/full_text/texts/dementyev/ .



: ? // . 2004. 2 (66). . 17-47.
370 371

De Lubac H. ExÈgÕse mÈdiÈvale. V. 1-4. Paris, 1959-1964. Chenu M. D. ThÈologie symbolique et exÈgÕse scolastique aux XII-XIIIe siÕcles. P., 1951; Ghellinck J. Le mouvement thÈologique au XIIe siÕcle, BrÝgge, 1948. Smalley B. The Study of the Bible in the Middle Ages, Oxford, 1941. Leclercq J. S. Bernard et la thÈologie monastique du XIIe siÕcle // S. Bernard thÈologien,

Idem. La thÈologie au XIIe siÕcle. Paris, 1957.
372 373 374

ASOC 1953; Idem. Contemplation et vie contemplative du VIe au Xlle siÕcles // DSp II, 1953; Idem. S. Bernard et la tradition biblique// SE 1959; Idem. L'exÈgÕse mÈdiÈvale de l'Ancien Testament // L'Ancien Testament et les chrÈtiens, Paris 1951; Idem. PrÈdicateurs bÈnÈdictins aux XIe et XIIe siÕcles // RM 1943; Idem. La mort d`aprÕs la tradition monastique du Moyen Age // StMiss 31, 1982; Idem. Monks and Marriage. New York, 1982; Idem. L`ècriture sainte dans l`hagiographie monastique du haut moyen Áge // La Bibbia nel`alto medioevo. Spoleto, 1963.


105

XIII .) . , . « »375. . : ( ), , . , , . , . « »
376



, , . , , . , , , -, , , , , , , , - . , ( , , ) . ,
375 376

,









De Lubac H. ExÈgÕse mÈdiÈvale. V. 1. P. 17. Leclercq J. L`amour des lettres et le dÈsir de Dieu. Paris, 1957. Wissenschaft und

Gottverlangen. DÝsseldorf, 1963.


106

communitas (ommunitas : communitas monasterii communitas Ecclesiae) . , « ». , « »377 . , ( , , , ) . , , . « », , , -, . . (scholae) , , , cura animarum , . « » . .-. . XII . . « » ­ .

377

Leclercq J. Wissenschaft... S. 35-39.


107

« XIIXIII e» .-. . ­ -, . -. . . , 378. . , , 379. , , .. ( , . . -, .., .., .., .., .., .., .., .. , .. 380 ),
378

Hughes Ch. G. Art and Exegesis // A ompanion to Medieval Art. Romanesque and Gothic in . XIII . ., 2008. . . //

Northern Europe. London, 2006. P. 173-192.
379 380

2005. 80- . . . . . ., 2005. . 244--257.


108

. .. , , « », .
381

,

, , , ..

382 383, 384. (, .. 385, .. 386, .. 387, . , ,
381 382 383

.. . ., 1981. .. . ., 1902. . . ... 4 . ., , .. .. . « » , :

1999-2001 .
384

// . ., 1999. . 280-310.
385

. ., 2010.
386

... (300--1300). . ., 2014.
387

.. XIII-XIV .: . ... .

. : 07.00.03: 07.11.2012. ., 2012.


109

, .


110

I XII 1. , «» XII , , , . , ­ , . (civitas, urbs, oppidum, castellum, castrum, vicus, civitas cum foro, murae, platea, vicus, aquaeductus .); , , , ­ , , . , , , . , , XII . .. ( , . 5) I-II . .. ( ). . , « » Ñ. civitas. , (3:3) « » - civitas magna, . , .


111

urbs ( 1:19), civitas (.17:8). 388 oppidum (. 8:1), urbs (. 8:2). civitas , 389. 2. ivitas Dei civitas terrena « ­ » , . «», . , , , . «» , . , , , 390.

388

, . . : , , // civitas .: Del Estal G., Rosado J. J. R.

(. 12:8).
389

. Ivs Antiqvvm. 1 (4). 1999. . 144­167.
390

Equivalencia de «civitas» en el «De Civitate Dei» // Estudios sobre la «Ciudad de Dios». . 2. 1954. P. 367-454; Marshall W. Studies in the Political and Socio-Religious Terminology of the


112

civitas , , : - (cives); - / , ; - , (, ); - , , 391. . , civitas , civitas 392. ivitas , , « » 393 « . ivitas ( ) , , «-», «» «» 394. ivitas
De Civitate Dei. Washington, 1952. Lamirande E. Civitas Dei / Augustinus-Lexikon. Hrsg. von C. Mayer. Bd. 1. Basel, 1986. Col. 958-969.
391

.: Van Oort J. Jerusalem and Babylon: A Study into Augustine's City of God Ratzinger J. Volk und Haus Gottes in Augustins Lehre von der Kirche. MÝnchen, 1954. S. . . . . ... ., 1985. . .. . ., 1976; ..

and the Sources of his Doctrine of the Two Cities. Leiden, 1991. . 102-104.
392

263.
393

. II. . 6. . 4-20.
394

. ., 1979; Blotz G. Histoire grecque. Paris, 1953; Welles Ch. B. The Greek City // Studi in onore di A.Calderini / A cura di E.R.Parebini. Milano, 1956. V.I. P. 37-89; Wille E. La mode grecque et L`Orient. Vol. I. Le V-eme siecle. Paris, 1972; Hammond M. The City in the Ancient World. Cambrige, 1972.


113

, . civitas - , , , , , . «» , . civitas395 «»
397





urbs396.

, , , civitas ­ «». , civitas ­ , , ­ « »398 « , »399. civitas societas 400. , civitas ­ «» ­ gens, saeculum, res publica, urbs, « » (civitas terrena). civitas , (patria) (regnum), « » (civitas Dei)401.

395 396 397

Augustinus. In Psalmum CXXI Ennaratio: «Civitas proprie in habitantibus intelligitur». Gilson E. Les mÈtamorphoses de la citÈ de Dieu. P., 1952. P. 68. ., , 64- , ,

, : In Psalmum LXIV Ennaratio // PL Vol. 36. Col. 734: «Cain prior aedificavit civitatem, et ibi aedificavit ubi nulla erat civitas".
398

Idem. Epistola 155.3 // PL Vol. 33. Col. 646: «...cum aliud civitas non sit, quam concors Idem. De civitate Dei. XV.VIII.2 // PL Vol. 41. Col. 447: «... civitas, quae nihil aliud est Garrett T.M. St. Augustine and the Nature of Society // New Scholasticism. 30. 1956. P. 16Lamirande E. L'Eglise cÈleste selon Saint Augustine. P., 1963. P. 91.

hominum multitudo».
399

quam hominum multitudo aliquo societatis vinculo colligata».
400

36.
401


114

Civitas Dei , civitas terrena ­ . , ­ , ­ . : « , , ». «» , . . « , , ­ ». , 402. , , . « , »403. 404, ­ « (cives) », ­ « , ». , , , , »405. civitas . , : ­

402

Augustinus. Ennaratio in salmum LXIV // PL Vol. 36. Col. 773: «Unde dignosci possunt

istae duae civitates? Numquid possumus eas modo separare ab invicem? Permixtae sunt, et ab ipso exordio generis humani permixtae currunt usque in finem saeculi».
403

Idem. De Civitate... I. 35 // PL Vol. 41. Col. 46 : «... apud apertissimos adversarios

praedestinati amici latitant, adhuc ignoti etiam sibi. Perplexae quippe sunt istae duae civitates in hoc saeculo, invicemque permixtae, donec ultimo judicio dirimantur».
404

Idem. Ennaratio in Psalmum LXIV // PL Vol. 36. Col. 773: «Jerusalem accepit exordium per Idem. De ivitate... XV. 2. Col. 437.

Abel; Babylon per Cain: aedificia quippe urbium postea facta sunt».
405


115

, , ­ , . , , , , . 406. civitas Dei civitas terrena 407. ­ 408, . civitas Dei ivitas terrena : ­ , , ­ , ­ , 409. . , ­ , . , «»410 . (.. ) , , ,
406

Ibid. Col. 436: «Fecerunt itaque civitates duas amores duo; terrenam scilicet amor sui usque

ad contemptum Dei, coelestem vero amor Dei usque ad contemptum sui . Denique illa in se ipsa, haec in Domino gloriatur. [...] Illi in principibus ejus, vel in eis quas subjugat nationibus dominandi libido dominatur: in hac serviunt invicem in charitate ...»
407

. Altaner B. Babylon // RAC. Bd. 1. Sp. 1132-1133. Augustinus. Ennaratio in salmum LXIV // PL Vol. 36. Col. 773. umbra ()

XVI-XVIII «De civitate Dei».
408 409 410

(), .


116

. : « , « , , »411. « ». «», «», «»412. « ­ ? , , , 413. C « » , , « » : (generatio), «» (regeneratio). , . « , , , ? , »414.
411 412 413

Augustinus. Ennaratio in psalmum LXIV // PL Vol. 36. Col. 773. (. 11:9). Idem. In Psalmum CXXV Ennarratio // PL Vol. 37. Col. 1659 : «Babylonia est enim mundus

iste: Babylonia enim interpretatur, Confusio. Videte si non est confusio tota vita humana. Quidquid agunt homines in spe vana, quando cognoverint quid agunt, erubescunt...Confusio ergo est ista tota vita rerum humanarum, non pertinens ad Deum. In hac confusione, in ista Babylonia, captiva tenetur Sion: sed convertit Dominus captivitatem Sion".
414

Idem. In Psalmum LXIV Ennarratio // PL Vol. 36. Col. 777: «Omnis homo ubicumque

nascitur, ipsius terrae, vel regionis, vel civitatis linguam discit; illius imbuitur moribus et vita. Quid faceret puer natus inter Paganos, ut non coleret lapidem, quando illum cultum insinuaverunt parentes? Inde prima verba audivit; illum errorem cum lacte suxit: et quia illi qui loquebantur majores erant, et puer qui loqui discebat infans erat, unde poterat parvulus nisi majorum auctoritatem sequi, et id sibi bonum ducere quod illi laudarent?»


117

138- , : « ? . ? , »415. . ­ , 416. ­ , , , 417. Civitas terrena (huius saeculi), (daemonicola), (impia), (diaboli), (infidelium) (mortalium). . (civitas Christi), (sancta), (caelestis), (superna), (aeterna), (nova), (beata), (bona), (magna), (gloriosissima), (fidelis), (pulchra et decora). , «» () «» ( ) . « , . »418.

415 416 417

Idem. In Psalmum CXXXVIII Ennaratio // PL Vol. 37. Col. 1795. Idem. In Psalmum IX Ennaratio // PL Vol. 36. Col. 120. Idem. In Psalmum CXXXVI Ennaratio // PL Vol. 37. Col. 1773: «Qui sunt parvuli Idem. In Psalmum XLIV Ennaratio... Col. 549-550: «Ipsa est Sion spiritualiter: quod nomen

Babyloniae? Nascentes malae cupiditates... . ad petram elide: Petra autem erat Christus».
418

latine interpretatum Speculatio est. Speculatur enim futuri saeculi magnum bonum: quoniam illuc dirigitur ejus intentio. Ipsa est et Jerusalem eodem modo spiritualiter».


118

, , , 419. , , ecclesia ­ , , ­ , , 420. , ivitas , ivitas , . . civitas, «», «». 3. ivitas XII civitas ( , 421)

,
419

Idem. In Psalmum IX Ennaratio... Col. 122: «Psallite Domino, qui habitat in Sion: his dicitur,

quos non derelinquit quaerentes se Dominus. Ipse habitat in Sion, quod interpretatur Speculatio, et gestat imaginem Ecclesiae quae nunc est: sicut Jerusalem gestat imaginem Ecclesiae quae futura est, id est civitatis sanctorum jam angelica vita fruentium; quia Jerusalem interpretatur Visio pacis. Praecedit autem speculatio visionem, sicut ista Ecclesia praecedit eam quae promittitur, civitatem immortalem et aeternam".
420

. : Van Oort J. C V civitas ­ ,

Jerusalem and Babylon... P. 123-127.
421

. .: Smith C.T. An Historical Geography of Western Europe before 1800. London, 1969. . 21.


119

.
422

­

civitas Dei civitas terrena. «De duabis civitatibus» 1146 . ­ , ­ , , ­ , , ­ . civitas ivitas Dei regnum Dei. «». 423. , , , , (translatio imperii) 424.
422

(. 1111/1115 ­ . 22 1158 .), III,

, , IV. 1126 . , , 1133 . ( ), 1138 . . . (), ­ , , . , , 1146 . III , , .
423

Otto episcopus Frisingensis. Chronica sive Historia de duabus civitatibus / Hrsg. von W.

Lammers. (AusgewÄhlte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters. Bd. XVI). Berlin, 1960. IV, 31. P. 364-366. VI. 22. P. 464-467; VII. 3. P. 502-505.
424

. : . ... . 248-249.


120



civitas

Dei.



,







, ­ civitas Dei. civitas permixta: «... , , , , , , , , , . , , , , , , , , »425. , , ivitas Dei civitas permixta. civitas, XII . civitas c «». civitas Dei ­ civitas diaboli. , , . . civitates: « , , ­ »426.

425

Otto episcopus Frisingensis. Chronica... V, Prologus. P.374: «A Constantino vero

exterioribus malis ad plenum sopitis cepit intestinis malis instigante diabolo,auctore Arrio, cooperantibus rerum dominis augustis, graviter angi usque ad Theodosium seniorem. At deinceps, quia omnis non solum populus, sed et principes, exceptis paucis, katholici fuere, videor mihi non de duabus civitatibus, sed pene de una tantum, quam ecclesiam dico, hystoriam texuisse».
426

Gerhohus praepositus Reicherspergensis. Expositiones in salmos. Ps. LXIV // PL Vol. 194.

Col. 9.: «intelligendum est duas esse civitates spiritualiter: unam malorum, quae coepit a Cain, alteram quae coepit ab Abel».


121

, : « [], [] »427. ecclesia-civitas , . : , ­ . , , . pacis visio ( ), ­ confusio428 (c, , ), , , . . civitas. ( , ) ­ idolatria , . 429, . , « [], , , , »430. , (): ,
427 428 429 430

Ibid: «Illius cupiditas, cuius charitas cives facit». Ibid. Col. 14. . 3:93. Gerhohus praepositus Reicherspergensis. Op.cit. Col. 15: «... bene trium puerorum cantat

hymnum, qui necque ad adorandam statuam auream id est ad sectandam avaritiam declinatur, necque igne Babylonico, quae turpissima est immunditiae libido, uritur».


122

, . , , , . : « - , , , , , , , , , , , . , , , »431. , , : confusio ­ , in confusionis , . ­ , , 432. , . , ­ . ­ , ­ , . (secundum statum aeternitatis) ­ , (visio pacis)433.

431

Ibid.: «Si civis aliquis Babylonicus amori secularis vel gloriae, vel concupiscentiae, vel

maxime avaritiae servus, quae est idolorum servitus, fuerit in Sion, id est in praesenti et peregrinante nunc Ecclesia, vel dignitatibus ecclesiasticis honoratus, vel specie sanctitatis tanquam civis Jerusalem palliatus; non te Deum verum decet hymnum in talis confusionis vel una persona, vel plurum synagoga; quia non est pretiosa laus in ore peccatoris, non quod Jesu Christi quaeretis, quod est adorare auream statuam».
432

Idem. Tractatus in Psalmum LXIV. Exegesi ed ecclesiologia bel secolo XII / A cura di P.

Licciardello. Firenze, 2001. P. 4: «...curia Romana, quae, contestante Petro, Ecclesia est in Babilone collecta, per nomen Babilonis tropice notata urbe Roma».
433

Ibid. P. 14-16.


123

civitas Dei «», «» (aedificium Dei), , 434. «» , «» 435. , . , . civitas caelestis ­ , (cives). «», . , . : , , « » , ,
436

, .

. , 437. ,

434

Gerhohi praepositi Reicherspergensis Opusculum de aedificio Dei. PL Vol.194, Col. 1187 :

« Materia vero rationalis creaturae pars electa, de qua Deo aedificante construitur civitas nunquam ruitura».
435

Ibid.: «Haec est illa magna totius mundi fabrica et quaedam universalis officina; in qua, Deo Ibid. Col.16: «...et gaudemus in civitatem Sion commutatam» (... Ibid. Col.17: «...sic imperatore Constantine dante pacem sanctae Dei Ecclesiae, quasi

mirabiliter operante, quoddam aedificium fabricatur».
436

).
437

destructo jam regno Babylonico».


124









«

»

438

,



, 439. , civitas Dei civitas diaboli romanitas. . « , , , , , , , , . , , , , »440. , ­ , ­ , . , , « », 441, , , . ­ , 442.
438

, . Ibid.: «Nero, qui velut alter Ibid.: «...tam visibiliter quam invisibiliter in manus daemonis traditos». Ibid. Col. 18.: «Quando enim Romanum imperium quasi caminus igne Babylonico ardebat

Nabuchodonosor primus in secunda Babylonia erexerat idolatriam quasi auream statuam...».
439 440

contra cultores Trinitatis, crucians eos diversis tormentis qui spreverunt auream statuam, idololatriam, precipueque avaritiam: tunc non immerito a Petro apostolo urbs Roma tropice dicta est Babylonia. Sed, refrigerato et extincto igne persecutionis in imperio Romano jam ad fidem Christi curvato, ipsa urbs urbium Roma recte Sion dicitur...».
441

Ibid. Col. 36: «Pro exemplo sit nobis in urbe Roma domus rotunda Sanctae Mariae; quae

daemonibus fabricata, nunc est in honore beatissimae virginis Mariae omniumque sanctorum dedicata. Similiter et palatium Lateranense, prius imperiale, nunc factum sacerdotale».
442

B « ». C., , Augustinus.

Breviarium in Psalmos. Psalmus XXXII // PL Vol. 26. Col. 915 B.


125

«» , 443, , «» , , , , 444. , , 445. . civitas Dei ­ civitas diaboli (, ) . IV « » : ­ , , ­ , ­ , ­ « ». ( ) , () ­ , , () ­ , () ­ 446.

443 444

. Gerhohus. Tractatus in Psalmum LXIV... P. 82: «...sola domus Raab, sancta videlicet

Ecclesia, de perditione hujus civitatis excepta sit: quae videlicet, ruentibus mundanis aedificiis, ipsa in aedificatione morum simul et murorum crescit in templum sanctum in Domino [...] Spectaculo hujus rei cum in toto mundo, tum certe clarius in urbe Roma fidelium pascuntur oculi cum palatia imperialia caeteraque mira aedificia illic divitum ruinam repraesentent Jericho, et ecclesiastica aedificia de die in diem crescentia, et auratis imaginibus fulgentia, morum simul et murorum quotidiano incremento et ornamento evidenter ostendant quasi domum Raab salvatam, sanctam videlicet Ecclesiam fide et nomine Petri firmatam».
445

Ibid.: «Verum si rebelles istos Ecclesia velut castrorum acies ordinata magis ordinate

persequeretur; non per eos Jericho seu Babylonia reaedificaretur, ut Romae apparet in aede Capitolina olim diruta et nunc reaedificata contra domum Dei, contra domum Raab».
446

Hugo de Folieto. De claustro... 1131D: «Quatuor siquidem civitates in divina Scriptura fuisse

perhibentur, quarum unaquaeque Hierusalem nuncupatur, id est, materialis et mystica, moralis et


126

. , « » ( civitas diaboli!). , . , , -- , « , , »447. «», «» : civitates, , . , (ivitas permixta), , . « ­ , ­ ». , . ­ , »448. , . , , , , , . , 449.
anagogica. Prima constat ex lapidibus et lignis; secunda ex justis et justificandis; tertia ex virtutibus; quarta ex angelis et hominibus».
447

Ibid. Col. 1023 : «Deserti regio, est daemonum seu perversorum fratrum a Deo derelicta

multitudo, a quibus ventus venit, id est, gravis tentatio irruit, quae a tranquillitate conscientiam subvertit».
448 449

Idem. De bestiis et aliis libri quatuor // PL Vol. 177. Col. 25A. Idem. De claustro... B71. F. 135r.: « Qui enim in vita religiosa huius mundi mentem gerit,

quasi in vase aureo melle linito venenum abscondit. Hoc est quod propheta dicit. Calix aureus


127

. confusio () : « -- , ­ , ­ (in confusione)»450. , . , , , , . ­ , ­ , ­ , ­ , ­ 451.
452

,

, , 453. ­ , ­ , , , . ,

Babilon. Ut qui videt aurum non timeat venenum».
450

. 3:19; confusio «», Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1073A: «Per similitudinem Deo venter comparatur, cum

.
451

dicitur: Quorum Deus venter est, et gloria eorum in confusione. Solent enim diis templa construi, altaria erigi, ministri ad serviendum ordinari, immolari pecudes, thura concremari. Deo siquidem ventri templum est coquina, altare mensa, ministri coqui, immolatae pecudes, coctae carnes, fumus incensorum, odor saporum. Haec in Jerusalem non construuntur, sed in Babylone, quia quorum Deus venter est, et gloria eorum in confusione».
452

, ,

quorum (), («-»), princeps militiae (IV Reg. 25:15).
453

Hugo de Folieto. De claustro...: «Ipse est enim princeps coquorum, qui muros Jerusalem

destruxit, qui transtulit vasa Domini in domum regis Babylonis, et fecit vasa templi, vasa palatii, et, ut verius dicam, vasa mensae divinae fecit vasa coquina».


128

, , , 454. «» , . , « ». , , «». , , , , , »455. , : ­ , civitas diaboli «» . . , . , ivitas Dei ­ . ­ , ,

454

Ibid.: « Ait enim Apostolus: Templum enim Dei sanctum est, quod estis vos. In hoc templo

vasa sunt corda, quae tunc sunt vasa templi Domini, cum plena virtutibus placent divinae voluntati, fiunt autem vasa palatii, quando placere desiderant cuilibet humanae potestati. Fiunt etiam vasa coquinae, dum cor, quod prius sobrietati servierat, postea servit gulae».
455

Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1046: "Geth, quod interpretatur torcular, Beda attestante,

aptissime multitudinem pravorum designat, civitatem videlicet diaboli, ad bonorum in saeculo tormenta semper exercitatam. Sicut enim in torculari premitur uva, premitur et exprimitur, separatur vinum ab acinis, vinum transit ad convivium Domini; acinis autem datur locus in sterquilinio, sic a multitudine pravorum justi calcantur".


129

: « , ! , . , , «». , , ? , . , 456, , « , »457. , , 458. , , , : « , , . : , , , »459. . ­ , , , -
456 457

. 86:3. Bernardus Claraevallensis. Sermones in vigilia nativitatis Domini / SBO VI. P. 200: « O

Bethlehem parva, sed jam magnificata a Domino! magnificavit te qui factus est in te parvus ex magno. Laetare, Bethlehem, et per omnes vicos tuos festivum hodie Alleluia cantetur. Quae tibi civitas, si audiat, non invideat pretiosissimum illud stabulum, et illius praesepii gloriam? Ubi que gloriosa dicuntur de te, civitas Dei: ubi que psallitur, quia homo natus est in ea, et ipse fundavit eam Altissimus».
458

. . 86:1: « : Bernardus Claraevallensis. Sermones in vigilia... P. 201: «Jesus Christus natus est in

».
459

Bethlehem Judae. Et vide dignationem. Non in Jerusalem, civitate regia; sed in Bethlehem, quae minima est in millibus Juda».


130

: « , 460, , , , , , ? , , , . , , , , »461. , , ­ civitas Dei. : « , - , , »462. . , , , civitas Dei . « ». : , ­ , , ­ . , .
460 461

. 2:3. Bernardus Claraevallensis. Sermones in epiphania Domini. Sermo III // SBO IV. P. 305:

«Nec mirum si turbatur Herodes; sed quod Ierusalem civitas Dei, quod visio pacis, cum Herode turbatur, quis non miretur? Videte, fratres, quantum noceat iniqua potestas, quomodo caput impium subiectos quoque suae conformat impietati. Misera plane civitas, in qua regnat Herodes, quoniam Herodianae sine dubio particeps erit malitiae».
462

Idem. Sermones in Cantica Canticorum. Sermo 25 // SBO I. P. 16: «Sed adverte sponsae

patientiam ac benignitatem. Non modo enim non reddidit maledictum pro maledicto, sed insuper benedixit, filias Ierusalem vocans, quae magis pro sua nequitia filiae Babylonis vel filiae Baal, aut si quod aliud nomen improperii occurrisset, appellari meruerant".


131

­ ­ , , « ». ­ . , , , : « , , , , , , , , . , ­ - , . 463, , 464. , , []»465. , : « »: , , civitas Dei . ­ ­ , mysteria fidei ­ . , , ,
463 464 465

. 1:17. .101:5. Bernardus Claraevallensis. Sermones in vigilia nativitate Domini. Sermo 1 // SBO IV. P.

200-201: «Tu ergo si divini verbi pabulo repleas animam tuam, fideliterque, etsi non digna, certe quanta potes devotione suscipias panem illum qui de coelo descendit, et dat vitam mundo, Dominicum videlicet corpus Jesu, ut veterem utrem corporis tui nova illa resurrectionis caro reficiat et sustineat, quatenus novum quod intus est vinum, hoc solidatus glutino, valeat continere: si denique ex fide vivas, et nequaquam gemere oporteat, quia oblitus sis comedere panem tuum: Bethlehem factus es, dignus plane susceptione Dominica, si tamen confessio non defueri» .


132

. , , , : « , ­ 466. , . , 467. , , »468. , : , civitas dei . «» civitas Dei . , ­ , . . , , , : , . civitas, civitas sancta, . «Urbs beata Jerusalem», , . , ,

. ­ , « , ,
466 467 468

3:16. 28:13. Bernardus Claraevallensis. Sermones in vigilia... P. 201.


133

, ...»469. ­ ­ : ­ , , ­ 470. , , , ­ , , , , 471. , ­ , , . , , , 472. , (locus iniquitatis) , .
469

473

,

Isaac de Stella. Sermo 55. P. 856: «Civitatem hanc sanctam, Ecclesiam designare non oportet

ambigere. Ipsa enim est Ierusalem, quae aedificatur hic ut civitas, cuius participatio, hic ubi aedificatur, in unum, propter unam fidem, unum Deum, unum baptisma; ubi autem dedicatur, in idipsum, propter unius Trinitatis uniformem contemplationem».
470

Ibid. P. 866: «Ita ergo, dilectissimi, civitas illa, ut beatus ille Theologus intuitus est, ibi posita

est in quadro. Quam quadraturam, antiquitus hinc inolitum morem sequentes, etiam in materialibus claustris effigiamus».
471

Isaac de Stella. Sermo 27.1. . 486: «Ecce enim et nos ascendimus Jerosolymam. Ideo enim

in hanc insulam omnium terrarum ultimam, postquam, ut ait propheta non est alia, modicam, et in mari magno occultatam descendimus, ut Jerosolymam ascendamus. Verumtamen non in eam, quae terrena est, et servit cum filiis suis; sed in coelestem, quae sursum libera est, mater omnium nostrum, ubi nemo servit, sed reges sunt universi» ( , - , , , , , , , , , , ).
472

Isaac de Stella. Sermo 7.6. P. 238: «Templum vero, sive Jerusalem, natura est rationalis Isaac de Stella. Sermo 33. P. 564.

instituta, creata videlicet, ut videret Deum, qui est pax vera, et templum fieret, ubi habitaret».
473


134

, civitas Dei ­ civitas terrena. , « », , «» , 474. , 475 , civitas ­ tabernaculum, civis ­ peregrinus476. « » peregrinus, , , , 477. , . - « , »478. civitas, astella, ivitas

474

. .. XII : civitas «»

// . 2012. . 73 (3-4). .83-103.
475

, Arduini M.L. Rupert von Deutz und der «Status christianitis» seiner Zeit. Symbolisch-prohetische Deutung der Geschichte. N-Y. 1987. S. 251-258; Beinert W. Die Kirche ­ Gottes Heil in der Welt. MÝnster, 1973. S. 186; Van Engen J.H. Rupert of Deutz. London, 1983. P. 317.
476

. : . . :

12 . // «» 2 (10). http://www.history.jes.su/s207987840000296-4-1-en
477

«non habemus

hic manentem civitatem, sed futuram inquirimus» ( , ­ . 13:14). .: Augustinus Hipponensis. De Scriptura Sacra Speculum. De Epistola ad Hebraeos // PL Vol.34. Col.1029.
478

Rupertus. De incendio... Col. 343D: «...civitates sive castella non aedificaverunt, imo de

civitatibus aedificatis egressi in casulis habitaverunt...».


135

aedificata ( ) asula () , civitas «», « ». , -, . , , . , ­ , 479, , 480, 481, 482. peregrinus ivis: XII , . Peregrinatio pro Christo 483; 484. , - peregrinati ­ . : «Lacrimas meas ne sileas quoniam advena sum apud te et peregrinus sicut omnes patres mei» ( , , )485.

479 480 481 482 483

. 12:7. . 12:8. . 22:1-12. Rupertus. De incendio... Col. 344A. . .. Dietz M. Wandering monks, virgins, and pilgrims. Ascetic travel in the Mediterranean World, . 38:13

. ., 2001. .100-200.
484

A.D. 300-800. Pensilvania, 2005. P. 3.
485


136

, « , »486 (confitentes quia pere grini et hospites sunt supra terram), « » (advenas et peregrinos)487. peregrinatio 488. , , peregrinus : cives (.. civitas), peregrini ()489. 490. Peregrinatio - , stabilitas in peregrinatione ­ 491. ,
486 487 488



(peregrinus) (patria)

.11:13. 1 . 2:11 Ladner G.B. Homo Viator: Mediaeval Ideas on Alienation and Order // Speculum. Vol. 42. (212 .) ,

1967. P. 233-259.
489

. . Mathisen R.W. Peregrini, Barbari, and Cives Romani: Concepts of Citizenship and the Legal Identity of Barbarians in the Later Roman Empire // The American Historical Review. October 2006. Vol. 111. N. 4. Pars 4 6.
490

. : Angenendt A. Monachi Peregrini. Studien zu Pirmin und den monastischen

Vorstellungen des fruehen Mittelalters. MÝnchen, 1972; Campenhausen H. Die asketische HeimatlÆsigkeit im altkirchlichen und frÝhmittelalterlichen MÆnchtum. TÝbingen, 1930; Williams G. H. Wilderness and Paradise in Christian Thought. N.Y., 1962.
491

Leclercq J. Monachisme et pÈrÈgrination du IXe au XIIe siÕcle // Aux sources de la spiritualitÈ

occidentale. Paris, 1964. P. 46. o


137

peregrinatio 492. peregrinus ivitas caelestis
493



, Ecclesia Dei. civitas Dei peregrinans « »: «... , , , ...»494. , , 495. Peregrinatio, , , XII . civis - peregrinus ­ . Peregrinatio ­ « », « »: « ,
peregrinatio pro Christo stabilitas loci . Prinz F. Askese und Kultur. Vor- und frÝhbenediktinisches MÆnchtum an der Wiege Europas. MÝnchen, 1980. S. 50; .. ... . 106.
492

, , «non Hierosolymis fuisse, sed Hierosolymis bene

vixisse laudandum est» ( , ). Sancti Eusebii Hueronymi Epistulae / Ed. I. Hilberg. Wien; Leipzig, 1910. P. 529. . : onstable G. Opposition to Pilgrimage in the Middle Ages // Constable G. Religious Life and Thought (11th-12th centuries). London, 1979. P. 125-146.
493

. : ClÈvenot M. La double citoyennetÈ: Situation des chrÈtiens dans l'empire

romain // MÈlanges Pierre LÈvÉque / Ed. M.-M. Mactoux, G. Evelyne. Vol. 1. Religion. Paris, 1988. P. 107­115.
494

Augustinus. De civitate Dei. Praefatio. Col. 13: « ... gloriosissimam civitatem dei sive in hoc Ibid. 19. 26. Col. 656 : «...quoniam, quamdiu permixtae sunt ambae ciuitates, utimur et nos

temporum cursu, cum inter impios peregrinatur ex fide vivens».
495

pace babylonis; ex qua ita per fidem populus dei liberatur, ut apud hanc interim peregrinetur».


138

« » , »496. : , , «». , , « ». : fortis armatus ( , , « » , « »497), . , , . « » ( ) « », « »498. , , , , , «» . « », 499; « ». ; , , : civitas terreni fundamenti .
496

Rupertus Tuitiensis. De incendio... / PL Vol. 170. Col. 344A : «...causa peregrinationum in

hoc saeculo filiorum Dei ista fuit, et est, et esse debet usque ad consummationem saeculi, qui a esse debent adjutores Dei, adjutores in aedificatione Dei, ad ejiciendum fortem armatum de atrio suo, quem vicit Filius Dei».
497

Ibid. Col. 342A: «Nemroth coepit esse potens in terra, et propter quam dictus est in Ibid.: «Deinde interveniente tempore, convalescente iniqua consuetudine, hic error tanquam Ibid.: «Ergo civitates terreni fundamenti, qualium in maximis vel notissimis tyrannizavit rex

proverbio: Robustus venator coram Domino».
498

lex custoditus est, et tyrannorum imperio colebantur figmenta».
499

Nemroth, et semetipsum direxerit Assur, dum idola prostituunt, et nebulosissimum glomerant fumum sacrificiorum, recte dicuntur, et sunt atria teterrima domus nimis amplae, scilicet inferni, cum sint atria sive unum atrium fortis armati; scilicet diaboli».


139

, . , civitas peregrini dedicatio ()500 consecratio (): - , . civitas , sacrificia. , , civitas Dei ­ .. 501. , , : « , »502. dedicatio . , ( ivitas Dei Ecclesia Dei) , ­ ­ . ­ mmunitas . , . : ivitas ommunitas ecclesia , ­
500

. dedicatio : Koep L. Dedicatio // Augustinus. De civitate Dei... Col. 462: «Restat autem altera dedicatio universae domus cuius Rupertus, abbas Tuitiensis. De incendio. Col. 342B: «In primogenito suo fundamenta illius

R. Stuttgart, 1957. Bd. 3. Sp. 643-649.
501

ipse Christus est fundamentum...»
502

jaciat, et in novissimo liberorum ponat portas ejus».


140

. , , , 503. ivitas , , «», «», , «» « » . , - « » (, , ) civitas Dei. , ­ , , . civitas Dei «» (urbs), , . , , , . ­ civitas Dei, Hierusalem celestis ­ , , 504. civitas urbs,505
503

Ibid. Col. 343A: «Occasio enim mihi fuit, quatenus melius intelligerem id, quod verum est

conditores civitatum terrenarum male in Scripturis sanctis, et ante et post diluvium denotari tanquam architectos sive municipes adversae civitatis, quae contraria est civitati Dei viventis, Hierusalem coelestis».
504

Hugo abbas. Miscelania / PL Vol. 177. Cl. 674: «Historice civitas est constituta super

montem Sion, in area Ornae Jebusaei, ubi rex David nebulosam construxit turrim. Allegorice est urbs in monte Christo constituta, ejus fundamentum in montibus sanctis, ubi Christus regnat in aeternum. Moraliter, fidelis anima contemplationi dedita quae in virtutum eminentia sternit fundamentum. Anagogice, supercoelestis illa curia, archangelica turba, quae quotidie satiatur, dum eis apparet gloria».
505

­

ab Urbe condita, urbs IV .. , ,


141

, . . : , , 506; ­ , , . - : « , . , , . , , ... , », ­ , ­ 507.

, . , ( ­ oppidum (. 13:12), civitas (. 18:24), urbs (. 19:12)). .: .. : , , // . Ivs Antiqvvm. ., 1999. 1 (4). . 144­167.
506

Hugo de Sancto Victore. De Scripturis et scriptoribus sacris praenotatiunculae / PL Vol. 175.

Col. 23C: «abylon ad aquilonem posita est, ubi frigus perpetuum et obscuritas est, cum nunquam pars illa a sole contingatur. Per Assyrios igitur, id est Babylonios, daemones competenter designantur, qui ad aquilonem sedem sibi elegerunt, utpote frigore infidelitatis torpentes, et veritatis luce privati».
507

Hugo de Sancto Victore. Adnotatiunculae elucidatoriae in Threnos Ieremiae / PL Vol. 175.

ol. 290AB: «Duae sunt civitates, Babylonia, et Jerusalem. Sed Babylonia plateas habet, id est vias latas, quae ducunt ad mortem. In plateis ergo civitatis deficiunt, qui per carnis illecebras defluentes a virtute mentis emollescunt... habet namque sancta Ecclesia plateas, habet et semitas. Quid enim terrenae actiones sunt, nisi quaedam plateae; et quid spirituales actiones, nisi semitae?».


142

- cclesia civitas Dei tabernaculum. tabernaculum XII . : , , , 508. ­ tabernaculum ­ , , 509. XII . ( )510. tabernaculum . , «»511 . 508

, -, ,

, , , . ­ K , , , , . . Exodus 31:7-11: ...tabernaculum foederis et arcam testimonii et propitiatorium quod super eam est et cuncta vasa tabernaculi mensamque et vasa eius candelabrum purissimum cum vasis suis et altaria thymiamatis et holocausti et omnia vasa eorum labium cum basi sua vestes sanctas in ministerio Aaron sacerdoti et filiis eius ut fungantur officio suo in sacris oleum unctionis et thymiama aromatum in sanctuario omnia quae praecepi tibi facient. . . : RosenthalHeginbottom R. Tabernacle. The Anchor Bible Dictionary. New York; London; Toronto; Sydney; Auckland, 1992. Vol. 6. P. 292-302.
509 510 511

Langenbahn S.K. Tabernacles // Lexikon des Mittelalters. Bd. VIII. Sp. 392-394. Dictionnaire d'archÈologie chrÈtienne et de liturgie. Vol. I / II. Col. 2711. , «» - ,

, «» - .


143

tabernaculum , , : «, , , , , , , , , , , , , , , , , »512. : : , , ­ , ­ , ­ 513, , ­ , . , ; civitas, , , ­ ­ . civitas sancta ( ) civitas sancti ( ), , , , 514. , , , ,

512

Richardus de Sancto Victore. Liber exeptionum. X.I. Paris, 1958. P. 375: « Habet, fratres

charissimi, tabernaculum Domini, id est sancta Ecclesia, lapides suos; habet caementum, habet fundamentum, habet parietes, habet tectum, habet longitudinem, habet latitudinem, habet altitudinem, habet sanctuarium, habet chorum, habet navem, habet atrium, habet altare, habet turrim, habet signa sonantia, habet vitreas fenestras, habet dealbaturam interiorem et exteriorem, habet cereos duodecim, habet pontificem dedicantem».
513

Ibid.: «Altitudo etiam secundum gradus dignitatis consideratur. In altum enim erigitur, dum

super laicos ordo sacerdotalis, et super sacerdotalem episcopalis, et super hunc archiepiscopalis, et super omnes denique papa episcopus Romanorum collocatur».
514

Ibid. P. 379.


144

, , « », , , ­ , , , ­ , , ­ 515. ­ , , , , , 516. XII . : civitas Dei ­ civitas diaboli . «» : , , ­ ivitas Dei ­ , . «» civitas diaboli: , XII , , , ( ), , , , ­ .

515

Ibid.: «Porta per quam introitur est nativitas; via per quam transitur est mortalitas; porta per Ibid.: «Plateae istius spiritalis Babylonis septem vitia principalia sunt. Istae plateae longae

quam exitur est mors».
516

sunt et latae... Prima est superbia, secunda invidia, tertia ira, quarta acedia, quinta avaritia, sexta gula, septima luxuria».


145

II XII , , , , . : , -, , , (, , , , ), XII .; -, , , -

. , , . 1. : munitio, murus, fortitudo

, , . civitas


146

517. , , «», .. 518. : , , , , 519. , , : . , , : 520. , , «, »521. ( ), , « »522. , , ­

517

. .. // Haase C. Die mittelalterliche Stadt als Festung // Die Stadt des Mittelalters. Bd. 1. Karslruhe, Morris A.E.J. History of Urban Forms. London, 1972. P. 68. BÝttner H. Zur Stadtentwicklung von Worms im FrÝh- und Hochmittelalter // Aus Geschichte Rupertus, abbas Tuitiensis. De incendio... . 451: «...munitions terrenum fundamentum...». Ibid.: «Mirum, unde mortalium animis tanta cupiditas terrenae altitudinis, sive munitionis

. ., 1999. . 140-160.
518

1977 (Wege der Forschung, 243). S. 378.
519 520

und Landeskunde. Festgabe F. Steinbach. Bonn, 1960. S. 386-407.
521 522

terrenum fundamentum habentis, cum sint brevis vitae, multoque angustioris quam fuit vita priscorum hominum, quorum primus, Cain, civitatem aedificavit » (,


147

(munitio): munitiones ivitas523. , : « , ...»524, ­ « [ ], , ...»525. , , , fundamentum () porta (). : « , »526. Fundamentum, , . « » « »527. , « », , ; XII . «» « » . , - «» - ­ .

? , , , , ).
523

,

, munitio moenia civitas. .: Rossignol S. Civitas in Early Medieval Central Europe // The Medieval History Journal. Vol. 14 (2011). P. 80.
524

Rupertus, abbas Tuitiensis. De incendio... . 452: «...terrenas munitiones, qualium primus, ut Ibid. . 451: «quorum primus, Cain, civitatem aedificavit... ». Ibid. . 452: «In primogenito suo fundamenta illius jaciat, et in novissimo liberorum ponat Ibid. . 453: «coeperunt et jussa sunt idola pro Deo coli ».

jam dictum est, auctor extitit Cain».
525 526

portas ejus».
527


148

528, , « , []»529. Munitio «» (potentia, fors) , . - . . « , »530. « »531 - .532. « » , ­ principium ­ , , civits diaboli. , «», , , . , , . « »533 ivitas Dei civitas diaboli. (ivitates fortitudinis), « », . « »
(

)534.



(
528 529 530 531

. 28:12. Rupertus, abbas Tuitiensis. De incendio... . 450. . 10-11-12. Rupertus, abbas Tuitiensis. De incendio... . 453. . Ibid.: «De terra illa egressus est Assur, et aedificavit civitatem Niniven et plateas civitatis, ex Godefridus, abbas Admontensis. Liber de decem oneribus Isaiae // PL. 177. Col. 1157-1210. Godefridus, abbas Admontensis. Liber de decem oneribus Isaiae... Col. 1174: «...a mala

11:21: « », .
532

ob ejusmodi potentias hunc mundum dictum esse a Domino atrium fortis armati».
533 534

fortitudine illa, qua ad peccata et vitia confortabatur».


149

535); ivitas fortitudinis : « » 536.
537



,



. .
538

,

« », ­ ,
539

munitio. , , «», 540. ivitas fortitudinis . «De aedificio Dei» , . , ; , , 541. ­ « » « »: « , ,

535 536 537 538

: .17. Godefridus, abbas Admontensis. Liber de decem oneribus Isaiae... Col. 1174. Ibid. Col. 1195: «...civitatem David, id est animam suam...». Ibid.: «... animam suam diversis peccatis quasi multiplicatis scissuris interruptam...» . 22:9: «Et domus Jerusalem numerastis, et destruxistis domos ad muniendum murum». Godefridus, abbas Admontensis. Liber de decem oneribus Isaiae... Col. 1195 : «Destruxistis

(« , »).
539 540

domos ad muniendum murum, quia dissipatis sensibus circa illicita vagando, et diffluendo hanc quam sustinetis duritiam, quasi murum adversus vosmetipsos obfirmastis».
541

.: Bosl K. Regularkanoniker (Augustinerchorherren) und Seelsorge in

Kirche und Gesellschaft des europÄischen 12. Jahrhunderts. Mnchen, 1979.


150

, , , ?»

542



, , : « , , - , , ». , , « » (lapides vivi). 543. «», , , ­ , , 544. . , , lapides vivi ­ , , , 545. «» , , . , , , « » civitas Dei.

542

Gerhohus praepositus Reicherspergensis. De aedificio... Col. 1202: «Illi aureo sapientiae

decore pretiosi, neminem laedunt; isti per prudentiam carnis, quae Deo inimica est, semper ad nocendum et rodendum parati sunt».
543 544

. . 21:18-20. Gerhohus praepositus Reicherspergensis. Syntagma. 1453: «At vero sancti Dei confessores

et doctores, Hilarius, Ambrosius, Augustinus, aliique illustres viri pro fide catholica murum se opponentes, tandiu mendacio restiterunt, donec, damnatis haeresibus, judicium eorum ad victoriam pervenit».
545

Idem. De aedificio... 1203: «Qui diversos parietes connectens, utraque facit unum, cui

tanquam lapides vivi superaedificantur fratres habitantes in unum; super quod etiam aedificatur civitas».


151

, , . , , : « , 546. , , , , , , , , »547. , : « , , , , »548. - , ,
549

.

, « ». 550. , , , , , , ,

546 547

. 48:12. Hugo de Folieto. De Claustro... Col. 1019C: «Ampla etenim palatia reges sibi aedificant,

sed domus illorum sepulcraeorum in aeternum. Turres firmas in summis montium locant, vallant aggere, et muro cingunt, montes non suis, sed pauperum manibus transferunt, circumductis solo imperio fluminibus, excludunt hostium vires, nihil tamen horum morti contradicere potest».
548

Ibid.: «Cives urbium suarum monitiones studiose disponunt, ut sic incursus hostium repellant, Ibid.: «Sic, fratres, sic quidam turres aedificant, utsecuriusrapiant, alii sola delectatione, et Ibid.: «Claustra vero quasi castra Domini alii Domino componunt, et sicut regum ministri

excubias ordinant, vectes ferreos portis inserunt, portas suas muniunt custodibus».
549

superfluitate gaudent».
550

turrium instaurata munitione securius fraudes inimicorum excludunt».


152

551. 552. , « ». civitas Dei. , , ­ , . , : , 553. ­ , 554. (structura bonae operationis) , . nima fidelis (, , ) ­ . « » , 586 . .. . : « »555. , , , (
551

Ibid.: «Claustra vero quasi castra Domini alii Domino componunt, et sicut regum ministri

turrium instaurata munitione securius fraudes inimicorum excludunt: sic homo interior, et homo exterior intra munimina claustrorum positi, antiqui hostis insidias, et temporalium rerum fragiles casus effugiunt».
552 553 554 555

Ibid. Col. 1143-1145. . 62:6. Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1140. 2:8.


153

) ( ) . , ( ) , 556. , , . . , murus. - , « » « », « »557. (antemurale) , ­ 558. , ­ 559, , . , . « » . , « , , »560. , , ,
556 557

Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1140. Hugo de Sancto Victore. Adnotatiunculae elucidatoriae in Threnos... Col. 269B : «Per Ibid.: «Possumus autem non incongrue per antemurale custodiam hominum, per murum

murum filiae Sion, robur et munimen Judaici populi intelligere debemus».
558

autem intelligere custodiam angelorum, quae utraque a populo Judaeorum justo Dei judicio ablata est».
559

Ibid. Col. 280B: «Si per murum, ut dictum est, virtutes animae significantur, recte per Richardus de Sancto Victore. Liber exeptionum... . 379: «Habet murum per munimen

antemurale opera virtutum accipimus».
560

virtutum, quibus ipsa contra vitia firmatur, ne vitia irruentia auferant illi spiritualia bona».


154

. . ­ , , , 561. , . . « , , »562, , ­ , , ­ , . « » : « , ... [ conversio], ­ , »563. , . , , . ­ , ­ . ­ ­ , ,
561

Richardus de Sancto Victore. Liber exeptionum.... 379 : «Habet turres per illos qui sunt in

contemplatione sublimes. Quasi namque turres in sancta Ecclesia levantur, dum perfecti quique, relictis terrenis, ad coelestia per contemplationem sublimantur».
562 563

, 26:1. Bernardus Claraevallenis. In dedicatione... P. 379: «Ponitur ergo in civitate sua Salvator ipse

murus et antemurale, factus nobis a Deo Patre justitia et patientia <...> Murus, inquam, ponitur in conversatione, antemurale in passione, ab omnibus carnis et saeculi praesentis illecebris abstinens, et adversa sustinens fortiter universa».


155

, , 564. , , : «... , , , , - ...»565. . , : « , , , , , »566. , , , : « , , , ,
564

Ibid. P. 380: «Nam proditores quidem fiunt, quicunque in hoc Domini castrum inimicos ejus

introducere moliuntur, quales sunt utique detractores, Deo odibiles, qui discordias seminant, et nutriunt scandala inter fratres. Sicut enim in pace factus est locus Domini; sic in discordia locum diabolo fieri manifestum est» ( , . , , . , , ).
565

Idem. Homiliae super 'Missus est'. omilia IV // SBO IV. . 55: «...rursus saecularibus

implicari negotiis, rursus terrenis cupiditatibus immergi, cum magna cura erigere muros et negligere mores, sub praetextu quoque communis utilitatis verba vendere divitibus et matronis salutationes...».
566

Idem. Sermones super psalmum 'Qui habitat'. Sermo XII // SBO IV. P. 460: «Super muros

tuos, Ierusalem, consituit custodes: nempe etiam ipsi qui videntur muri aut in muro ipso columnae, his custodibus egent».


156

, , , , »
567.

, , , , , , . , . ­ , , , , , , . -. ­ , : « , , [], , , , , , »
568

.

, ­ ­ . , ,
567

Idem. Sermones in festo sancti Michaelis. Sermo II // SBO V. P. 301: «Quomodo sperabunt

reaedificandos de nobis perpetuos civitatis illius muros, si cognoverint, si viderint nos, non lapides vivos esse, qui possint invicem cohaerere, sed magis pulverem, quem proiciat ventus a facie terrae, quem unius verbi flatus in turbinem excitet et suspicionis cuiuslibet levissima aura dispergat?»
568

Guillelmus de Sancto Theodorico. Excerpta de libris beati Ambrosii super Cantica

Canticorum / d. A. van urink ( 87). Turnhaut, 1997: «Si murus, inquit, est, aedificemus super eum turres argenteas, quae ludebat osculis, iam turres erigit, ut pretiosis sanctorum turrita fastigiis non solum hostiles frustretur incursus, uerum etiam bonorum propugnaculum struat tuta meritorum".


157

: « ­ , , : « ». , . , , , , , »569. , ­ . , , , , . , XII . . , . , (, ) . ( ), - . . , «» , (, - )
569

Ibid. : «Habet et ecclesia muros suos, quae iam perfectior dicit: Ego ciuitas munita. Hic est

murus qui habet duodecim portas apostolicas, per quas populo nationum patet ingressus in ecclesia. Sed murus quamuis ambitum totius urbis includat, tunc tamen est munitior, cum receptacula habuerit praeparata, in quibus propugnatores urbis totum speculandi ac tuendi possint habere subsidium».


158

( , ), «» ­ , «» ­ «», «», «». , - , : . 2. . , «» «» . 570, : « , ...»571, , , . munitio portae, ­ 572, « »573, . : « , 574. , , [], , , , ,
570 571 572 573 574

. 6:25. Rupertus, abbas Tuitiensis. De incendio... . 452. Ibid. P. 450. Ibid. P. 453. 3 , 16:34.


159

»575. , , , « ». , III , 576. , readificatio «» «», , . , « , »577. , «», , . , porta munitio , «». , . porta . , civitas Dei . , , , «» . , , , , , . , , .
575 576

578

446 . .. ,

Rupertus, abbas Tuitiensis. De incendio... . 452. Grundmann H. Der Brand von Deutz 1128 // Deutsches Archiv fÝr die Erforschung des Rupertus, abbas Tuitiensis. De incendio... . 452. , 465-424 . ..

Mittelalters. 1966. Bd. 22. S. 423-425.
577 578


160

, . , , . : (orta vallis), (porta fontis), , (orta stercoris), (porta gregis), (porta piscium), (porta veteris), (porta furnorum)
579

.

, . , , . , . orta vallis « ?» , «» « », .
580



, ( ­ « ») . , ­ , 581. « » ­

579 580 581

. 2:13-14, 3:1-2, 6, 13-15. Hugo de Folieto. De claustro... ol. 1146. Ibid.: «Considerat portas igni exustas sensus videlicet corporis igne luxuriae et flammis

iracundiae consumptos».


161

, , 582. - , . , , « 583. , . , , , , , . , 584. , , . - , . , , , « , . , , ». , : « ­ , . , ,

582 583

Gerhohus, praepositus Reicherspergensis. De aedificio... ol. 1304. (3:2): « , Ricardus de Sancto Victore. Liber exeptionum... P. 319: «Porta vallis, quae erat contra

».
584

vallem Josaphat, significat humilitatem. Per hanc intrant illi, qui de superbia diaboli redeunt ad humilitatem Christi. Foris sublimes, intus humiles. Foris similes cedro, intus hyssopo: cedro per elationem, hyssopo per humilitatem. Per elationem aversi, per humilitatem conversi, id est a Deo aversi ad Deum converse».


162

. , , , , , »585. . , ,

,

«

586



. , , , , »587. - (orta judicialis), « . , , , , , , »588. ­ , ­ . . . ­ , . « «» ,
585

Ibid.: «Porta gregis erat illa, ubi erat Probatica piscina, id est ovilis piscina, quia ibi

abluebantur carnes ovium, quae in sacrificio ponebantur. Porta vero gregis, eo quod ovis innocens animal est, significat innocentiam. Per hanc itaque portam inducuntur nocentes et fiunt innocentes: nocentes per culpam, innocentes per justitiam. Per culpam foris, per justitiam intus. Foris lupi, intus oves. Lupi per rapacitatem, oves per simplicitatem».
586 587

. 3:28: « , ». Ricardus de Sancto Victore. Liber exeptionum... P. 320: «Porta equorum significat vitiorum

refrenationem. Qui per hanc ingrediuntur, cohibent freno temperantiae impetum irae, hiatum avaritiae, voracitatem gulae, fluxum luxuriae».
588

Ibid.: «Porta judicialis significat discretionem. Per hanc qui ingrediuntur, discernunt inter

sanctum et profanum, mundum et immundum, verum et falsum, bonum et malum, justitiam et culpam, veritatem et mendacium, honestum et inhonestum ».


163

<...> ­ . ­ , ­ . ­ , ­ , : , , , »589. , . : , , « , »590. , . . : , , , 591. , ,

589

Ibid.: «Porta fontis dicta est, quia erat contra fontem Siloe. Siloe interpretatur missus, et

significat Christum, quem misit Pater ad salutem generis humani. O quam bonus fons! Fons iste sapientiae Verbum Dei in excelsis, cujus rivulo potantur sitibundi, satiantur famelici, revocantur abjecti, sanantur aegroti, reconciliantur inimici, liberantur captivi, justificantur impii, beatificantur miseri. Porta ergo Siloe fides est Christi. Qui extra hanc portam sunt, sunt infideles; qui intra sunt, sunt fideles. Infideles membra diaboli, fideles membra Christi. Membra diaboli diabolo unita, cum diabolo damnanda: unita per culpam, damnanda per poenam. Membra Christi Christo unita per fidem, cum Christo beatificanda per gloriam ».
590 591

Gerhohus, praepositus Reicherspergensis. De aedificio... ol. 1305. Hugo de Folieto. p. cit. ol. 1146: «...non est mirum si portam stercoris sequitur porta

fontis, ut fetor criminis mundetur lacrymis».


164

, 592. -. , ­ . : , . , : « , , , . , , , , , , , »593. , , . : « , . ­ , ­ , ­ , ­ , ­ , ­ »594. . ,
592

Ibid.: «Sicut enim per portam fimus extra civitatem vehitur, si per confessionem, peccati fetor I bid.: «Porta stercoris, quae erat in inferiori parte civitatis, per quam purgationes

a mente necesse est ut ejiciatur».
593

eliminabantur, significat excommunicationem. Per hanc non inducuntur, sed ejiciuntur profani, qui sunt stercora per culpam et projiciuntur per vindictam; stercora proprio facto, projiciuntur verbo divino. Non enim decet ut accubet haedus cum agno, peccator cum justo, immundus cum mundo, adulter cum Christo, ne forte justus, provocatus exemplo peccatoris, extendat ad iniquitatem manus suas».
594

Ibid.: «Porta aquarum significat compunctionem. Qui hanc ingrediuntur, in hac abluuntur.

Extra hanc sordidi, intra hanc mundi; extra nigri, intra candidi; extra haedi, intra agni ».


165

. « , . . , , ­ , ­ 595. « » «» . , . ­ , 596, 597. , «» ­ .
598



, «», . , . , , 599. , , , XII .

595

Ibid.: «Porta piscium vocabatur porta illa, per quam pisces de mari veniente inferebantur.

Porta ista significat poenitentiam, quae quasi unam columnam habet hinc per compunctionem cordis, alteram inde per confessionem oris; tectum vero desuper satisfactionem operis».
596

Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1146: «Pontem transimus, quando de vitiis ad virtutes Ibid.: «Pontem facimus, cum poenitentiam agimus». Ibid.: «In ponte ligna ponimus, dum transeunti animae carnem subjicimus». . : . . 2010. .

transmigramus».
597 598 599

35.


166

, . , ­ : « , , , »600: porta veteris .
601

, : « ­ , : ! , , 602. , . , <...> »603. « » (exhortationes sanctorum Patrum), .
604



, ­

600 601

Gerhohus, praepositus Reicherspergensis. De aedificio... ol. 1286. Ibid.: «Qui autem inde lapsus fuerit per peccatum, sine dubio non poterit intrare, nisi per

portam veterem, hoc est per antiquam poenitentialis observantiae legem». (, , - , , , , ).
602 603

1. 2:7. Ricardus de Sancto Victore. Liber exeptionum. P. 319: «Porta vetus charitas est. Sicut

scriptum est: Charissimi, non mandatum novum scribo vobis, sed mandatum vetus, quod habuistis ab initio . Per hanc portam intrant, qui se de amore saeculi transferunt ad amorem Dei. Per hanc intravit beata Maria Magdalene, quae post tot et tanta carnis scandala <...> de vase contumeliae in vas translata gloriae».
604

Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1145: «... per quas ingredimur in Ecclesiam et egredimur

ad aeternam vitam».


167

. : principes portae605 ( ) doctores Ecclesiae. « » (perversae suggestiones), ­ « » (sanctae exhortationes)606. 607. , ­ , , , , , , , , .608 ( ) , « »609, , 610. ( ) , ,

605 606 607

23- (23:7). Hugo de Folieto. De claustro... ol. 1145. Ibid.: «Porta enim doctor esse dicitur, quia per ipsum ad aeternam vitam recto tramite

pervenitur» ( , , ).
608

Ibid.: «Per istas itur in coelum, per illas descenditur ad infernum. Istae aeternales sunt, quia

ad aeternitatem perpetuae felicitatis ducunt; illae sunt portae mortis, quia perducunt ad abyssum perpetuae damnationis. Per istas introibit rex gloriae, per illas diabolus rex superbiae".
609 610

. 11:7. Hugo de Folieto. De claustro.. ol. 1146: «Defixae in terra portae Hierusalem esse referuntur,

quoties amore terrenarum rerum praelati Ecclesiae delectantur. Et erectae sunt, quoties coelestia quaerunt».


168

. « , ».
611

C , , , , , . . , , , : « ­ , . . ­ , , , 612». «» , , . , ­ , ­ , 613. . ,

611

Ibid.: «Sed et per portas animae designare possumus diversos corporis sensus. Portae enim

sunt, quia per eas intrant, et exeunt, qui civitatem subvertunt. Exeunt et intrant, qui cives ejusdem civitatis quandoque muniunt et conservant. Hae siquidem portae tunc in terra defixae jacent, quando sensus corporis terrenis desideriis penitus inhaerent».
612

Bernardus Claraeuallensis. Sententiae. 24 // SBO VI/2. P. 82: «Corpus autem est pons per

quem ascenditur in civitatem, qui etiam debet claudi et aperiri, aperiri scilicet ut subiciatur spiritui, claudi ne conculcetur a vitiis et a diabolo, ne pateat eis ingressus in urbem».
613

Ibid.: «Et in hac civitate sunt portae: aures, oculi et huiusmodi, quae non semper patere

debent, sed claudantur diabolo, aperiantur Deo».


169

, .

614

. ,

, 615,

, : , . : « ( ), ( ­ ) ( ), , . , , , , , »616. , , «-» ­ . - . , ,

614

Idem. . 92: «Porta ferrea est vana gloria vel superbia spiritus, ferrea quia gravis et difficilis . . 3. Isaac de Stella. In Epiphania Domini... P. 874: «Habet autem ista civitas ternas ex singulis

omnibus, nec facilem exitum suis viatoribus praebens».
615 616

partibus portas. Ad affectus quidem pertinet timor, dolor et amor: timor de suppliciorum illatione, dolor de regni dilatione, amor de aeternitas adeptione. Ad cogitationes, cognitio, meditatio, contemplatio: cognitio sui, meditatio mortis, contemplatio vitae. Ad opera, patientia, misericordia, compunctio: patientia in malorum perpessione, misericordia in bonorum largitione, compunctio in delictorum ablutione».


170

« »: « , . : , , . ?»617. « ». () , : « ­ , ­ « , », , , , : »618. C -. , , , ­ 619. , , . , XII , . , .

617

Guillelmus de Sancto Theodorico. Excerpta... P. 100: «Est enim ciuitas quae portas murorum

clausas non habet, de qua dictum est: Et portae eius non claudentur per diem, nox enim non erit amplius in ea; afferent gloriam et honorem gentes in illam».
618

Ibid.: «... ecclesia ianua nuncupatur, quia per ipsam patet populis aditus ad salutem, ne

haereticorum corrumpatur tineis aut uermibus, dicunt filiae Ierusalem uel angeli uel animae iustorum: Aedificemus super eam tabulas cedrinas».
619

Richardus de Sancto Victore. Liber exeptionum... P. 320: «Lapidea habet per illos qui sunt in

fide firmi, eburnea per illos qui sunt castitate nitidi. Lapis namque per firmitatem significat fidem. Ebur vero per naturae frigiditatem significat castitatem».


171

- , porta stercoris , . , , , . , , , , . , , , ­ , .. : . , : , , , . 3. : , , , , , , . 3.1. C vicus,


172

, . , , , : , ­ 620. ­ , ­ , , , , vici. vicus , , , ­ . , (51:6, 51:9), (44:6, 44:9). u «»621, ­ «», « ». . , u : in plateis (44:6), in regionibus (44:9). , - vicus ivitas: , 343 . , (civitas), vici. , 622.
620

Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1148C: «Sicut enim in materiali vico duo sunt ordines

domorum, sic in vico Ecclesiae sunt duo ordines. Inter hos ordines domorum est quasi via media».
621

Holladay W.L. A Concise Hebrew and Aramaic Lexicon of the Old Testa ment. Leiden, 1971. Sydow J. Stadt und Kirche im Mittealter // JÝrgen Sydow. Cum omni mensura et ratione.

P. 98.
622

AusgewÄhlte AufsÄtze. Festgabe zu seinem 70. Geburtstag / Hrsg. von Maurer H. Sigmarinen, 1991. S.179.


173

, , -: « - , , , (vici) ­ »623. , vicus - , . , «vicus»: «aedificavit Sellum filius Alloes princeps mediae partis vici Hierusalem» (3:12), «portam Sterquilinii aedificavit Melchias filius Rechab princeps vici Bethaccharem» (3:14), «aedificavit Neemias filius Azboc princeps dimidiae partis vici Bethsur» (3:16) .. , , , «». , , : ­ continentes conjugates. : , «» 624. , , 625, , , , , XII 626.

623

Hugo de Sancto Victore. Adnotatiuncula... Col.265: «Mos enim Scripturarum habet ut

metropolitanae civitates matres appellentur, et circumjacentes regiones, oppida quoque, et castella et vici, filiae».
624

Hugo de Folieto. De claustro... ol. 1148: «In Jerusalem mediam partem vici aedificat, qui Fossier R. La Terre et les hommes en Picardie jusqu'Þ la fin du XIIIe siÕcle. Paris, 1968. T. I.

conjugatorum legitime jura conservat».
625

P. 324; Saint-Denis A. ApogÈe d'une citÈ. Laon et le Laonnois aux XIIe et XIIIe siÕcles. Nancy, 1994. P. 49, 76, 193, 231.
626

Leguay J.-P. La rue au Moyen Age. Rennes, 2004. P. 20.


174

: 627. , , , . : « , ». 628. : « , .. , , .. »
629

.

vicus , «». , . ducit descendit , «» «», vicus timoris descendit ad portam vallis... vicus amoris ducit ad portam pontis . , , ­ .

627

Hugo de Folieto. De claustro... ol. 1148: «Minores vero ad illos [majors] pertinent, qui ex Ibid.: «Sicut enim in materiali vico sunt diversi ordines hominum, sic in vicis animae sunt Ibid.: «Vicus timoris descendit ad portam vallis, id est, humilitatis. Vicus amoris ducit ad

illis derivantur, vel ipsis inhaerent».
628

diversitates morum. Habet autem anima vicum timoris, et vicum amoris».
629

portam pontis, id est, ad contemplationem futurae retributionis».


175

, o, : « , (servi) : - , ­ . «vicus scuta vendentium». (3:31). , ­ «ad domum... scruta vendetium». , , scruta ( ) scuta (), , 630. , ­ , .. 632.
631

­ ­ « », , . . . , , : , ,

630

Hugo de Folieto. De claustro. Col. 1148: «Servi prae timore poenae serviunt, mercenarii pro

labore mercedem quaerunt. Sunt enim quidam, qui scuta emunt, et scuta gerunt, quia in necessitate fratres defendant».
631 632

Leguay J.-P. La rue... P. 95. Hugo de Folieto. De clausto... ol. 1151: «Sed et in Jerusalem morali alii vici possunt

assignari, id est, vicus sacerdotum, et vicus scuta vendentium».


176

633. , , . , , (, , ), 634. , . , , «» , , , , , 635. , , , , ­ , ­ , . , . , , , , (suburbium), «» . . , «» : , «»
633

Ibid.: «Sicut enim fimus ejicitur per portam sterquilinii, sic etiam per portam confessionis Heers J. La ville au Moyen áge. Paris, 1990. P. 148-160. Haverkamp A. Gemeinden, Gemeinschaften und Kommunikationsformen im hohen und

ejicitur fetor peccati».
634 635

spÄten Mittelalter. Festgabe zur Vollendung des 65. Lebensjahres.Trier, 2002. S. 132.


177

636 , . « » : : 100 ., 185 1106 . 320 1180 . ( 32 )637. , , . 3.2. ­ : oppidum (castrum, castellum) Tuitiensis, 1128 . , «De incendio oppidi Tuitiensis». 638, ( XII . ), 1002/3 . castellum Divitia639. IV . Colonia Claudia Ara Agrippinensium ( ) 640. XII . . , , , , ,
636 637

Morris A.E.J. History of Urban Forms. London, 1972. . 69. Mols R. Introduction Þ la dÈmographie historique des villes d'Europe du XIVe au XVIIIe . , 999-1021 . , ,

siÕcle. Vol. 2. Louvain, 1955.P. 39, 147.
638 639

. .: Precht G. Alt St. Heribert in Deutz // FÝhren zu vor und frÝhgeschichtlichen DenkmÄlern. Bd. 39. Mainz, 1980. S. 190.
640

MÝller H. Deutz // Lexikon des Mittelalters. Bd. 2. Sp. 919-920.


178

641. I642, , «
643

,



"644, . XII . , - 645. XII . , « II»646. , , castrum. , , : « : « . , . , , , , »647. III648 castrum. «De incendio», ­ : «urtis pertinens ad servitium episcopi» . , « »,
641 642

Chronica regia Coloniensis/ Ed. G.Waitz // MGH SSRG in us. schol. T. 18, 1880. P. 284. I (912 - 973 .), - 936 . 962 I , 953-965 . Rupertus, abbas Tuitiensis. De incendio. P. 450. Chronica regia Coloniensis. P. 29. Ibid. P. 284. Rupertus, abbas Tuitiensis. De incendio. P. 450. III (980 -1002),



.

643 644 645 646 647 648

.


179


649.



­

monasterium monachorum nigri ordinis sncti Benedicti. III, 1002 . . , K., ( )
650

.

, , , ( ), , 651, . , , , , , castrum , 652. , 1243 . , castrum Tuitiense , , - , 653. oppidum Tuitiense

649 650

Chronica regia Coloniensis. . 284. Hallinger K. Gorze-Kluny. Studien zu den monastischen Lebensformen und GegensÄtzen im , castellum ( .: Grundmann H. Der Brand von Deutz 1128. S. 398-406. Wisplinghoff E.

Hochmittelalter. Graz, 1971. Bd. 1. S. 120-122.
651

). Ibid. S. 447-450.
652

BeitrÄge zur Älteren Geschichte der Benediktinerabtei Deutz // Jahrbuch des KÆlnischen Geschichtsvereins 29/30, 1957. S. 139-160.
653

Chronica regia Coloniensis. . 284.


180





.







. . «De incendio» , . « , , ». ( fragmenta ruinosi oppidi), 654. , « », « »655. ? -, , «», . -, , , castrum . , . ­ « , , »656. , . , castrum , « » .
654 655 656

Rupertus, abbas Tuitiensis. De incendio. P. 450. Ibid.: «Ut nullam secularium habitationem in ea [castrum] relinqueret». Ibid.: «Sicut hodie noverunt et testantur quam plurimi, et maxime ipsorum posteri, tenentes

easdem domos beneficiales ad huius ecclessiae ius dominationemque respicientes».


181

castrum, , , ad ius scerdotum. , , , sacerdos ( ) (). , oppidum Divitia . « », « »: (, astrum, ) 657. : « , , , : « , ­ »
658

.

: « » (dum secularibus sese nimis accommodant). , «» « »; « » , , , . . Secularis
657

Ibid. P. 450: «Fere usque ad nostra tempera perseverarat, sicut scitis, huic monasterio

vestigium aliquod iuris antiqui, ita ut claves huius castelli nullo contradicente haberet prior sive praepositus monasterii, et clausae tota nocte non aperirentur portae usque ad diem hora competenti».
658

Ibid.: «Nunc autem longa praedecessorum nostrorum negligentia, dum secularibus sese nimis

accommodant, tantam aluit licentiam, ut illud propheticum dicere nobis conveniat, praesertim quibus optabilis est et grata religio quique bono zelo zelamur pro Domino: "Haereditas nostra, versa est ad alienos, domus nostrae ad extraneos».


182

( laicus), ()659. , , . . . , , ­ contaminatio ­ . «, . , , , , . , , »660. , , , - 661. , , - , « »662.

659

cura animarum, .: Bosl K.

Regularkanoniker und Seelsorge in Kirche und Gesellschaft des europÄischen 12. Jh. MÝnchen, 1983.
660 661

Rupertus, abbas Tuitiensis. De incendio. P. 450.

.. .: .. : // -- XXI : . 2 / . . .. .. . : «», 2010. . 2. . 36-43.
662

Bernadus Claaevallensis. Epistula 78. P. 203: «Quod audivimus, non quod vidimus,

loquimur: claustrum ipsum monasterii frequenter, ut aiunt, stipari militibus, urgeri negotiis, iurgiis personare, patere interdum et feminis».


183

, , « ». 663, , , castellum . , « » , . « , »664. : 1126 . - (domum firmam). , - , , ( , ). , , , castrum , : « , , , , »665. , per occasionem
663

«»









.

.: Rupertus, abbas Tuitiensis. De incendio... P. 463: «Mortua est enim uxor illius, cuius opus vel

Grundmann H. Der Brand von Deutz. S. 425-428.
664

aedificium maxime nos contriscabat, et per hanc (ut reor) occasionem mitius cepit agere, quatenus mecum eiusmodi placitum iniret, ut domum, quam aedificare ceperat subter turrim, quam ut suam reaedificaverat, nobis cederer partim pro anima sua, partim accepta pecunia».
665

Ibid. P. 456: «Spiritualis namque propositi viris aut feminis silentium solitudinis libertas vel

securitas et quaedam munitio est, et econtra strepitus eiusmodi quasi captivitas est ».


184

( ) , . , , secundum seculum, (turres ac interturria), (subterturria). , , : , , , : «per vicos et plateas quaerat, id est, per angusta et lata gradiens»666. , , 667. , , . 3.3. platea ­ ­ , 668. . , platea Carnotensis

666 667

Idem. Commentaria in Cantica Canticorum... P. 266. Idem. De operibus Spiitus Sancti // PL Vol. 167. Col.1798D : «...vox laudis quae in omni

terra, et per omnes terras, corporaliter quoque auditur Judaeis, qui per omnes gentes dispersi sunt, audientibus, et quaqua versum distracti sunt nostros per vicos et urbes urbiumque plateas festivitates aspicientibus nostro die ac nocte...»
668

Jean-Marie L. La place dans les villes normandes des XIe-XIIe siÕcles: un espace difficile Þ

percevoir et dÈfinir // La place publique urbaine: Du Moyen Age Þ nos jours / Etudes rÈunies par L. Baudoux-Rousseau, Y. Carbonnier, Ph. Bragard. Arras, 2007 (Histoire / publications d'ArchÈologie et d'Histoire de l'Art de L'UniversitÈ Catholique de Louvain, Vol. CII). P. 23.


185

vicus Carnotensis669.
670

.

(platea civitatis)671. , : 672, 673, 674. ( ), 675. , , . (forum, mercatum) , , 676. - , , . , , 677. , XI . (ante portam Sanctae Tinitatis) .

669

Musset L. Pour l'histoire sociale d'une habitude onomastique: Essai sur l'apparition des noms

de rues dans les villes normandes (XIe-XIIIe siÕcles) // Aspects de la sociÈtÈ et l'Èconomie dans la Normandie mÈdiÈvale, Xe-XIIIe siÕcles / Ed. par Musset L., Bouvris J.-M., Gazeau, V. Caen, 1988. P. 165-183.
670 671 672 673 674 675 676 677

Jean-Marie L. La place dans les villes... P. 26. Jud. 19:15, 17; 2 Paralipomenon. 32:6: «Platea portae civitatis». 1 Esdras. 10:9: «Platea domus Dei». . 3:26. Morris A.E.J. History of Urban Forms. London, 1972. .70 Verlinden Ch. Markets and Fairs // Cambridge Economic History. III. P. 119-130. Sydow J. Stadt und Kirche... S. 182.


186

« » , , , , . : « , , , »678, . . . ­ 679. « (via lata), »680. , , , , , «... , ...»681. , , , platea : , , 682. (cives) . ­ , , 683.
678

Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1051C: «Quae plateam habere perhibetur, quoties Heers J. La ville au Moyen áge. P. 160. Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1050C: «Plateae sunt viae latae, quae per eas gradientes . 7:13. .: Pilon E. Senlis et Chantilly. Grenoble, 1937. P. 58. Hugo de Folieto. De claustro... ol. 1150 : «Habet igitur Hierusalem cives bonos et malos.

saecularibus negotiis exterius implicatur».
679 680

ducunt ad mortem.»
681 682 683

Mali vero in plateis civitatis sunt, et deficiunt, quia vagi et instabiles voluptatibus carnis non resistunt. Plateae sunt viae latae, quae per eas gradientes ducunt ad mortem».


187

­ . , - , 684. , , ­ , : , , .685 , . . . , . ­ (conversio) . , «» . . , - 686, , , , , : , .

684

Ibid. Col. 1151: «Sed qui diu per plateam laeti discurrere consueverunt, quandoque in eadem Ibid. Col. 1151A. Guillelmus de Sancto Theodorico. Expositio super Cantica Canticorum. . 388: «Religio enim

platea sedentes pro peccato gemunt».
685 686

in qua auaritia dominatur, plateae sunt in Ierusalem Syriae et Damasci; et uici in quibus sponsus non inuenitur».


188

, , 687. forum. . , . , . - ­ . , . « , [], , , , , ...»688. , , , , , . , , . 2:11 - : « , , : « , , ». , , , ,

687

Ibid. P. 382: «...et sic ubi videtur esse Jerusalem, licite sibi eam, et absque ulla Idem. Excerpta... P. 97: «Quaeram, inquit, in foro illius ciuitatis, in illo foro, ubi tractant iura

contradictione, et praesidia facit, et in plateas redigit Syria et Damascus».
688

consulti, ubi oleum uenditur, quod euangelicae uirgines emunt».


189

, , »689. - ,
690

( ,

, , ), 691. ­ ­ « », . 692. - , , , , . , , . , . , ­ . , ­ : ­

689

Hugo de Sancto Victore. Adnotatiunculae elucidatoriae. Col. 287B : «Sed adhuc fortassis in

infirmitate sexus et aetatis honorat nobilitatem generis: In plateis, inquit, oppidi. Non in aula, non in urbe, non in civitate, non saltem in domo, sed in plateis oppidi, quia quanto major est contritorum abjectio, tanto gravior est, ideoque pretiosior dolentis compassio».
690

Ibid. 290B : «In plateis autem civitatis deficiunt, qui terrenis negotiis occupati spirituales Ibid. Col. 318A: «Per plateas oppidi, voluptates hujus saeculi accipere debemus. Parvulus

consolatores non inveniunt».
691

ergo et lactens in plateis oppidi deficiunt, quando carnales quique, et stulti cum perversis doctoribus per latam viam voluptatum ad perditionem vadunt».
692

Ibid. Col. 286: «Sed Babylonia plateas habet, id est vias latas, quae ducunt ad mortem».


190

, 693. , . ­ . ­ , ­ , ­ , , , ­ , ­ 694. , -, , , , , . , , , , , : « , , , , , ­ , , , , , , , , , , , , , ,
693

Richardus de Sancto Victore. Sermo de Babylone, id est saeculari conversatione per septem

crimina fugienda... // PL Vol. 177. Col. 995B: «Plateae istius spiritalis Babylonis septem vitia principalia sunt. Istae plateae longae sunt et latae. Longae per consuetudinem diuturnam, latae, per dissolutam licentiam».
694

Idem. Sermo de civitate sancta Jerusalem secundum sensum tropologicum // PL Vol. 177.

Col. 999: «Habet et septem plateas contra septem plateas Babylonis per quasdam septem virtutes septem vitiis supra descriptis contrarias. Habet nimirum sancta et spiritalis vita humilitatem, quae est contraria superbiae, habet charitatem, quae est contraria invidiae, habet pacem quae est contraria irae, habet spiritualem laetitiam, quae est contraria accidiae, habet largitatem, quae est contraria avaritiae, habet abstinentiam, quae est contraria gulae, habet continentiam, quae est contraria luxuriate».


191

, . , , , . , »695. , , ­ . ­ : « . - , , . "
696.

. / - : « , , , , , »697.
695

Idem. Sermo de Babyone.... Col. 995: «In ipsa purpura, et byssus, vestes holosericae, et

tapetia de Aegypto, ornamenta calceamentorum, et lunulae, et torques, et monilia, et armillae, et mitrae, et discriminalia, et periscelides, et murenulae, et olfactoria, et inaures, et annuli, et gemmae, et mutatoria, et pallia, et linteamina, et acus, et specula, et suidones, et theristra. Habitatores ejus ingrediuntur pompose, et extento collo, et nutibus oculorum plaudentes, pedibus suis composito gradu incedentes. Repleta est terra ejus equis, et innumerabiles sunt quadrigae ejus».
696

Ibid. Col.996A: «Secunda Babylonis platea, quae est invidia, altissima paupertate

constringitur et arctatur. Nam et si qua quandoque possident bona, dum pompam divitias et gloriam, quae in prima ei vicina platea superabundant, livido aspectu perpendit, se pauperrimam, et quasi omni felicitate destitutam credens, inconsolabiter gemit et tabescit».
697

Ibid. : «In hac etenim se agitant turbines dissensionum, strepunt fragores comminationum,

fremunt venti contentionum, ruunt imbres et grandines persecutionum, micant fulgura armorum, sonant tonitrua percussionum et interfectionum».


192

, XII . - , , : , , . , , , . , , ( ) , , . 3.4. :

,

. , , , , . - , , : « , , . , , »698. : « , , , , ...
698

Ibid. Col. 994-995: «Habet enim ad modum civitatis alicujus secundum sensum tropologicum

portas suas, murum suum, plateas suas, aedificia sua minora et majora. Murus ejus est orbis istius ambitus, quem intramus quidem nascendo, sed exire non valemus nisi moriendo»..


193

, , . , . , ­ , ­ »699. , , , , « , , . , c , , , , , , , : locus terribilis, aula Dei, porta caeli»700. , XII . , « »701, , , . . 64- , . ­
699

Idem. Liber exceptionum... P. 379: «Habet haec civitas sancta, id est Ecclesia, lapides suos,

murum suum, turres suas, aedificia sua, portas suas <...> Quasi namque turres in sancta Ecclesia levantur, dum perfecti quique, relictis terrenis, ad coelestia per contemplationem sublimantur. Habet aedificia minora, habet majora, habet maxima. Minora habet aedificia per vitam conjugatorum, majora per vitam continentium, maxima per vitam virginum».
700

Rupertus Tuitiensis. Commentatia in Cantica Canticorum. P. 192: «...imo in civitate nostra

domos habebimus, et habebimus divitias multas et praeclaras, scilicet Ecclesias <...> domestici nostri apostoli atque apostolici viri, doctores Ecclesiarum atque praelati, perpetuae virtutis atque firmitudinis indeficientes erunt, et domus quoque manufactae nostrae stabunt, quandiu durabit saeculum, titulum habentes. Locus terribilis, aula Dei, porta coeli ».
701

Sydow J. Stadt und Kirche... S. 180.


194

­ , ­ , . , , , 702. ­ 703, --
704

--705 ,

706. , 1161 . --, IX ., ­ , , . ---- VII, ( )707 . 708,

702

Gerhohus. Tractatus in Psalmum LXIV... P. 82: «...ecclesiastica aedificia de die in diem

crescentia, et auratis imaginibus fulgentia, morum simul et murorum quotidiano incremento et ornamento evidenter ostendant».
703

XII . .: . .

: . , 2012. . 207-214.
704 705 706

1144-1145 . ­ --. Gerhohus. Tractatus in Psalmum LXIV. P. 82: «Sic in diebus nostris ecclesia Lateranensis, et

ecclesia Sanctae Crucis, et ecclesia Sanctae Mariae Novae crescentes profecerunt in religione simul, et in forinseca murorum ampliatione». II II. C--- , . -- III 1161 .
707

1084 . .: Krautheimer R. Rome, Gerhohus. Tractatus in Psalmum LXIV... P. 84.: «Domus quoque beati Pauli apostoli per

Profile of a City, 312-1308. Princenton; NY, 1980. . 164-165.
708

Gregorium VII reparata, claret nunc in religione monastica, qua et monasterium Sanctorum


195

.



----

709







II, II 1116 ., . 1140 . . XII ( ) . : 710 711.
712


713

LXIV: « » . , , . . , . , , , , , , , , ,
Quatuor Coronatorum, et Sancti Anastasii florere videmus, cum caeteris ecclesiis, ac monasteriis in urbe Roma religiose ordinatis».
709

­

.. (mura Aureliana). C.: Krautheimer R. Three 1144 1146 . Gerhohus. Tractatus in Psalmum LXIV... P. 83: «Verum si rebelles istos Ecclesia velut

Christian Capitals. Topography and Politics. Berkeley; Los Angeles; London, 1983. P. 28.
710 711

castrorum acies ordinata magis ordinate persequeretur; non per eos Jericho seu Babylonia reaedificaretur, ut Romae apparet in aede Capitolina olim diruta et nunc reaedificata contra domum Dei, contra domum Raab...».
712

.: BaumgÄrtner I. Rombeherrschung und

Romerneuerung. Die rÆmische Kommune im 12. Jahrhundert // Quellen und Forschun gen aus italienischen Archiven und Bibliotheken. 1989. Bd. 69. S. 27-79.
713

Ibid.: «Unde non immerito dolemus, quod adhuc in domo beati Petri, principis apostolorum,

desolationis abominationem stare videmus, positis etiam propugnaculis, et aliis bellorum instrumentis in altitudine sanctuarii supra corpus beati Petri».


196

C- , . : « , , , ,
714

. , , - »
.

. , , , , ­ . , . : « «» , , , , , , , »715. , : « , , , , . , , ,

714

Bernardus. Apologia... P. 104: «Omitto oratoriorum immensas altitudines, immoderatas

longitudines, supervacuas latitudines, sumptuosas depolitiones, curiosas depictiones: quae dum orantium in se retorquent aspectum, impediunt et affectum, et mihi quodammodo repraesentant antiquum ritum Judaeorum».
715

Hugo de Folieto. De claustro. Col. 1053: «Aedificia fratrum non superflua sint, sed humilia;

non voluptuosa, sed honesta. Utilis est lapis in structura, sed quid prodest in lapide, caelatura? Utile hoc fuit in constructione templi, erat enim forma significationis et exempli. Legatur Genesis in libro, non in pariete. Vestitur Eva in pariete, pauper autem juxta parietem nudus accubat Datur Adae tunica pellicea, fratrum vero multitudo coarctatur hiemali molestia».


197

»716. ­ , ; . , , , . : « , , , , . , . - , , . , , , , »717. , , : « ­ , , . , , ,

716

Ibid.: «Liceat hoc (si cui licitum esse debeat) illis, qui in urbibus aut in vicis morantur, ad

quos confluit populi frequentia, ut simplicitas eorum teneatur delectatione picturae, qui non delectantur subtilitate Scripturae. Nobis autem, qui solitudine delectamur, utilior est equus, aut bos in agro, quam in pariete».
717

Bernardus. Apologia... P. 104: «Sic opes opibus hauriuntur, sic pecunia pecuniam trahit: quia

nescio quo pacto, ubi amplius divitiarum cernitur, ibi offertur libentius. Auro tectis reliquiis saginantur oculi, et loculi aperiuntur. Ostenditur pulcherrima forma sancti vel sanctae alicujus, et eo creditur sanctior, quo coloratior. Currunt homines ad osculandum, invitantur ad donand um; et magis mirantur pulchra, quam venerantur sacra».


198

- , - ... , . , . . , , »
718

.

, , , , 719. , , : « , , , »720. : « . , , ! , , , , . , , , , , , ,
718

Ibid. P. 105: «Ponuntur dehinc in ecclesia gemmatae, non coronae , sed rotae, circumseptae

lampadibus, sed non minus fulgentes insertis lapidibus. Cernimus et pro candelabris arbores quasdam erectas, multo aeris pondere, miro artificis opere fabricatas, nec magis coruscantes superpositis lucernis quam suis gemmis [...] Fulget ecclesia in parietibus, et in pauperibus eget. Suos lapides induit auro, et suos filios nudos deserit. De sumptibus egenorum servitur oculis divitum. Inveniunt curiosi quo delectentur, et non inveniunt miseri quo sustententur».
719

Ibid. P. 106: «Utquid saltem sanctorum imagines non reveremur, quibus utique ipsum, quod

pedibus conculcatur, scatet pavimentum? Saepe spuitur in ore angeli, saepe alicujus sanctorum facies calcibus tunditur transeuntium».
720

Hugo de Folieto. De laustro... Col. 1019D: «Episcopi domos non impares ecclesiis

magnitudine construunt, pictos delectantur habere thalamos, vestiuntur ibi imagines pretiosis colorum indumentis».


199

, . , , , , »721. , , , , , , . , «», , ( ), , , . 4. . , .
722



, 312 . .. 455 .. «De aquaeductu urbis Romae»723,

721

Ibid.: «O mira, sed perversa delectatio! Trojanos gestat paries pictus purpura, et auro vestitos,

Christianis panni negantur veteres. Graecorum exercitui dantur arma, Hectori clypeus datur auro splendens, pauperi vero ad januam clamanti non porrigiturpanis, et, ut verum fatear, pauperes spoliantur saepe, et vestiuntur lapides, et ligna. Ornant praetoria columnis, fores domibus anteponunt, quae utinam pauperes includerent, non excluderent ».
722

Smith N. Man and Water: A comprehensive history of water technology, irrigation, Sectus Julius Frontinus. De aquaeductu urbis romae. Darmstadt, 1998.

hydropower and drinking water. NY, 1975.
723


200

, , . , . . . , 724. . , , . (95 ) , . . 725. , . , , , 726. . , 727. - 832 . .
724 725

.. : . ., 1986. . 172-175. Grewe K. Atlas der rÆmischen Wasserleitungen nach KÆln. KÆln, 1986 (Rheinische Idem. Aquaedukt-Marmor-Kalksinter der rÆmischen Eifelwasserleitung als Baustoff des BenoÍt P., Rouillard J. Medieval hydraulics in France // Working with water in medieval

Ausgrabungen, Bd. 26). S. 36.
726

Mittelalters. Stuttgart, 1992.
727

Europe. P. 167.


201


728

.

IX .729. , --730. . , , 731. ,

. , , , , : , , , 732. 733. , , , . XII . - .
728

Cazal G. L`aqueduc en France de l`AntiquitÈ Þ l`epoc contemporaine. Villeneuve d'Ascq, Lavedan P. Histoire de l'urbanisme Þ Paris. Paris, 1975. Guild R., Guyon J., Rivet L. Les origines du baptistÕre de la cathÈdrale Saint-Sauveur ­ Etude Grewe K. Water Technology... P. 134. BenoÍt P., Rouillard J. Medieval hydraulics in France... P. 167. Grewe K. Die Wasserversorgung im Mittelalter. Mainz, 1993. Bd. 4. S. 190.

2001.
729 730

de topographie aixnoise // Revue archÈologique de Narbonnaise Vol. 16 (1983). . 171-209.
731 732 733


202

XV . 1412 . XII . , - XIII 734. , , , , , , . : , (cisterna)735, (puteus)736, (fons737),

734 735

Grewe K. Water Technology... P. 145. .

: Desideravit ergo David, et ait: O si quis mihi daret potum aquae de cisterna quae est in Bethlehem juxta portam! Irruperunt ergo tres fortes castra Philisthinorum, et hauserunt aquam de cisterna Bethlehem, quae erat juxta portam, et attulerunt ad David: at ille noluit bibere, sed libavit eam Domino ( , : , ? , , . ) (2 23:15 16).
736

,

, , : Puteus, quem foderunt principes et paraverunt duces populi (, . ­ .21:18).
737

,,fons

hortorum, puteus aquarum viventium, quae fluunt impetu de Libano" ( , , ) (. 4:15).


203

(piscina), (, , 738, ). ( 739). C , . ­ , , , ­ , , . , , . , ­ , . , , ... , , , . , .

: (fons draconis) (. 2:13).
738

. Piscina probatica. . . 5:2: Est autem Jerosolymis probatica piscina, quae

cognominatur hebraice Bethsaida, quinque porticus habens ( , - , ).
739

. Nahum 3:8: Numquid melior es Alexandria populorum, quae habitat in fluminibus?

aquae in circuitu ejus; cujus divitiae, mare; aquae, muri ejus. « , , , - , - ?» , , ( ) , , .


204

. »740. : , , Ordo Romanus XI,741 , , ­ 742. , 743, . « » XII , , , , , , . , , piscina, fons, puteus, lacus. , , , , , , «De

740

Tertullianus. De Baptismo. IV // Ed. J.G. Borleffs, 1954 (CCSL, 1). P. 295: «Igitur omnes

aquae de pristina originis praerogatiua sacramentum sanctificationis consecuntur inuocato deo: superuenit enim statim spiritus de caelis et aquis superest sanctificans eas de semetipso et ita sanctificatae vim sanctificandi conbibunt».
741

Ordo Romanus XI, 95// Andrieu M. Les Ordines Romani du Haut Moyen Age. Leuven, 1931. Schneider H. Aqua benedictina ­ Das mit Salz gemischte Weihwasser// Segni e riti nella Angenendt A. Die Geschichte der ReligiositÄt... S. 417.

V. XI. P. 445.
742

chiesa altomedievale occidentale. Spoleto, 1987. S. 337-365.
743


205

incendio...». , , , « ».
744



, . munitio : « [] ­ , »745. , . , , : « , , ...».746 , , , , spiritualiter ­ , « , ». , , , , 747.
744 745

. 48:19. Rupertus, abbas Tuitiensis. De incendio... . 469: «... longe aliud est capere vel munire Ibid. Ibid.: «Preterea sciendum quia munitio, qua Ezechias civitatem suam munivit, ut merito in

quaro fundare vel aedificare civitatem».
746 747

laudibus patrum debeamus eam venerari, spiritualiter debet intelligi, quia videlicet illa munitio fortissima fuit oratio et aqua, quam induxit per mdium civitatis, illa fuit misericordia, quae taliter de caelo manavit, ut una nocte interficeret angelus Domini centum octoginta quinque milia virorum de exercitu Sennacherib» ( , , , , , . , .


206

, , : « , , , - , - . , , »748. , - . , , , . , , , . , , , , , . : ­ , - (desiderium contemplandi Deum)749. , « [ ] , ",
750



, (hebetudo mentis) (sensualitas carnis),
).
748 «

Bernardus Claraevallensis. Sermo in nativitate beatae Mariae Virginis // SBO V. P.277:

Descendit per aquaeductum vena illa caelestis, non tamen fontis exhibens copiam, sed stillicidia

gratiae arentibus cordibus nostris infundens, alii quidem plus, alii minus <...> Plenus equidem aquaeductus, ut accipiant ceteri de plenitudine, sed non plenitudinem ipsam».
749 750

Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1147. . 2:14.


207

, .

751

,

, - ? , . . , , , : , . , , , , . , , , , , . , 752. , , . , , 753. , . , , 754. , . ,
751 752 753

Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1147. . . ., 2010. . 214. Hugo de Folieto. De claustro... Col.1166D: «In plateis igitur coelestis Hierusalem non erit

lutum terrenae voluptatis, nec pulvis mundanae vanitatis, sed sternentur auro perfectae claritatis, simili vitro imperturbatae puritatis».
754

Meyer W. Deutsche Burgen, SchlÆsser und Festungen. Frankfurt-am-Main, 1979. Bd. 2. S.

84-90.


208

, , , :: « , , , ­ ­ , , , , , , ». »756. , : « : , 757, , , 759». , , . . ,
758 755

-

«





755

Godefridus, abbas Admontensis. De decem oneribus... ol. 1195: «Sed aqua haec

compunctionis facta est quasi lacus inter duos muros, quia sicut lacus aquam turbidam habet, sic et vos duobus muris, duritia utique cordis et duritia corporis circumdati aquam non ex fonte limpidam, sed quasi ex lacu turbidam interdum habetis, quia ad puram et suavem illam, quam desideratis, compunctionis gratiam necdum pro voto vestro pertingere meruistis».
756 757 758 759

Ibid. ol. 1196. .22:11: « ». .7:3. Bernardus Claraevallensis. Sententiae 125 // SBO VI/2. P.48: «Piscinae tres in scriptura

inveniuntur: vetustas erroris, quae est post duos muros; sensualitas carnis, in qua decumbebant languidi; perspicacitas rationis, quae est in via agri fullonis».


209

760. - , , 761. H , . , , , . , . «, » ,
762



.

, 763, , . Fons draconis 764.
760 761

. ... . 215. Guillelmus de Sancto Theodorico. Excerpta... P. 97: «Quaeram, inquit, in plateis, in quibus

superfluunt aquae de illis fontibus prorumpentes, de quibus Salomon dicit esse potandum» ( , , , , , ).
762 763

Gerhohus, praepositus Reicherspergensis. De aedificio... ol. 1305. , fons

draconis ­ , . `Én hattannÍn. hattannÍn , , . « » ­ . , , , . , , , hebraica veritas, , . . : Brown D. Vir trilinguis. Kampen, 1992; Rebenich S. Jerome: The "vir trilinguis" and the "hebraica veritas"// Vigilia Christiana, 1993. Vol. 47, P. 50-77.
764

Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1146-1147.


210

, , ( ) , « » , 765. , « » , . «» « » (deorsum fluens), « » ( ) , « ». , (fons draconis) 766. , , , 767. , , , , . ( , , , ), . ,

765

« » ( )

. Flavius J. De bello judaico. Liber V, caput III, paragraph 2. Darmstadt, 1963. T. II. P. 124.
766

Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1146: «Unde diabolus deorsum fluens interpretatur.

Deorsum fluit, qui a Deo corde et opere recedit. Est autem diabolus fons draconis, id est, initium elationis».
767

Richardus de Sancto Victore. In Apocalypsim Johannis Libri Septem. Col. 691C: «Sic et

Nehemias ista duo mala exprimit, ubi se egressum ante fontem draconis et portam stercoris ad considerandum murum Hierusalem dissipatum describit Quid etenim per fontem draconis significatur, nisi fons malitiae?»


211

, . *** , . , , , , , . , «» , ( - ) ( , ), «» , , : : , . - , , : , , . , , . - : , . , , .


212

, , , .


213

III : 3.1. XI ­ XII

, , . «» «» . , , XII . : « ... , , , »
768

.

paradisus, ()769. , «» paradisus voluptatis770. «» , « » (gan be'eden)771 « » (gan-yahweh)772.
768

Gen 2:8-9: «Plantaverat autem Dominus Deus paradisum voluptatis a principio in quo posuit

hominem quem formaverat produxit que Dominus Deus de humoomne lignum pulchrum visu et advescendum suave lignum etiam vitae in medio paradisi lignum que scientiae boni et mali».
769

. . , , : , Gen. 2:8. Gen. 2:8, 10. Gen. 13:10.

// : . , 2003. . 12.
770 771 772


214

, 773, . .

, 774. « » , 775. XII 776, 777. , , , « » «» . , ; « , »778. ,
773 774

t. 4:12-15. Peters E. Quellen und Charakter der Paradiesvorstellungen in der deutschen Dichtung vom 9. Otfried (von Weissenburg). De qualitate caelestis regni et inaequalitate terreni V. 23. / Hrsg.

bis 12. Jahrhundert. Breslau, 1915. S. 7-8.
775

von E.G. Graf. S. 273-277: «Thar blyent thiri oliliainti rosa Suazo sie thir stinken tiohelicho rnir welkent».
776 777

Peters E. Quellen und Charakter... S.11. Kugler H. Die Vorstellung der Stadt in der Literatur des deutschen Mittelalters. MÝnchen,

1986. S. 87. : « , , , . , , , , ; ­ » (. 22:1-2).
778

. . LXVIII.


215

, , . 779. ,
782



,







«», «»780, « »781. (viride agri) 783. (paradisus ­ ecclesia), ­ , ­ , ­ , ­ , ­ . : ­ , , , ­ , ­ (paradisus paradisorum)784. , . ­

779

Hieronymus. Epistola XXII... Col. 405: «Eva in paradise virgo fuit: post pelliceas tunicas,

initium sumpsit nuptiarum. Tua region paradisus est. Serva quod nataes, etdic: «Revertere anima mea in requiem tuam». Et utsciasvirginitatemessenaturae, nuptias post delictum».
780

Augustinus. De Genesi contra Manichaeos. II, 9,12 // PL Vol. 32. Col. 202: «Nam deliciae, Ibid. : «Videamus ipsam beatitudinem hominis, quae paradisi nomine significatur». Gen. 2:5. Augustinus. De Genesi contra Manichaeos. II, 9,12. ol. 204: «...namque in tranquillitate .: Wannenmacher J.E. Geographie der Unendlichen. (RÄumliche)

vel voluptas, vel epulum hoc verbo significari dicitur, si ex hebraeo in latinum interpretetur ».
781 782 783

beatae vitae, ubi mors non est, omnis opera est custodire quod tenes».
784

Vorstellungen von Paradies und Infernum im Mittelalter // FrÆmmigkeit - Theologie FrÆmmigkeitstheologie. Contributions to European church history. Festschrift fÝr Berndt Hamm zum 60.Geburtstag / Hrsg. von G. Litz. Leiden, 2005 (Studies in the history of Christian traditions, 124). S. 54-56.


216

785. , . , XII . , . . , , , , , , . «», , . , , «», . , , . , ( ), (hortus conclusus) . , , , . , , , 786. « » (fons hortorum),
785 786

2 . 12:2. Rupertus Tuitiensis. Carmina de calamitatibus ecclesiae Leodiensis carmen. . 635:

«Tu quoque modo, Leodium sedes, Quondam meus flos, dulce decus meum,


217

« » (puteus aquarum viventium), 787, : fons hortorum ­ , (ecclesiae) ­ , civitas, puteus aquarum viventium ­ 788. , , « », , . 3.2. : XII . . , , XI­XII . 790. XI . , .
Urbs Dauidis, mons altus, hortus Deliciosus ager [que] plenus...».
787 788

789



. 4:15. Rupertus abbas Tiutiensis. Commentaria in Cantica... Bd. 2. P. 354: «Tu fons hortorum,

puteus aquarum viventium; fons, inquam, hortorum, id est mater Ecclesiarum; puteus aquarum viventium, id est secretarium omnium Scripturarum sanctarum».
789

Ibid. P. 362.: «Aquae etenim suapte natura falsae erant et amarae, ascendendo autem per illam

quasi terrae mammam, scilicet paradisiacam terram, versae sunt in dulcedinem, ut irrigarent universam terrae superficiem, ipsaeque dulces atque potabiles captivo, quod futurum erat, generi humano, terram extra paradisum facerent habitabilem, scilicet herbarum, lignorum, seminumque feracem».
790

De Lubac H. ExÈgÕse mÈdiÈvale. Vol. 2. P. 205-218.


218

,











, «», «», « » « » . XI . , , , . , . , 791. , 792. : «» , ­ ? . ,

791



, , , , . . .
792

« »

(. Leclerqc J. Wissenschaft und Gottverlangen. DÝsseldorf, 1963). Melve L. «The revolt of medievalist». Directions in the recent research on the twelfth century renaissance // Journal of Medieval History. 32. 2006. . 231-252; SimÑn A. "TeologÌa monÀstica": la recepciÑn y el debate en torno a un concepto innovador // Studia Monastica. Vol. 45 (2003). P. 189-233.


219

. ( , , .) . (laudes) , ; (laetare)793. (matutina) 794. , , , civitas Dei (. . 45:5-6; 47:2,9; 86:3)795. «Lauda, Hierusalem, Dominum» 796. , 797. 1099 ., :
793

, Laetare Jerusalem. C. : Rose A. Hymni Latini Medii Aevi / Ed. F.J. Mone. Vol. 1. Hymni ad Deum et Angelos. Friburgi

Jerusalem celeste dans l annee liturgique // La Vie spirituelle. Vol. 86 (1962). P. 389-403.
794

Brisgoviae, 1853. P. 425 : «In urbe mea, Jerusalem summa, sunt entot luces, quot insunt felices, quas et illustro jugiter me ipso lumine vero...»; Ibid. P. 429: «Sunt mihi gratisancti conjugati, per quos fit aucta Jerusalem sancta, nam prole horum numerus meorum crescit sanctorum...» ; Ibid. P. 433: «Jerusalem luminosa, verae pacis visio».
795

Dubois J. Comment les moines du Moyen Age chantaient et goutaient les saintes Ecritures // Leclercq J. L'idÈal monastique de saint Odon, d'aprÕs ses oeuvres // A Cluny: CongrÕs

Le Moyen Age et la Bible / Ed. par G. Lobrichon, P. RichÈ. Paris, 1984. P. 261-298.
796

Scientifique. FÉtes et cÈrÈmonies liturgiques en l'hommeur des Saints AbbÈs Odon et Odilon 911 juillet 1949. Travaux du CongrÕs, art, histoire, liturgie / PubliÈs par la SociÈtÈ des Amis de Cluny avec l'aide du Centre National de la Recherche Scientifique. Dijon, 1950. P. 227-232.
797

. .. XIII-XIV .: . ...

. . : 07.00.03. ., 2012.


220

(dedicatio)798. , , . , , , . . , . , 799. Urbs beata Hierusalem, , ­ : , « », , , , , , , , . ­ 800.
798

Linder A. The Liturgy of the Liberation of Jerusalem // Medieval Studies 52 (1990). P. 110Sedlmayr H. Die Entstehung der Kathedrale. Freiburg, 1996. Urbs Jerusalem beata, dicta pacis visio

131.
799 800

Quae construitur in coelis, vivis ex lapidibus Et angelis coronata velut sponsa nobilis. Nova veniens e coelo nuptiali thalamo, Praeparata ut sponsata copuletur domino


221

« » , . « » ( visio pacis)801. , visio pacis, « ­ . , . , , . XII . , ; , . ( ) , , . , , , contemplatio Dei ( ). , . . , , (. 3:12, 21:2,10). : .
Plateae et muri eius ex auro purissimo...
801

Renna T. Jerusalem in Medieval Thought, 400-1300. Lewinston; Queenston; Lampeter, 2002

(Mediaeval studies, 14). P. 159.


222

, , . « ». locus classicus . « : , ­ , ­ , , ­ , »802. , , , , , . 1099 1187 . . . , , . 1096 . 803, , ,
802

Joannes Cassianus. Collationum XXIV Collectio. XIV, 8. PL Vol. 49. Col. 964A.: «Igitur

praedictae quatuor figurae in unum ita si volumus confluunt, ut una atque eadem Jerusalem quadrifariam possit intelligi: secundum historiam civitas Judaeorum, secundum allegoriam Ecclesia Christi, secundum anagogen civitas Dei illa coelestis quae est mater omnium nostrum; secundum tropologiam anima hominis, quae frequenter hoc nomine aut increpatur, aut laudatur a Domino».
803

,

- . , . ­ peregrinatio religiosa (. : KÆtting B. Peregrinatio religiosa.Wallfahrten in der Antike und das


223

­ , 804 ( ­ « »)805.

Pilgerwesen in der alten Kirche. MÝnster, 1950) - . , , . , . , , (« , ­ ». ­ 3:20), ( « , , , ». ­ . 21:20), (. 21:9-27). - , . , . (440-461) (Leo I Magnus. Sermo 82. In Natali apostolorum Petri et Pauli // PL Vol. 54. Col 423A : « .... gens sancta, populus electus, civitas sacerdotalis et regia, per sacram beati Petri sedem caput orbis effecta»), . : c (Hieronymus. Epistola 127. Ad Principiam Virginem // PL Vol. 22. Col. 1092: «...gauderemus Romam factam Jerosolymam. Crebra virginum monasteria, monachorum innumerabilis multitudo; ut pro frequentia servientium Deo, quod prius ignominia efuerat, esset postea gloriae»). , (Idem. Epistola Ad Paulianum // PL Vol.23. Col.102A : « Cum in Babylone [Scil. Romae] versarer: et purpuratae meretricis essem colonus, et jure Quiritum viverem, volui garrire aliquid de Spiritu sancto, et coeptum opusculum, ejusdem urbis Pontifici dedicari»).
804

Pereginationes

tres

(Saewulf,

John of WÝrzburg, Theodoricus) /

Ed.

R.B.C.

Huygens.Turnhaut, 1994 (CCCM 139).
805

« , » -

, 1104-1107 . .: / . , . .: . . / . 1997. . 4. . 26-116.


224

, . . 806 807, , (patria) (pax)808.
809

, 810.



806 807

, 4- 954-994 . Syrus Cluniacensis. Vita Sancti Maioli Syro Auctore // PL Vol. 137. Col. 759BC: Jotsaldus. Vita Sancti Odiloni // PL Vol. 142. Col. 900: « ...sanctus Maiolus post multos pro

"...ad civitatem habitationis, coelestem scilicet Jerusalem, ut irent, edocuit".
808

Christo desudatos labors de tenebris Aegypti egreditur, transitoque maris periculo Jerusalem ingreditur, atque in aeterna pace a Christo collocatur".
809 810

(. 961/962 ­ . 1049), 5- . Petrus Damianus. Vita Sancti Odilonis Abbatis Cluniacensis et Confessoris Ordinis Sancti

Benedicti // PL Vol. 144. Col. 938B: "In capitulum deinde, ubi frater Odilo cum fratribus residebat, intravit, ad ejus genua caput humiliter flexit, eique, sicut in gestu corporis videbatur, gratias egit. Cumque frater ille, qui hoc in visione contemplabatur, inquireret quisnam esset ille tam decorus ac fulgidus, qui sancto viro salutationis officium exhiberet, responsum est ei quia ille esset Benedictus, summae sedis episcopus, qui nimirum idcirco viro Dei gratias ageret, quia piis ejus sanctorumque fratrum precibus tartarei cruciatus evasisset interitum, et cum beatis civibus quieturus supernae Hierusalem meruisset ingressum" (, , , [ ], , . , , , , . , , [ IX ­ . .], , , , ).


225

811 , 812 813. XII ., ,
814

.

« » , : , . , , : , . , , 815: : , , , , ­ 816. , , 817. ­ ; , .
811

(1049-1109 .), . . ( III) .

: .. I // . . 1. 2002. . 1497-1499.
812

1085 ., 1130 .
813 814 815

Conant K. Carolingian and Romanesque Architecture 800-1200. Harmondsworth, 1959. (1091-1153 ). Bernardus Morlanensis. De contemptu mundi / Ed. H.C. Hoskier. London, 1929. P. 4: «Patria Ibid.: «Hic furor, hic mala scismata, scandala, pax sine pace;

luminis inscia turbinis, inscia litis».
816

Pax sine litibus et sine luctibus in Sion arce».
817

Ibid: «Hortus odoribus affluet omnibus hic paradisus».


226

, . , ­ . . . , , , . «», «». : 818. : « , , ­ ­ . : «, »819. « »: « , , », ­ , ­ , . ­ , »820.
818 819 820

Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1162A. . . 21. Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1162A.: «Longitudinem, latitudinem et altitudinem

supradictae civitatis novimus esse, sicut Scriptura refert, ejusdem aequalitatis. Unde Joannes in Apocalypsi: Longitudo, latitudo, et altitudo civitatis aequalia sunt Unde beatus Gregorius super Ezechielem: «Quia civitas sancta Hierusalem quam inhabitat Deus, ex angelica simul et humana natura perficitur:» per hoc quod angelica creatura sursum est, et humana deorsum, potest per altitudinem et latitudinem civitatis haec utraque creatura signari, quoniam adhuc ista in imis degit, illa vero in sublimibus permanet. Sed latitudo et altitudo aequalia sunt, quoniam humilitas hominum quandoque ad aequalitatem perducetur angelorum».


227

: « . , , , . , . , , . «», »821. « », . , : « , , . ­ , , , . , . , ­ . , , , , , , . -, - (
821

Ibid: «Illa superna civitas, quae Hierusalem dicitur, inexpugnabili muro perfectae securitatis

undique munitur. In hac civitate duodecim portae sunt, per quas beatorum animae ad illud claustrum non manufactum, quod est in coelis, festinant introire. Ex singulis margaritis singulae portae fiunt, quoniam per unitatem fidei, et puritatem mentis ad coelestem patriam justi pervenientesintrabunt. Plateae ejus auro mundo, et lapidibus pretiosis sternuntur, quoniam nihil in ea, nisi puritas invenitur. Per omnes vicos ejus alleluia canitur, quia ubique per eam divinae laudis gloria praedicatur».


228

822) . , , , , , .. »823. «» paradisus claustralis, , , . , 120 XI . 40 , 20 60 ­ , , 12 ­ 824. : ( 30), ( 31), (ordo ­ 32), ( 33), ( 34) ( 35), ( 36). - ( 42), ­
822

, «Pater maior me est» (Joh. Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1162A: «In hac civitate Hierusalem quae

14:28).
823

interpretatur visio pacis, fundatur claustrum perfectae beatitudinis. Hoc claustrum habere dicitur firmae stabilitatis quadraturam, aequitatis latera, perseverantiae bases, columnas virtutum, divinae protectionis capitella. In hoc claustro angelorum conventus residet, et in eo perfectae charitatis ordinem tenet. Ibi diversis angelorum spiritibus diversa commendantur officia, singulis singula. Sunt enim ibi angeli, archangeli, throni et dominationes, principatus et potestates, virtutes, cherubin et seraphin. Huic angelorum conventui Deus Pater omnipotens abbatis more praeponitur. Hic conventus per sapientiam Filii (qui minor est Patre secundum humanitatem) more prioris regitur, et Spiritus sancti gratia moderatur. Ad hoc claustrum justi relictis omnibus quae possident, pervenire properant, ut in eo perfectae religionis habitum, id est immortalitatis et innocentiae vestem sumant».
824

Smith C.T. An Historical Geography of Western Europe before 1800. London, 1969.


229

(. 43): « ( ) , -. , , . , . , , , . , , , »825. XII . , , , . ( ) , . , , « ». , . , , , ­ .

825

Hugo de Folieto. De claustro... Col.1181: «Inventor siquidem nostri ordinis missus fuit a

claustro summi Abbatis, a sinu videlicet Dei Patris. Venit in hunc mundum, induit humilitatis habitum, induit vestem carnis: vocavit peccatores ad claustrum perfectae religionis. Praemisit gratiam, proposuit misericordiam, promisit veniam. Collegit conventum, constituit numerum, duodecim scilicet apostolos, et discipulos complures quasi conversos. Construxit Ecclesiam per totum orbem terrarum diffusam, proposuit communem vitam secundum regulam sub sanctis apostolis constitutam».


230

3.3. ­ ­ 826. , , , ­ , . , . ­ ­ , , , . «, , 827. : , , , , , , , , , , , , , , : « . , »828. , ­ , ,
826

. : . .

/// . "". 2014. 4. . 16-29.
827 828

. 133 :1. Bernardus Claraevallensis. Sermones de diversis. Sermo 42.4 // SBO VI, 2. P. 258: «Gloriosa

res, homines unius moris habitare in domo; bonum et iucundum habitare fratres in unum. Videas illum peccata sua flentem, alium in Dei laudibus exsultantem, hunc omnibus ministrantem, illum alios erudientem, hunc orantem, illum legentem; hunc miserentem, illum peccata punientem; hunc caritate flagrantem, illum humilitate pollentem; hunc in prosperis humilem, illum in adversitate sublimem; hunc in activa laborantem, illum in contemplativa quiescentem, et poteris dicere: astra Dei sunt haec. Non est hic aliud nisi domus Dei et porta caeli ».


231

­ , , - . ­ , . , , . , , . , . , , : « , ? , , , , , , , , , , ?»829 , ­ , ­ , . . 830,

829

Idem. Epistola 2 // SBO VII. P. 22: «Quid agis in urbe, delicate miles? Commilitones tui,

quos fugiens deseruisti, pugnant et vincunt, pulsant et intrant, caelum rapiunt et regnant, et tu, sedens super ambulatorem tuum, indutus purpura et bysso, circuis plateas, vicos perambulas?».
830

Benedicti regula / Ed. R. Hanslik. Wien, 1960 (Corpus scriptorium ecclesiasticorum

Latinorum 75) P. 17: «Deinde secundum genus est anachoritarum, id est eremitarum, horum qui non conversationis fervore novicio, sed monasterii probatione diuturna, qui didicerunt contra diabolum multorum solacio iam docti pugnare, et bene exstructi fraterna ex acie ad singularem pugnam eremi, securi iam sine consolatione alterius, sola manu vel brachio contra vitia carnis vel cogitationum, Deo auxiliante, pugnare sufficiunt » ( [] , . , , . ,


232

, . , , , , « [], ­ , ­ »831. , , , , ­ , , . : « [] , »832. : « , , [] , , , : , , , »833. , , ­ . , . , : «
, , ).
831

Bernardus Claraevallensis. Epistola 115 // SBO VII. P. 294: «Nam volenti perperam agere, et Idem. Sermones super Cantica... Sermo 64 // SBO II. P. 168. Ibid. Sermo 33 // SBO I. P. 240: «Quotiens bene proficientibus in coenobiis invidens, quasi

desertum abundantiam habet, et nemus umbram, et silentium solitudine».
832 833

obtentu maioris puritatis eremum petere persuasit, et cognoverunt miseri tandem quam verus sit sermo quem frustra legerant: Vae soli, quoniam si ceciderit, non habet sublevantem!».


233

, , , ! , , , , , , , »834. / «», , . , ivitas Dei . civitas Dei ( ) domus Dei ( ). , , (. . 121): ( ), ecclesia Dei. , , « », . , domus Dei ­ . ( ) , 835. ­ ­ . . , : «, , ­
834

Idem. Ibid. Sermo 76. P. 258: «Quam boni custodes, qui vigilantes animo atque in orationibus

pernoctantes, hostium insidias explorant, anticipant consilia malignantium, deprehendunt laqueos, eludunt tendiculas, retiacula dissipant, machinamenta frustrantur».
835

Bernardus Claraevallenis. In dedicatione... P. 374.


234

836, ­ »837. ­ lesia Dei (urbs fortitudinis), , (castrum). , ­ , , ­ . , . . ­ «, », , , , »838. , , , . , : « , , , ..., , . , . , , , , »839.
836

stabilitas, obedientia taciturnitas, Bernardus Claraevallensis. In obitu Domini Humberti / SBO V. P. 447. Isaac de Stella. Sermo XVIII. . 28: «...in hanc semotam, et inclusam Oceano insulam nudi Ibid. 14.11. P. 326: «Eapropter, dilectissimi, et vos in hanc semotam, aridam, ac squalentem

. .
837 838

ac naufragi, nudam nudi Christi crucem amplexi, pauci evasimus».
839

induximus solitudinem; ... ubi humiles esse potestis, divites non potestis. In hanc, inquam, solitudinem, ut in mari longe jacentem, cum orbe terrarum nihil fere commune habentem, quatenus ab omni saeculari, et fere humano solatio destituti, prorsus sileatis a mundo, quibus, praeter modicam hanc insulam, omnium terrarum ultimam jam nusquam est mundus».


235

840, : «, , , , »841. , : «, , , , , ­ , »
842

.

, . , , , - , . - , 843. , : « , - , , , , , ,
840

, , .:

.. XII .: // . ., 2013. . 73 (3­4). . 83­103.
841

Isaac de Stella. Sermo. XXIV.1. P. 450: «Ecce succidentes nobis novale, ne super spinas Ibid. Sermo. XV. 7. P. 336: «Ideo, fratres, quotiescunque tentatio vos apprehendit, sive

seminemus sudore defluimus, urente nos desuper sole meridiano».
842

infirmitatis, sive paupertatis, sive durioris disciplinae, aut prolongatioris incolatus, taedii etiam tam remotae solitudinis, et profundi silentii, sive cujuscunque generis, quae prorsus innumerabilia sunt, legendo, meditando, orando, excitemus nobis Christum dormientem».
843

Ibid. Sermo 37. P. 628 : «Quid aliud est, rogo, religiosorum, maxime monachorum hodie

contentio, aemulatio, et provocatio, pro terris, pro nemoribus, pro pascuis, pro pecudibus: quibus nec terrae hominibus...? Nam quod in oculis hominum viluerit religionis nomen et opinio propter haec, qui nescit, nihil scit. Pro se enim litigant, et suas causas, etsi nesciant, agunt».


236

, , , , , , »844. ,
845



, , , , , . ­ . , . societas sanctae congregationis846, , , . «» , «» . 847, 848. () , ­ , ­ , ­ , 849. . (
844

Ibid. Sermo XXI.1. P. 486: «Ecce enim et nos ascendimus Jerosolymam. Ideo enim in hanc

insulam omnium terrarum ultimam, postquam, ut ait propheta non est alia, modicam, et in mari magno occultatam descendimus, ut Jerosolymam ascendamus. Verumtamen non in eam, quae terrena est, et servit cum filiis suis; sed in coelestem, quae sursum libera est, mater omnium nostrum, ubi nemo servit, sed reges sunt universi».
845

Ibid. Sermo VII.6. FC1. P. 238: «emplum vero, sive Jerusalem, natura est rationalis Idem. In Epiphania Domini...P. 868. . 21:16. Isaac de Stella. In Epiphania Domini... P. 874. Ibid.: «Et sunt in angulo priori affectus sancti, in secundo cogitationes mundae, in tertio opera

instituta, creata videlicet, ut videret Deum, qui est pax vera, et templum fieret, ubi habitaret ».
846 847 848 849

virtutum, in quarto virtutes operum. Et ordine quidem congruo».


237

), ( ­ ) ( ), , . ­ , , , , , . (civitas religionis sacrae), , , (aetas spiritualis)850. , , . -, , , . , , , . 851.
850

Ibid. . 876: «His ergo sacrae religionis civitas firmiter fundata munitur, et intra eam puer Guillelmus de Sancto Theodorico. Expositio super Cantica... . 382: «Quaenam est ista

Iesus, id est aetas spiritualis, nutritur, instruitur, perficitur».
851

ciuitas, qui uici, quae plateae, in quibus sponsus quaerendus esse uidetur, nec inuenitur? Nempe ipsa est ciuitas de qua psalmus dicit: Vidi iniquitatem et contradictionem in ciuit ate; die ac nocte circumdabit eam super muros eius iniquitas; et labor in medio eius et iniustitia; et non defecit de plateis eius usura et dolus. Vbi homo unanimis, qui simul cum ipso sponso dulces capit cibos, ampliat super eum supplantationem, ubi caro concupiscit aduersus spiritum, siue proximus aduersus proximum. Quae est haec ciuitas ? Saeculum. Quae est haec ciuitas? Vt cum dolore dicam, saeculum saeculare, ecclesia in saeculo. Plus dicam, et dolens dicam: omnis ordo, omnis habitus religionis». ( , , , , , , . , , : « , , . , ». , , , , . ? . ? ,


238

, « »: « , ­ . , - , - , . , , , , ...»852. , , . , : «, , . , : . , , »853. « ». , XI . XII ., . -, , , «» , : « ,
, . ­ , ).
852

Ibid. . 272: «Bethel interpretatur domus Dei; Bether domus consurgens, siue domus

uigiliarum. Bethel ergo sunt, in quibus Deus familiarius inhabitat, simplices filii Dei, humiles et quieti <...> Ipsa est domus consurgens, quae semper nititur ad altiora; domus uigiliarum, in qua iugiter uigilant, qui pia ac sollicita exspectatione exspectant sponsum dominum, quando reuertatur a nuptiis».
853

Idem. Excerpta... P. 97. : «Ierusalem, sicut Paulus te docuit, in caelo est. Et idem te docuit,

quemadmodum in caelo stare possis, cum dicit: nostra autem conuersatio in caelis est. Conuersatio morum, conuersatio factorum, conuersatio fidei».


239

, »854. , . «Paradisus ­ -, «». , , , , , «», ­ «»»855. , , . , , . 3.4. «» - , , . , : « ­ , . , , . , . «Paradisus» ­ -, - ­ «», 856.
854

Ibid.: «Est ciuitas illa Ierusalem in caelo, in qua abundant diuinae legis interpretes et Ibid. . 77: «Paradisus graece, latine hortus dicitur. Denique Susanna in paradiso erat, et sic

disciplinarum periti; per eos uerbum Dei quaeritur».
855

legitur latine et Adam in paradiso erat et sic legimus. Ergo non te moueat, quod alii codices latini hortum habent, alii paradisum».
856

Richardus de Sancto Victore. Liber exeptionum... P. 122: «Paradisus est locus in Orientis

partibus omni genere ligni et pomiferarum arborum consitus. Habet lignum vitae; non ibi frigus est, non aestus, sed perpetua aeris temperies. Habet fontem, qui in quatuor flumina dividitur.


240

, . , ­ , ­ , ­ , ­ , ­ , ­ »857. , , , : « , , , , , ?»858 : . , ­ , , , 859.
Paradisus Graece, Hebraice dicitur Eden, quod utrumque junctum in nostra lingua dicitur hortus deliciarum».
857

Ibid.: «Paradisus voluptatis Ecclesiam significat, in qua diversae sunt voluptates, et

jucunditates, aliae per gratiarum abundantiam, aliae per virtutum redolentiam, aliae per multiplicem bonorum operum differentiam, aliae in contemplatione patriae coelestis, aliae in melodia divinae laudis, aliae in dulcedine divinae simul et aeternae retributionis, aliae in spe futurae beatitudinis».
858

Idem. P. 138: «Sed cum terram lacte et melle manantem, coelestis Ierusalem muros ex

lapidibus pretiosis, portas ex margaritis, plateas ex auro legerit, quis sani sensus homo haec iuxta litteram accipere uelit?».
859

Idem. Sermo de civitate sancta Jerusalem... Col. 999A: «Jerusalem civitas sancta, et civitas

Sancti, sancta Ecclesia est. quae sicut civitas aedificatur, et aedificata diversis ornamentis ornatur».


241

. : , , , . , . , , , , - ­ ­ , , , : « , . , ­ . - . . »860. : 861. . ­ , : , , , , , , . . ,
860

Ibid.: «Habet aedificia minora, habet majora, habet maxima. Minora habet aedificia per vitam

conjugatorum, majora per vitam continentium, maxima per vitam virginum. Vita namque conjugatorum per terrenorum actionem et generandi voluptatem circa ima subsistit. Vita vero continentium per virtutum exercitationem, et bonorum operum exhibitionem ad altiora se subrigit. Vita vero virginum per cordis puritatem, et carnis integritatem ad coelestia se extollit».
861

Ibid. Col. 1001C: « Habet quoque portas duas Jerusalem ista spiritualis, quarum prima et

inferior est fides Catholica. Secunda et superior est contemplatio divina».


242

, ­ , , , , , 862. : 863. ­ ­ , : , , 864. .

, . , , , 865. , , , , 866.
862

Ibid. : «...platea est charitas, quae ex una parte habet dilectionem Dei, ex altera dilectionem

proximi. Hinc enim jubemur diligere Deum ex toto corde, anima, viribus, et memoria; illinc jubemur proximum diligere sicut nosmetipsos».
863

Ibid.: «Tertia platea hujus spiritualis Jerusalem pax est. Hujus unam partem facit intus Ibid. Col. 1000A: «Quarta platea ejus spiritualis laetitia est. Cujus partem unam facit

concordia cum Deo, alteram facit foris concordia cum proximo».
864

exsultatio illa quae intus solum sentitur in affectione, alteram facit illa quae etiam foris apparet in sensualitate. Aliquando quippe tanta laetitia coelitus infunditur animae, ut non solum intus sentiatur, sed et foris agnoscatur, in vultu, in voce, in gestu, in motu».
865

Ibid.: «Quinta platea civitatis sanctae est largitas, quam ex una parte constituit justa

acquisitio, ex altera discreta distributio. Ex una parte facit eam justa acquisitio, quia religiosa et honesta largitas dedignatur vivere vel dare ex rapto, ex turpi, ex fraude, ex furto, vel quolibet modo alio injusto acquisita substantia...».
866

Ibid.: «Sexta platea istius Jerusalem abstinentia est, quae ex una parte habet parcimoniam, ex

altera sobrietatem. Parcimonia est contraria edacitati, sobrietas ebrietati. <...> Septima platea


243

: , , , . - , . . , , , , , . *** XII ­ ­ , . paradisus claustalis. ( , ), « » « », (). , , , , - (, ).
sanctae civitatis est continentia sive castitas. Haec ex una parte habet munditiam cordis, ex altera munditiam corporis. Vel ex una parte habet munditiam cogitationis, ex altera munditiam actionis».


244

, . - , , ­ . , , , ­ , , , .


245

IV. , , . , , , - . , , XII . ? () . 4.1. , ( )867. . , « ­ . : , »868.

867 868

Morris A.E.J. History of Urban Forms. London, 1972. . 70. Saalman H. Medieval Cities. N.-Y., 1968.


246

« » . , - . . , turres ac interturria. , (subterturria), « , , , »869. officinas immunditiarum ( ). puritas religionis monasticae immunditia extraneorum. : « » (specus caecos), « » (angulos occultos), « » (vita dubia), « » (fama obscura). . , . 66- . : «, , ,... , »870.

869

Rupertus Tuitiensis. De incendio... P. 451: «Castellum quippe occupaverunt, et non tantum

turres etinterturria sibi ad inhabitandum reparaverunt homines, honesti quidem secundum saeculum, verum etiam subterturria, quae dicunt cellaria, quasi specus caecos et angulos pene occultos talibus personis locaverunt, qualium vita dubia est, conditio ignota, fama obscura, ita ut gravibus in circuitu nostro personis tale sit de habitaculis istis judicium, et sic de illis judicent tanquam de quibusdam officinis immunditiarum».
870

RB. Cap. 66:6-7. P. 156: «Monasterium autem, si posit fiery, ita debet constitui, ut ... non sit

necessitas monachis uagandi foris, quia omnino non expedit animabus eorum ».


247

, , , contemlatio871. , , , , . ­ , « , », " "872. «In silentio et in spe erit fortitudo vestra» ( ) ( 30:15). Silentium - , 873, , , . - « , »874. , .. , , , , (civitas Dei). : (in tabernaculis), , "

871

. . :

12 . // «» 2 (10). ., 2012. http://www.history.jes.su/s207987840000296-4-1-en
872

Ibid. ol. 345C: «Spiritualis namque propositi viris aut feminis silentium solitudinis libertas De Valous G. Le monachisme clunisien des origines au XVe siÕcle. Vie intÈrieure des Rupertus Tuitiensis. De incendio... Col. 343D.: «...civitates sive castella non aedificaverunt,

vel securitas et quaedam munitio est, et contra strepitus ejusmodi quasi captivitas est».
873

monastÕres et organisation de l'ordre. Paris, 1970. T.1. P.78-83.
874

imo de civitatibus aedificatis egressi in casulis habitaverunt...».


248

, ..."875. (spiritualiter) - « ». « », « »: « , « » , »876. 877 878 peregrini, « - »: atrium fortis armati ( ), « ». , castrum , , 879.

875

Ibid. 346A: «Sicut ille Jonadab, quod nomen interpretatur spontaneus Domini, filiis suis

utique sacerdotibus ipse sacerdos in tabernaculis habitare praecepit ita Dominus Jesus Christus sacerdos aeternus spontanea charitate nobis factus, sacerdotes suos civitatibus et castellis nequaquam delectari vult, et maxime nos... qui et monachicam vitam profitemur, et sacri altaris ministerio fungimur».
876

Ibid. «...causa peregrinationum in hoc saeculo filiorum Dei ista fuit, et est, et esse debet usque

ad consummationem saeculi, quia esse debent adjutores Dei, adjutores in aedificatione Dei, ad ejiciendum fortem armatum de atrio suo, quem vicit Filius Dei».
877 878 879

I , , 953-965 . , , 999-1021 . Rupertus, abbas Tuitiensis. Op. cit.: «Ad talium taliterque aedificantium peregrinorum sortem

pertinere non dubium est piam beatorum pontificum intentionem Brunonis atque Heriberti, supra memoratorum, qui nescio quem nebulonem illius fortis armati satellitem, quales multos habet, de isto atrio sive particula atrii ejus foras ejecerunt, alter castellum confringendo, alter monasterium hoc ad honorem fortioris qui illum fortem vicit, aedificando». .: .. // , 2009. . 70. . 45-62.


249

, ­ :: « , ? , , , , , , , , , , . , . , »880. , , , , : « , , ?881». , luxuria (, , ) avaritia (): «, , , , , , ...», ­ . : « , , . , ?!
880

Bernardus. Epistola 2. 12 // SBO VII. P. 22: «Quid agis in urbe, delicate miles?

Commilitones tui quos fugiens deseruisti, pugnant et vincunt; pulsant et intrant; coelum rapiunt et regnant et tu sedens super ambulatorem tuum, indutus purpura et bysso, circuis plateas, vicos perambulas? Haec sunt pacis ornamenta, non belli munimenta. Purpura non propulsat libidinem, non superbiam, non avaritiam repellit; et si qua sunt alia ignea inimici jacula, non exstinguit».
881

Idem. Sermones de diversis. Sermo 42. 4 // SBO VI/2. P. 258: «Quid tibi fidelis anima in his

nundinis est considerandum? Perambula virtutes cohabitantium in domo Domini virtutum, et fac inde sarcinam tuam, formam vivendi».


250

?! , ». « , , ... . , , , ­ ». « » , , , : « , , . . , , , , , , , , , , , . - , ... , , , , »882. . , . ,
882

Bernardus Claraeuallensis. Apologia. X.26 // SBO III. P. 102: «Caeterum in habitu, inquis,

non est religio, sed in corde. Bene. At tu quando cucullam empturus lustras urbes, fora circuis, percurris nundinas, domos scrutaris negotiatorum, cunctam evertis singulorum supellectilem, ingentes explicas cumulos pannorum, attrectas digitis, admoves oculis, solis apponis radio; quidquid grossum, quidquid pallidum occurrerit, respuis; si quid autem sui puritate ac nitore placuerit, illud mox quantolibet pretio satagis tibi retinere [...] non quod vilius occurrerit, sed studiosissime quaeris, quod quia rarius invenitur, pretiosius emitur...»


251

; , . , ­ , 883. , , , : « , , ­ , , »
884

. , ,

, , . : « , , , ? . , , »885. , : « , , , , c
883

Idem. Homiliae super 'Missus est'. om. 4 // SBO IV. . 55: «Vincuntur in suo studio

mulierculae, quando a monachis pretium affectatur in vestibus, non necessitas, nec saltem forma religionis retenta, in habitu ornari, non armari appetunt milites Christi».
884

Idem. Sermones de diversis. Sermo 42 // SBO VI /q. P. 258: «Prudens ergo negotiator, qui

videt in divitiis laborem , in honoribus poenam, invidiam in gloria, facit sarcina suam mundi contemptum et fugit».
885

Guilellmus de Sancto Theodorico. Expositio in Cantica... P. 384: «Quis enim hodie profitens

paupertatem Christi, non conetur, non satagat, opibus distento sinu atque refertis marsupiis, supergredi etiam diuites mundi ? Maxima pars mundi possessio religiosorum est. In heremis palatia exstruuntur; in solitudinibus et in speluncis aromaticae cellae fabricantur».


252

, , ... , , , , , . »886. - , «», : , « », . : « , . , , - , , . , , , , . , ? , , ? ... , , ».
887

886

Ibid. P. 396: «Et cum interim indigna sim, quam solita gratia visitet Sponsus, quaeram

aliquos, quos in hoc ipsum efficit Deus, ut fruendo in Deo illis, vel sic fruar Deo in illis. Ipsi enim aliquando inveniuntur in plateis, cum, proh dolor! non inveniuntur in coenobiis; inveniuntur in vicis, cum non inveniuntur in eremis. Non quod non sint in coenobiis frequentius, et familiarius in eremis...».
887

Guilellmus de Sancto Theodorico. Expositio in Cantica... P. 388: «Esto, non rapimus, non

fraudamus; sed nec raptores nec fraudantes pati possumus, non tempus redimere, ut quidquam perdamus, ut nostrum negotium agentes, panem nostrum cum silentio manducemus. In concupiscentia saeculi obnoxii sumus hominibus saeculi, peccantibus adulantes, non ipsos, sed quae ipsorum sunt, quaerentes. Nonne istae sunt latae plateae saeculi, quibus itur in mortem? Nonne isti sunt vici saeculi, varii quidem, sed tamen secundum saeculum modi vivendi?


253

, . , , : « , ­ 888. , . , 889. , , »890. , , , . , « , , , ­ , . . , , , , , , ,

... Etenim quacunque occasione, sub quacunque specie subrepat avaritia, «radix» semper est «omnium malorum»».
888 889 890

3:16. 28:13. Bernardus Claraeuallensis. Sermones in vigilia nativitate Domini. Sermo 1 // SBO IV P. 200-

201: «In sinistra ejus divitiae et gloria, in dextera longiturnitas vitae. Horum omnium aeterna in coelis affluentia suppetebat, sed paupertas non inveniebatur in eis. Porro in terris abundabat et superabundabat haec species, et nesciebat homo pretium ejus. Hanc itaque Dei Filius concupiscens descendit, ut eam eligat sibi, et nobis quoque sua aestimatione faciat pretiosam».


254

, , , , , »891. , contemplatio pia, , . , 892. , , : « , , »893, « , , »
894

«Victus et vestitus»

. . - : «, . ,

891

Isaac de Stella. Sermo 18. P. 28: ,,Inter quietae et amabilis paupertatis nostrae copiosas

inopias, librorum, et maxime commentariorum, ut cernitis, penuria sumus opimi. Nos libros reliquimus propter libros. Edocti enim a libris sanctis sanctae solitudinis virtutem, quietis fructum, paupertatis gratiam, non solum ut olim, de domo et cognatione carnali egressi, quinimo plurium sanctorum fratrum ac domus spiritualis patris quasi obliti, sicut caeterae plenitudinis, sic numerosae codicum varietatis, et totius orbis ac generis fere humani jacturam facientes, in hanc semotam, et inclusam Oceano insulam nudi ac naufragi, nudam nudi Christi crucem amplexi, pauci evasimus».
892

Fonseca C.D. I conversi nelle communita canonicali// I laici nella "societa christiana" dei

secoli XI e XII. Atti della terza Settimana internazionale di studio Mendola, 25-1-27 agosto 1965. Milano, 1968. P. 266; Laudage J. Gregorianische Reform und Investiturstreit. Darmstadt, 1993. S. 122-131.
893 894

1 . 7.33. Bernardus Claraeuallensis. Sermons divers. Sermo 2. // SC 496. Paris, 2006. P.88: «Nulla

vobis hic nutriendorum liberorum cura, nulla sollicitudo quomodo placeatis uxoribus, non de nundinis, non de negotiis secularibus non de ipso victu et vestitu necesse est cogitare».


255

, . , , , . , , , , , , »895. : « , »896. XII . , , . , , . . 4.2. , , 897. . 1147 ., ,

895

Hugo de Sancto Victore. Adnotatiuncula... Col.288A: «Erubescant, qui de pastoribus lupi

facti sunt. Erubescant, qui non sicut pastores, sed sicut mercenarii gregem Domini pascunt. Qui ad laniandum sunt fortes, et ad protegendum imbecilles. Ad accipiendum prompti, ad tribuendum pigri. Ad circumveniendum diserti, ad bene dicendum indocti: qui aut plus debito exigunt; minus, vel nihil, debito impendunt; qui judicia veritatis in causas forenses mutaverunt».
896

Hugo de Folieto. De claustro. Col. 1054A: « ...non jura fori, non telonei nummos, non

transeuntium mercatorum laboriosos, ut ita dicam, recipiant obolos. Quae enim justitia est, ut si vendiderit ovem vidua, jure fori nummum reddere cogatur...».
897

. . . . 310.


256

, informem vitam. , . , , , 1140 1153 . , «Colloquium Symonis et Jesu», . 898. . , , , , . 133 , . , .. , , . « , »899. , , , , ­ , . , , , , , ­ 900.
898 899

Leclercq J. Saint Bernard et ses secrÈtaires // Revue BÈnÈdictin, 61. 1951. P. 221-224. Gerchohus. Expositio in Psalmos... ol. 890D: «Nam quantum ad muros, magna erat Ibid.: «Ex tunc mihi habitanti in civitate Augusta cum habitantibus Cedar fuit pax aliquantula

ecclesia, sed nulla seu parvaerat in ea disciplina ecclesiastica».
900

etiam cum his qui oderunt pacem, cum nihil contra se loquenti qualemcunque servabant amicitiam. .. Nam quantum ad muros, magna erat ecclesia, sed nulla seu parva erat in ea disciplina ecclesiastica. Cohaerebat ipsi Ecclesiae claustrum satis honestum, sed a claustrali


257

, XII . « », ( XIII .). . : , , . , . , 901. , , , , , 902. . , , , ,

religione omnino vacuum, cum neque in dormitorio fratres dormirent, neque in refectorio comederent, exceptis rarissimis festis, maxime, in quibus Herodem repraesentarent Christi persecutorem, parvulorum interfectorem seu ludis aliis aut spectaculis quasi theatralibus exhibendis comportaretur symbolum ad faciendum convivium in refectorio aliis pene omnibus temporibus vacuo».
901

.. //

. . 3. . . ., 2000. .330.
902

Hugo de Folieto. De claustro... Col. 1027C: «Qui enim discurrunt per alienas domos, qui

assiduitate saecularium gaudent hominum, qui foris spectacula sequuntur, qui non ad necessitatem communem, sed ad propriam voluntatem sunt parati...»


258



903

,

904. 4.3. «» , ( ) . . «», , , , , . , . , . , «, ». XII . , , . - , : «Timeo enim si Remis vivam, remissius vivam» («, , »). .
903

Bernardus. Epistola 87.12 // SBO VII. P. 231: «More scilicet joculatorum et saltatorum, qui

capite misso deorsum, pedibusque sursum erectis, praeter humanum usum stant manibus vel incedunt, et sic in se omnium oculos defigunt».
904

Ibid.: «...de theatro, qui femineis foedisque anfractibus provocet libidinem, actus sordidos

repraesentet».


259

«De claustro...» , , - : « , , . -, , , , , . -, - , , . -, - , . ­ , , , , ­ . , - . - . , , , , , »905. , , . .

905

Hugo de Folieto. De Claustro... Col. 1025: «Sunt autem quatuor diversitates rerum, quae ad

pulchritudinem pertinent, quas vocamus causas tentationum, quae omni homini fugiendae sunt, et maxime renuntiantibus huic saeculo habendae despectui. Sed quae sint hae causae tentationum, et quare et quomodo fugiendae, audientium mentibus pro captu nostro patefaciamus exemplis. Prima autem harum quatuor est loci amoenitas, ut civitates et oppida, quae non tantum ex situ loci amoenitatem recipiunt, sed etiam ex inhabitantium gratia. Secunda vero causa est locus divitiarum; ubi enim divitiae, ibi periculum. Tertia vero causa est pretiosus ornatus, ut est equorum cura pinguium, et vestimentorum exquisita varietas. Quarta autem est mulierum species, quarum (ut dicitur) vox blanditur auribus, et facies oculis. Ecce quae sint illae quatuor tentationum causae audivimus, nunc autem quare fugiendae sint, restat ut dicamus. Ideo etenim fugienda sunt ista, quia ex pulchritudine mulierum voluptas carnis nascitur. Ex varietate vero vestimentorum affectus placendi subministratur. Locus autem, id est urbes et oppida, dant opportunitatem impetrandi quod placet. Per divitiarum vero affluentiam, quod placet impetrari solet».


260

, ­ ­ , . . « », - 906. « , . - , »907. , , , (lupanar), 908. . « » . , , , , . , , . , , 10 . , , , , 909.

906

Ibid.: «...Placuit Judae Thamar, num propter pulchritudinem, cum etiam quaenam esset

ignorabat? Consequens ergo est ut ornatus meretricii habitus sit aliqua causa propter quam Judas complesset delectationem carnalem».
907

Ibid. Col. 1025C: «...Cum muliere etenim speciosa delectatio carnalis, quae cum turpi non Ibid.: «...per plateas civitatis, nec intrat lupanar luxuriosae voluptatis, quae capta non trahitur

fieret, perficitur. Propter ornatum corporis placet, quae sine ornatu videntibus displiceret».
908

ad obscuritatem carceris, id est, ad oblivionem mentis, nec jacet in grabbato dissolutionis, in voluptate videlicet dissolutae carnis. Homo siquidem interior indutus vestibus egreditur, quando per plateas ivitatem saecularium meditando delectatur».
909

Pernoud R. La femme au temps des CathÈdrales. Paris, 1984. P. 202.


261

. ­ (1:4); , , 3:11). (5:8). , , , - - 910. . (commotas per se) (stimulis invidiae qua torquebantur). -; , , , « »911. , , , , . , . « , - , - - , , - ,

910

Bernardus. Sermo XXV // SBO I. P. 163: «...filias Ierusalem vocans, quae magis pro sua

nequitia filiae Babylonis vel filiae Baal aut si quod aliud nomen improperii ocurrisset appellari meruerunt» (() , , ).
911

Idem. Epistola 78.4 // SBO VIII. P. 204.


262

»912. « () , »913. , , . , , , . , , stercus involutus. - , , . , ­ .914. , , , : «, , , , , , ....». ­ , : «

912

Carta caritatis, XVII: «...remota omni occasione sive nutrimentorum augendorum vel

conservatorum sive rerum monasterii quarumlibet ut quando necesse est lavandarum sive denique cujuscumque necessitatis feminarum cohabitatio nobis et conversis nostris omnino interdicta est».
913 914

Ibid. XVIII: «...sed nec intra curtes grangiarum hospitari nec portam ingredi permittantur». Bernardus Claraevallenis. Epistola 78.1 // SBO VII. P. 211: «...periculum, quod maxime ex

virorum et feminarum cohabitatione non immerito timetur ab his qui, in schola Dei diu jam contra diaboli tentamenta luctati».


263

, , ». , , , , . ; , , ­ ­ , , , , : « , , , , , , , ?»915 , , , .. , , . , , , « ... »916. , , , .
915 916

Bernardus Claraevallenis. In dedicatione ecclesiae. Sermo 1 / SBO V. P. 371. Rupertus Tuitiensis. Commentaria... P. 121: «Sicut enim monilia muniunt matronarum

pectora pudica, unde et dicuntur monilia, eo quod pectus muniant, ne quis extraneus, est impudicus, manum suam injiciat, ita et collum tuum munit verba tua».


264

, : , , , 917. , « » (pugnas verborum, pugna linguarum) , (garulla, vaga). : 918. , , (benevolae essent), , . , stabilitas loci, , , . , , , , , , - , 919. 11151116 . , , ( , ) , ;

917 918 919

Ibid. P. 147: «Fieri occasio loquendi». Ibid. P. 212 : «Inter verbosas filias». Idem. Commentaria in Euangelium // PL Vol. 169. Col. 278A: «Iam non est spiritualis

propositi viris eumdum, exemplo Domini, ad nuptias saecularium...Et non quod juxta Tatianum et Marcianum, alios quenonnullos haereticos, nuptiis detrahant, aut fornicationi comparent; sed, quia melioris ipsi votum propositum que habentes, bonum hoc post tergum dereliquerunt: quod tale est, ut non sine periculo respiciatur, quia non sine labore relinquitur».


265

, , , 920. *** XII . . , . , , , . , , . - , , , . - , , , . , «» , . 4.3. : , - XII .
920

Idem. De Sancta Trinitate. 42.14 // CCCM 24. 2115-2116.


266

- 921. , . . , , , ( ). . ­ , 922. . , ­ , , , , , , ,
923



. , , ( , , 1084 .). XI , , . , (1095 -1149.)924.
921

. : Toch M. Die Juden im mittelalterichen Reich. MÝnchen, Greive H. Die Juden. GrundzÝge ihrer Geschichte im mittelalterlichen und neuzeitigen Straus R. Die Juden in Wirtschaft und Gesellschaft. Frankfurt am Main, 1964. S. 29. . Gilchrist J. The Perception of Jews in the Canon Law in the Period if th e First Two

2013.
922

Europa. Darmstadt, 1982 (GrundzÝge, Bd. 37). S. 67.
923 924

Crusades // Jewish History. Vol. 3. 1. 1988. . 9-24.


267

, 925. , « », « , , , . , , , . »926. 1096 .: « . []. ,
: , . .: Blumenkranz B. Die Juden und Judentum in der mittelalterlichen Kunst. Stuttgart, 1965. ( (. 21:33-39, Glossa ordinaria 1 . 2:8). , , (-, - ) (Sapir Abulafia A. P. 120). , , .
925

, XI .

, ., , , 1160 . . : BarthÈlemy D. L'Ordre seigneurial. Nouvelle Histoire de la France mÈdiÈvale. T. 3. Paris, 1990. P. 175-179; Blumenkranz B. Juifs et chretiens dans le monde occidental, 430 ­ 1096. Paris, 1960; Chazan R. 1007-1012: Initial Crisis for Northern European Jewry // American Academy for Jewish Research (1970-71). P. 111-113; .. // Per Aspera... . .. . 2. ., 2010. C. 88-100.
926

Sigebertus monachus Gemblacensis. Chronographia / Ed. L. Bethmann. MGH SS 6. 1844. .

367: «Firmissima pace interim ubique composita, et primo Iudeos in urbibus, in quibus erant, aggressi, eos ad credendum Christo compellunt; credere nolentes bonis privant, trucidant, aut urbibus eliminant. Aliqui post ad Iudaismum revolvuntur».


268

, . , , , 927. 928
929



1096 ., . 900 , , .

927

Hugo abbas Flaviniacensis. Chronicon / Ed. G.H. Pertz. MGH SS 8. Hannover, 1948. P. 474:

«Judeorum quoque exterminium ipso anno multis in locis factum est a viris Iherosolimitanis. Quod certe mirum videri potest, quod una die pluribus in locis uno spiritus fervore exterminatio illa facta est, quamquam a multis inprobetur factum, et religioni adversari judicetur. Scimus tamen quia non potuit inmutari quin fieret, cum multi sacerdotes data excommunicationis sententia, multi principes terrore comminationis id perturbare conati sint».
928

Iudei in pertinacia sua tumultuarie occiduntur // Annales Blandinienses / Ed. G.H. Pertz.

MGH SS 5. 1843. P. 27; Iudei Moguntiae et variis locis occisi // Annales Corbeienses / Ed. G.H. Pertz. MGH SS 3. 1839. P.7; Ab his, quia multitudini confidebant, in plerisque urbibus Iudaei coacti baptizabantur, aut interimebantur, aut se ipsos interficiebant // Annales Augustani / Ed. G.H. Pertz. MGH SS 3. 1839. P.134.
929

,

: HebrÄische Berichte Ýber Judenverfolgungen wÄhrend der KreuzzÝge / Hrsg, von A. Neubauer, H.Stern. Berlin, 1892. 1096. : Kedar B. Z. The Forcible Baptisms of 1096: History and Historiography // Forschungen zur Reichs-, Papst- und Landesgeschichte: Peter Herde zum 65. Geburtstag von Freunden, SchÝlern und Kollegen dargebracht / Hrsg. von K. Borchardt und E. BÝnz. Stuttgart, 1998. Bd. 1. R. Hiestand. `Juden und Christen in der Kreuzzugspropaganda und bei den Kreuzzugspredigern // Juden und Christen zur Zeit der KreuzzÝge /Hrsg. von A. Haverkamp (VortrÄge und Forschungen Bd. 47). Sigmaringen, 1999. S. 153­208.


269

, . 930. , , , , . : « , , , , : «, , , , , ­ ». , - , , , , , , »931.

930

Annalista Saxo / Ed. G. Waitz. MGH SS 6. 1844. P. 729: «Hi Siquidem habebant in

professione, ut vellent ulcisci Christum in gentilibus vel Iudeis. Unde etiam in civitate Mogontia interfecerunt circiter 900 de Iudeis, non parcentes omnino vel mulieribus vel parvulis. Erat tunc episcopus civitatis Rothardus, ad cuius auxilium et defensionem cum tesauris suis confugerant Iudei; quos nec episcopus nec milites eius, quorum tunc ibi multitudo aderat, vel defendere vel eripere poterant ab Hierosolimitis, quia fortasse christiani contra christianos pugnare nolebant pro Iudeis, verum expugnato atrio episcopi, in quo erant ad firmamentum sui, vel etiam expugnatis ipsis penetralibus archiepiscopi, omnes interfecti sunt, quotquot ibi inventi sunt Iudei. Fuerat hec cedes Iudeorum ante dominicam pentecostes, feria 3, eratque miseria spectare multos et magnos occisorum acervos efferri in plaustris de civitate Mogontia. Similiter Colonie, Wormatie aliisque civitatibus Gallie vel Germanie interfecti sunt Iudei, preter paucos qui ad babtismum confugerunt coacti, cum illi minime debeant ad fidem inviti [cogi]».
931

Ibid. P. 246: «Rothomagi quadam die hi qui illam ituri expeditionem sub eadem crucis

professione susceperant, inter se coeperunt queri: Nos Dei hostes orientem versus longis terrarum tractibus transmissis desideramus aggredi. Cum ante oculos nostros sint Judaei, quibus inimicitior existat gens nulla Dei, praeposterus, inquiunt, labor est. His dictis arma praesumunt, et in quamdam ecclesiam compellentes, utrum vi nescio an dolo recutiunt, et gladiis indiscrete


270

, , . , (ecclesia) : 932. XII «», ­ , 933. , , 934. - , , , 935. - . , , , . , , .

sexus et aetates addicunt, ita tamen ut qui Christianae conditioni se subderent, ictum mucronis impendentis evaderent».
932 933

Herval R. Histoire de Rouen. Vol. I. Rouen, 1947. P. 53. Katz J. Exclusiveness and tolerance. Studies in Jewish-Gentile Relations in Medieval and Goldin S. Juifs et juifs convertis au moyen Áge. "Es-tu encore mon frÕre?" // Annales. Ibid. P. 861.

Modern Times. NY, 1969. P. 67.
934

èconomies, SociÈtÈs, Civilisations . Bd. 54 (1999). P. 859.
935


271

, 936. , . , 937. . , veritas hebraica ­ , . , , . , , , . , , . , , , . . , --, . , . , , 938, , , , ,
936 937 938

Chazan R. European Jewry and the First Crusade. Berkeley etc., 1987. . 288, 249. Dahan G. Les intellectuels chretiens et les juifs au moyen age. Paris, 1990. Gesta Philippi Augusti // Ed. H.F. Delaborde. Paris, 1982. P. 24.


272

. , , . , , , . --, , -- -, , . , - . , , , , , 939. . «» , (testimonium veritas), , . «» (concordatio) 940. , , , . XII . , , .. . XII . ­ , ( 1182 .) « » (perpetua servitud) « » .
939 940

Anchel R. The Ancient Jewish Quarters in Paris // Jewish Social Studies 2 (1940).P. 82-92. Berger D. The Attitude of St. Bernard of Clairvaux toward the Jews // Proceedings of the

American Academy for Jewish Research, Vol. 40 (1972). P. 89-108.


273

, , , , , 1096 . 941 1140 . 942, , 943, 944. XII . Adversus Judaeos. , . , . . , , , 945. A. , , , , 946. «»
941 942 943

, , , , . . . . . 203. C., , Young A.A. The Fourth Gospel In The Twelfth Century: Rupert Of Deutz On

The Gospel Of John / http://homes.chass.utoronto.ca/~young/rdintro.html ( 08.02.2014).
944

., : Odo Tornacensis. Disputatio contra Iudeum Leonem nomine de adventu

Christi / PL. T. 160. Col. 1103-1112; Guibertus de Novigento. Contra iudaizantem et Iudaeos. Turnhaut, 2000 (CCCM 171). P.316-373; Hermanus. De incrnatione Iesu Christi Domini nostril / PL Vol.180. Col. 9-38.
945

Berger D. Mission to the Jews and Jewish-Christian Contacts in the Polemical Literature of

the High Middle Ages // The American Historical Review, Vol. 91, No. 3 (Jun., 1986). . 576591.
946

Funkenstein A. Basic Types of Christian Anti-Jewish Polemics // Viator 2. 1971.P. 377-379.


274

, . « -» (1170) 947. , , , , . , , « » (1045-1117), «» «» «» «». « » «» , «» «Cur Deus Homo»: , . , . - ( , ), , 948. 1115 . ,
949

. ,

. « »
947

Berger D. Gilbert Crispin, Alan of Lille, and Jacob Ben Reuben: A Study in the Transmission Sapir-Abulafia A. Chrisitan and Jews in the 12th Century Renaissance. London; New-York, Guibertus de Novigento. De vita sua sive Monodiae. Liber II. Cap. V. / Ed. E.-R. Labande.

of Medieval Polemic // Speculum. Vol. 49, No. 1 (1974). P. 34­47.
948

2002. P. 77-93.
949

aris, 1981 (Les classiques de l`histoire du Moyen Age, 34). P. 252: «Crux igitur in ejus baptismate non fortuitu, sed divinitus facta jure apparuit, quae insolitam nostro tempori in Judaici generis homine credulitatem futuram innotuit»


275

, , ( ) . , XII . , 950. : , 951, , , , , , 952. , , . , , , . . , , , . ,
953

.



950

.: Marcus I.G. Jews and Christians Imagining the Other in Medieval Europe // Letter from ProvanÃal community of Monlieux / Ed. and trad. N.Golb // Golb N. New Light

Prooftexts. Vol. 15, No. 3 (September 1995), P. 209-226.
951

on the Persecution of French Jews at the Time of the First Crusade // Proceedings of the American Academy of Jewish Research. Vol. 34 (1966). P. 53-63.
952 953

Gross H. Etude sur la condition des juifs de Narbonne du Ve au XIVe siÕcle. Narbonne, 1912. .: Golb N. New Light on the Persecution of French Jews at the

Time of the First Crusade // Proceedings of the American Academy of Jewish Research. Vol. 34 (1966). P. 1-52.


276







,







. , «» c, 954. , : , , , , , , . , 955. , , : , , , ,

954

Guibertus de Novigento. De vita sua... . 252: «... libellum quemdam direxi, quem contra Idem. Tractatus de Incarnatione contra Judaeos // PL T. 156. Col. 489-490.

Suessorum comitem, judaizantem pariter et haereticum, ante quadriennium ferme scripseram».
955

«» , , . .: Dan R. 'Judaizare': The Career of a Term // Antitrinitarianism in the Second Half of the XVI Century / Ed. by R. Dan, A. Pirnat. Budapest, 1982. P. 25-34; Dagron G. Judaiser // Travaux et Memoires. XI. 1991. P. 359-380. .: Tedeschi A. Jews and Judaizers in the dispersed archives of the Roman Inquisition // The Roman Inquisition. The Index and the Jews. Contexts, Sources and Perspectives / Ed. by S. Wendehorst. Leiden, 2004. P. 177-197; Rashkow I.N. Hebrew Bible translation and the fear of Judaization // Sixteenth Century Journal. Vol. 21 (1990). P. 217-233; .. : « » XI - XVI .// . . 14. ., 2010. . 209-226.


277

, , 956. XII . . - , ­ 957. 958, , . , , . 1128 . . (1126-1132 .), (1106-1118 .), (1118-1126 .) , , , . 1128 . , , . , . , 959. , - ,

956

Ibid. P. 357: «...dicam et astruam certe digniora fuisse illa membra, quae illi tunc partui

deservissent, quam sint ora spurcissima, quae se cotidianis fraudibus et luxuriis imbuunt et vivifica sacramenta derident».
957

:

Morrison K.E. Conversion and Text: The Cases of Augustine of Hippo, Herman-Judah and Constantine Tsatsos. London, 1992. P. 39-113; Schmitt J.-Cl. La conversion d'Hermann le Juif. Autobiographie, histoire et fiction. Paris, 2003. P. 179-206 (ch. 5: Le baptÉme et le nom) ( : Schmidt J.-C. The Conversion of Heran the Jew. Autobiography, History and Fiction in the Twelfth Century. Philadelphia, 2010).
958

Hermannus Quondam Judaeus Opusulum de Conversione Sua / Ed. G. Niemeyer. Weimar, Ibid. P. 76.

1963.
959


278

960, . , , 1126 . -, . , « »961. , . , , - . «» , ­ , , , 962. (conflictum, duellum) . «» ­ «» -, , - , , , , 963.

960 961 962

Ibid. P.107-108. Rupertus. Annulus sive dialogus inter Christianum et Judaeum / PL T. 170. Col. 559-610. Ibid. Col. 559: «Festivum fit pueris fidelibus hoc spectaculum; nam non necesse est forte

senibus, nec vacat aut delectabile interesse, aut animum intendere ad hujusmodi conflictum; quippe quorum in mentibus bene fundatum est super petram et firmiter stat Christianae fidei fundamentum».
963

Rupertus Tuitiensis. Commentaria in euangelium sancti Iohannis / CCCM 9. P. 391: «Judaeus

enim confessor interpretatur [...] contraria huic intellectui significatione Judaeos dicimus istos incipientes malignos, homicidas, effusores sanguinis Christi, qui usque hodie maledicunt Christum in synagogis suis hereditarium a parentibus suis super se portantes eundem sanguinem hristi».


279

, ( , - ) , ( ). , . " " ( 1144 .) , , , , , . . , «» , , , , , : « , , , : - , , , , , , , » . : « , , , , , , , - ,
964

964

.



Ibid. P. 142: « Solent enim irridentes obicere iudaei cum dicimus eis circumcisionem signum

fuisse fidei : cur inquiunt non potius in aure uel in labiis siue in alia qualibet nuda corporis parte quam in ea quae semper operitur positum est hoc signum ut melius pareret si ut dicitis pro signo fidei circumcisio data est».


280

»

965

.

: «, , , , , , - »966. « » : «, , , - ( ) , , -, , , : ? , . , , , , , »967.

965

Idem. Commentaria in duodecim prophetas minores in Amos // PL Vol. 168. Col. 365:

"Quoties cum illis sermonem conferimus si qua de fabulis ac genealogiis occasio incidit ibi clamosi atque deserti sunt et ueluti quidpiam herbarum siue corticum aut radicum iuniperi de conuallibus rapientes ad singula cum clamore currunt dum aliquid nugarum retexentes declamant suo que arbitratu magistri sunt".
966

Idem. De sancta trinitate et operibus eius In librum Psalmorum // CCCM 22. P.1356 :

"Nimirum et usque hodie in iracundia eiusdem terrae loquentes dolos cogitant nimio quippe feruntur odio ut nec nomen christi audire sustineant non ignorantes licet negitent quia propter sanguinem eius perdiderunt terram".
967

Rupertus Tiutiensis. Commentaria in euangelium... P. 393 : «Igitur hodieque quoties de

infimis quilibet aliquem assequitur doctrinae gradum ut ualeat cum iesu ascendere in templum et in medio ecclesiae aperire os suum si qui uitio iudaico fastidiant illum quia forte magnos et insignes quaerendo cathegetas longa terrarum spatia non circuiuit nec peregrina studia relegit et ob hoc dicant : quis est hic uel quomodo litteras scit cum non didicerit sufficit illi ad defensionem si uerum dicere queat quod sua doctrina non sit sua sed eius cuius es t omnis uera doctrina».


281

. , -, . , , . « , , , , , ».
968



, ­ , ­ , . , 969. . : , , , ­ . , , , ,
970

.

XI . - « », ,
968

Gesta abbatum Trudonensium. Lib. XI. Cap.16 // MGH. SS. 10. P. 304: «Cum Iudeis

frequenter lene habebat colloquium, non disceptando neque exprobrando, sed duritiam cordis eorum palpatu et fricatione qua opus erat emolliendo; quam ob rem ita amabatur ab eis, ut etiam mulieres eorum irent videre eum et alloqui».
969

Golb N. Notes on the Controversion of European Christians to Judaism in the Eleventh

Century // Journal of Jewish Studies 16 (1965). P. 69-74; Giese W. JÝdische Proselytenmacherai im frÝhen und hohen Mittelalter // Historisches Jahrbuch 88 (1968). S. 407-418.
970

Guibertus de Novigento. Tractatus... Col. 528.


282

, , , , , 971. , ­ , ­ , . , , , , , - , , , 972. , , hebraica veritas. , , , . ,

971

Petrus Damiani. Antilogus contra judaeos, ad honestum virum clarissimum / PL T. 145. Col.

41: «Hunc libellum ad confutandos Judaeos conscripsit, in quo plurimis sacrarum litterarum testimoniis probat ea, quae ab illis impie negantur, hoc est, Trinitatem personarum in Divina essentia: Christum, quem illi Messiam vocant, Deum et hominem fuisse, eumque jam in mundum venisse».
972

Ibid.: «... si Christi miles esse, et pro eo viriliter pugnare desideras, contra carnis vitia, contra

diaboli machinas insignis bellator arma potius corripe; hostes videlicet, qui nunquam moriuntur: quam contra Judaeos, qui jam de terra pene deleti sunt. Verumtamen et huic studio ego nequaquam derogo, imo et vestrae petitioni satisfacere, aequum esse decerno. Inhonestum quippe est, ut ecclesiasticus vir his, qui foris sunt, calumniantibus, per ignorantiam conticescat: et Christianus de Christo reddere rationem nesciens, inimicis insultantibus victus et confusus abscedat. Huc accedit, quod saepe hujus rei noxia imperitia, et cavenda sim dicitas non solum audaciam incredulis suggerit, sed etiam errorem et dubietatem in cordibus fidelium gignit».


283

. - « »973. XII . «» . . , , , , 974. , , , . 975, 976 977. , , -978. - «»979. notulae c , . , notula . 49:12 980. ,
973 974 975

Sapir-Abulafia A. Christians and Jews... P. 94-106. Grabois A. Jewish-Christian Intellectual Relations... P.618. Oursel C. La Bible de saint Etienne Harding et le scriptorium de Citeaux (1109 - vers 1134) / « » , ,

Citeaux. T. 10. 1959. P. 40.
976

, Mss 12-15.
977

, . . Lobrichon G. La Bible des Maitres / Bernard de Clairvaux. Histoire. Mentalites. Spiritualite. Colloque de Lyon-Citeaux-Dijon. SC 380. Paris, 1992. P. 212 .
978 979 980

Smalley B. Study of the Bible. P. 97-106. Hugo de Sancto Victore. Didascalicon VI. 9-10. . Hailperin H. Rashi and the Christian Scholars. P. 107-108.


284

opinio antiqua, ­ quidam hebraeus, hebraei.981 - , , . , . , « » , . , 982. *** : , , , . , XI ­ XII , , .

981 982

. Smalley B. The Study of the Bible... P. 103-104. Richardus de Sancto Victore. De Tabernaculo // PL 196. Col. 214.


285


, XII . . ,

: , . , . , , "" . - , XII . ­ , « » (hebraica veritas) , . XII . «» «» . XII .


286









:

civitas Dei ­ civitas diaboli . , ; , ­ ivitas Dei ­ . . «» civitas diaboli: , XII . , ( , ). , , : , . , . , . , , , , , . , , (, - ) ( ), , , ; , . , -


287

, , : , . , , . - : , . , , XII . XII . ­ ­ , , . paradisus claustalis. ( , ), « » « », (). , , , , , -. , , , . , , ­ . , , ­


288

, , , . . , XII . , , , , . XII . . , . , , , . , , . - , , , , . - , , , . , , . XII . , ,


289

.













: , , . , , , , , . , , , . , : 1.

, . ­ , . XII . , , civitas Dei ­ civitas diaboli . civitas ( , ). , ; , ­ ivitas Dei ­ . . «» civitas diaboli


290

( , XII . ), , (civitas peregrinatio). 2. , . , , , , , . , (, ) ( ), , , ; , . 3. XII . ­ ­ . XII . , . , . - , , ­ . , , .


291

4. XII . . , . , «» , . : , , . , XI ­ XII ., , .


292

. BJRL = Bulletin of the John Rylands University Library Manchester ANRW = Aufstieg und Niedergang der rÆmischen Welt BZAW Zeitschrift fuer die alttestamentische Wissenschaft. Beiheft CSEL = Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum FC = Fontes Christiani LMA = Lexikon des Mittelalters PL = Patrologia Latina ... cursus completus RAC = Reallexikon fuer Antike und Christentum RB = Benedicti Regula. Ed. a R. Hanslik. Vindobonae, 1977 SBO = Sancti Bernardi Opera SC = Sources ChrÈtiennes (. ): Hugo de Folieto. Visio cuisdam monachi // BNF ms. lat. 2495. . :


293

Hugo de Folieto. Liber quintus de claustro animae // ULB DÝsseldorf, Ms. B71. . : Hugo de Folieto. De ypocrita // Padernborn. ErzbischÆfliche Akademische Bibliothek MS Ba23.

Letter from ProvenÃal community of Monlieux / Ed. and trad. N.Golb // Golb N. New Light on the Persecution of French Jews at the Time of the First Crusade // Proceedings of the American Academy of Jewish Research. Vol. 34 (1966). P. 53-63. Arno Reicherspergensis. Scutum canonicorum // PL. Vol. 194. Col.1493A1528D. Augustinus Hipponensis. Enarrationes in psalmos // PL. Vol. 36-37. Col. 671967. Benedicti Regula. Ed. a R. Hanslik. Vindobonae, 1977 (CSEL 75). Bernardus Claraevallensis. Apologia ad Guillelmum Sancti-Theodorici abbatem // Idem. Tractatus et opuscula / Ed. J. Leclercq, H. Rochais. Romae, 1963. P. 81-108 (SBO, 3). Bernardus Claraevallensis. Epistolae. T. 1, 2 / Ed. J. Leclercq, H. Rochais. Romae, 1974, 1977 (SBO, 7, 8). Bernardus Claraevallensis. Liber de diligendo Deo // Idem. Tractatus et opuscula. P. 119-154. Bernardus Claraevallensis. Liber de gratia et libero arbitrio // Ibidem. P. 165-203.


294

Bernardus Claraevallensis. Parabolae // Ed. J. Leclercq, H. Rochais. P. 261303 (SBO, 6/2). Bernardus Claraevallensis. Sententiae // Ididem. P. 7-255. Bernardus Claraevallensis. Sermo ad clericos de conversione // Idem. Sermones. T. 1. P. 69-116. Bernardus Claraevallensis. Sermo Dominica infra octavam Assumptionis // Idem. Sermones. T. 2 / Ed. J. Leclercq, H. Rochais. P. 262-274 (SBO, 5). Bernardus Claraevallensis. Sermo in obitu domni Humberti // Ibidem. P. 440-447. Bernardus Claraevallensis. Sermones de diversis // Idem. Sermones. T. 3. P. 73-406 (SBO, 6/1). Bernardus Claraevallensis. Sermones in adventu Domini // Idem. Sermones. T. 1. P. 161-196. Bernardus Claraevallensis. Sermones in annutiantione Dominica // Idem. Sermones. T. 2. P. 13-42. Bernardus Claraevallensis. Sermones in ascensione Domini // Ibidem. P. 123-160. Bernardus Claraevallensis. Sermones in dedicatione ecclesiae // Ibidem. P. 370-398. Bernardus Claraevallensis. Sermones in Epiphania Domini // Idem. Sermones. T. 1. P. 291-309. Bernardus Claraevallensis. Sermones in festivitate omnium sanctorum // Idem. Sermones. T. 2. P. 327-370. Bernardus Claraevallensis. Sermones in nativitate Domini // Idem. Sermones. T. 2. P. 244-270. Bernardus Claraevallensis. Sermones in psalmum «Qui habitat» // Idem. Sermones. T. 1. P. 383-492. Bernardus Claraevallensis. Sermones in quadragesima // Ibidem. P. 353380.


295

Bernardus Claraevallensis. Sermones in vigilia nativitatis Domini // Idem. Sermones. T. 1. P. 197-244. Bernardus Claraevallensis. Sermones in vigilia nativitatis Domini // Ibidem. P. 197-244. Bernardus Claraevallensis. Sermones pro Dominica in kalendis Novembris // Idem. Sermones. T. 2. P. 304-326. Bernardus Claraevallensis. Sermones super Cantica Canticorum. T. 1, 2 / Ed. J. Leclercq, C. H. Talbot, H. Rochais. Romae, 1957-1958 (SBO, 1, 2). Bernardus Claraevallensis. Tractatus de gradibus humilitatis et superbiae // Ibidem. P. 13-59. Bernardus Morlanensis. De contemptu mundi / Ed. H.C. Hoskier. London, 1929. Exordium Cistercii // Narrative and Legislative Texts from Early CÍteaux / Ed. Ch. Waddell. CÍteaux, 1999. P. 399-404. Exordium parvum // Ibidem. P. 232-259. Flavius J. De bello judaico. Darmstadt, 1963. Gerhoh di Reichersberg. Tractatus in Psalmum LXIV. Exegesi ed ecclesiologia bel secolo XII / A cura di P. Licciardello. Firenze, 2001. Gerhohus, praepositus Reicherspergensis. Opusculum de aedifici Dei. PL T. 194. Col. 1187-1336. Gerhohus, praepositus Reicherspergensis. Dialogus inter clericum secularem et regularem. PL T. 194. Col. 1375-1426. Gerhohus, praepositus Reicherspergensis. Liber de eo, quod princeps huius mundi jam judicatus sit. PL T. 194. Col. 1335-1375. Gregorius Magnus. Dialogues. Tome II (Livres I-III) / Ed. par A. de VogÝÈ, P. Antin. Paris, 1979 (SC 260). Gregorius I. Regula pastoralis. Paris, 1992 (SC 381-382). Guibertus de Novigento. De vita sua sive Monodiae / Ed. E.-R. Labande. aris, 1981 (Les classiques de l`histoire du Moyen Age, 34).


296

Guibertus de Novigento. Contra iudaizantem et judaeos / Ed. R.B.C. Huzgens. Turnhaut, 200 (CCCM 171). P. 316-373. Guillelmus a Sancto Theodorico. Brevis commentatio // Idem. Opera omnia. T. 2 / Ed. P. Vedreyen. Turnhout, 1997. P. 155-196 (CCCM, 87). Guillelmus a Sancto Theodorico. Epistola ad fratres de Monte Dei // Idem. Opera omnia. T. 3 / Ed. P. Vedreyen. Turnhout, 2003. P. 225-289. (CCCM, 88). Guellelmus a Sancto Theodorico. Tractatus de contemplando Deo // Ibidem. P. 151-173. Guillelmus a Sancto Theodorico. Tractatus de natura et dignitate amoris // Ibidem. P. 175-212. Guillelmus a Sancto Theodorico. Vita prima sancti Bernardi Claraevallis abbatis. Liber I // Idem. Opera omnia. T. 6. P. 29-85. HebrÄische Berichte Ýber Judenverfolgungen wÄhrend der KreuzzÝge / Hrsg, von A. Neubauer, H.Stern. Berlin, 1892. Hermannus Quondam Judaeus. Opusculum de Conversione Sua / Ed. G. Niemeyer. Weimar, 1963. Hugo de Folieto. De claustro animae // PL Vol. 176. Col. 1017-1187. Hugo de Folieto. De medicina animae // PL Vol. 176. ol. 1183-1202. Hugo de Folieto. De avibus // PL Vol. 177. ol.13-55. Hugo de Folieto. De nuptiis // PL Vol. 176. Col. 1201-1218. Hugo de Sancto Victore. Adnotatiunculae elucidatoriae in Threnos Ieremiae. PL. Vol. 175. Col. 255-322. Hugo de Sancto Victore. De arca Noe morali. PL Vol. 176. Col. 617-680. Hugo de Sancto Victore. De Scripturis et scriptoribus sacris praenotatiunculae. PL. Vol. 175. Col. 9-28. Hymni Latini Medii Aevi / Ed. F.J. Mone. Vol. 1. Hymni ad Deum et Angelos. Friburgi Brisgoviae, 1853. Iohannis 1979. Salisberiensis. Epistola Iohannis et quorumdam aliorum contemporaneorum / Ed. W.J. Millor, H.E. Butler and C.N.L. Brooke. Oxford,


297

Isaac de Stella. Sermones. Freiburg im Bresgau, 2012 (FC 52/1-3). Isaac de Stella. De anima. Freiburg im Bresgau, 2012 (FC 52/3). P. 890-939. Isaac de Stella. De officio missae. Freiburg im Bresgau, 2012 (FC 52/3). P. 940-960. Isidorus Hispalensis. Etymologiae / Ed. J. Oroz Reta, M. A. Marcos Casquero, M. C. DÌaz y DÌaz. T. 1, 2. Madrid, 1982-1983. Jotsaldus. Vita Sancti Odiloni // PL Vol. 142. Col.895B-940C. La bibliothÕque de l'abbaye de Clairvaux, du XIIe au XVIIIe siÕcle. Tome II. Les manuscrits conservÈs. PremiÕre partie: manuscrits bibliques, patristiques et thÈologiques / Sous la direction A.Vernet. Paris, 1997 (Documents, ètudes & RÈpertoires 19.2). Le Liber de Pastoribus et Ovibus' d'Hugues de Fouilloi, ed. Clercq C. de// Archivium Latinitatis Medii Aevi, T31. 1961, P.77--107. Leo I Magnus. Sermo 82. In Natali apostolorum Petri et Pauli // PL. Vol. 54. Col.422C - 427A. Lucanus, Marcus Annaeus. [De bello civili]M. Annaei Lucani de bello civili libri X / ed. D. R. Shackleton Bailey. Stutgardiae, 1988. (Bibliotheca sc rip torum Graecorum et Romanorum Teubneriana). Ordericus Vitalis. Historia Ecclesiastica // The Ecclesiastical History of Ordericus Vitalis / Ed. M. Chibnall. Vol. 1-5. Oxford, 1980-1985. Otto episcopus Frisingensis. Chronica sive Historia de duabus civitatibus, Berlin 1960 (AusgewÄhlte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters, Bd. XVI). Pereginationes tres (Saewulf, John of WÝrzburg, Theodoricus) / Ed. R.B.C. Huygens. Turnhaut, 1994 (CCCM 139). Petrus Damianus. Antilogus contra judaeos, ad honestum virum clarissimum // PL Vol. 145. Col. 41-57. Petrus Damianus. Vita Sancti Odilonis Abbatis Cluniacensis et Confessoris Ordinis Sancti Benedicti // PL. Vol. 144. Col. 925A-944C.


298

Petrus

Venerabilis.

De

miraculis

libri

duo

/

Ed. D. Bouthillier.

Turnhout, 1988 (CCCM, 83). Petrus Venerabilis. Epistolae // The Letters of Peter the Venerable / Ed. G. Constable. V. 1, 2. Cambridge, 1967. Petrus Venerabilis. Liber contra sectam sive haeresim Saracenorum. Liber I // Peter the Venerable and Islam / Ed. J. Kritzeck. Princeton, 1964. P. 220-291. Petrus Venerabilis. Sermones // PL. Vol. 189. Col. 1005-1024. Petrus Venerabilis. Tractatus adversus Iudeorum inveteratam duritiem / Ed. Y. Friedman. Turnhout, 1985 (CCCM, 58). Petrus Venerabilis. Tractatus adversus Petrobrusianos hereticos / Ed. J. Fearns. Turnhout, 1968 (CCCM, 10). Richard de Saint-Victor. De contemplatione (Beniamin maior) / Ed. par J. Grosfillier. Turnhaut, 2013 (SRSA 13). Richard de Saint-Victor. De Trinitate. Text critique avec introduction, notes et tables / Ed. par J. Ribailler. Paris, 1958. Richardus de Sancto Victore. Liber exeptionum / Ed. par J. Chatillion. Paris, 1958 (Textes philosophiques du moyen age V). Richard de Saint-Victor. Les Douze Patriarches: Beniamin minor. Paris, 1997 (SC 419). Recueil des actes de Louis VI. / Ed. par J. Dufour. Paris, 1992. Robertus de Torinneio. Tractatus de immutatuione ordinis monachorum // PL T. 202. Col. 1309B-1320B. Rupertus Tuitiensis. Commentaria in euangelium sancti Iohannis / Hrsg. von R. Haacke. Turnhaut, 1969 (CCCM 9). Rupertus Tuitiensis. De incendio oppidi Tuitiensis / Grundmann H. Der Brand von Deutz 1128 // Deutsches Archiv fÝr die Erforschung des Mittelalters. 1966. Bd. 22. S.441-467. Rupertus Tuitiensis. De Sancta Trinitate et operibus eius / Hrsg. von R. Haacke. Turnhout, 1971-1972 (CC 21-24). Rupertus Tuitiensis. De victoria Verbi Dei // PL Vol. 169. Col. 1215-1502.


299

Rupertus

Tuitiensis.

Ruperti Tuitiensis ommentaria in Cantica

Canticorum / Cura et studio S. DÆpp, F. DÝnzl.Turnhaut, 2005 (FC 70/1-2). Rupertus Tuitiensis. In Iob Commentarius // PL Vol. 168. Col.961A-1196C. Ruperti Tuitiensis Opera apologetica / Cura et studio M. L. Arduini. Turnhaut, 2012 (CCCM 28). Sugerius. Ordinatio // Abt Suger von Saint-Denis. AusgewÄhlte Schriften / Hrsg. von A. Speer und G. Binding. Darmstadt, 2000. S.174-199. Sugerius. De consecratione // Ibid. S. 200-255. Sugerius. De administratione // Ibid. S. 256-374. Statuta Capitulorum Generalium Ordinis Cisterciensis (1116-1786). T. I. Ab anno 1116 ad annum 1220 / Ed. J.-M. Canivez. Louvain, 1933. Tertullianus. De Baptismo / Ed. J.G. Borleffs, 1954 (CCSL, 1). Udalricus Cluniacensis. Antiquiores consuetudines Cluniacensis monasterii // PL. Vol. 149. Col. 635-778. Syrus Cluniacensis. Vita Sancti Maioli Syro Auctore // PL Vol. 137. Col.745-778. / . , . .: . . / . 1997. . 4. . 26-116. Abt Suger von Saint-Denis. AusgewÄhlte Schriften / Hrsg. von A. Speer, G. Binding. Darmstadt, 2000. Abulafia A.S. The Ideology of Reform and Changing Ideas Concerning Jew in the Works of Rupert of Deutz and Hermannus Quondam Iudeus // Jewish History. Vol. 7. N 3 P. 43-63. Abulafia A.S. Christians and Jews in Dispute. Disputational literature and the rise of anti- Judaism in the West (c. 1000-1150). Aldershot,1998 (Variorum Collected Studies Series, 621).


300

Abulafia A.S. Theology and commercial Revolution: Guibert of Nogent, St. Anrews and the Jews of northern France // Church and City, 1000 - 1500. Essays in Honour of Christopher Brooke / Ed. by D. Abulafia, M. Franklin and M.Rubin. Cambridge, 1992. P. 23-41. Ammann H. Deutschland und die Tuchindustrie Nordwesteuropas im Mittelalter // Hansische GeschichtsblÄtter 72 (1954). S. 1-63. Ammann H. KlÆster in der stÄdtischen Wirtschaft des ausgehenden Mittelalters // Argovia: Jahresschrift der Historischen Gesellschaft des Kantons Aargau. Bd. 72 (1960). S.102-133. Andrew C. The Letters of Jerome: Asceticism, Biblical Exegesis, and the Construction of Christian Authority in Late Antiquity. Oxford Early Christian Studies. Oxford, 2009. Angenendt A. Die Geschichte der ReligiositÄt. Darmstadt, 1999. Angenendt A. Monachi Peregrini. Studien zu Pirmin und den monastischen Vorstellungen des frÝhen Mittelalters. MÝnchen, 1972. Annas G. Abt Suger von Saint-Denis (um 1081-1151). Eine historischbiographische Skizze // Abt Suger von Saint-Denis. AusgewÄhlte Schriften. / Hrsg. von A. Speer, G. Binding. Darmstadt, 2000. S. 67-111. Arduini M.L. Rupert von Deutz und der "Status christianitatis" seiner Zeit. Symbolisch-prophetische Deutung der Geschichte . N-Y., 1987. Aspekte des 12. Jahrhundert: Freisinger Kolloquium 1998 / Hrsg. von W. Haubrichs. Berlin, 2000 (Wolfram-Studien XVI). Augustine and the Disciplines: from Cassicianum to Confessions / Ed. by K.Pollman, M.Vessey. Oxford, 2005. Augustin Handbuch / Hrsg. von V. H. Drecoll. TÝbingen, 2007. Auffarth Ch. Irdische Wege und himmlischer Lohn. Kreuzzug, Jerusalem und Fegefeuer in religionswissenschaftlicher Perspektive. GÆttingen, 2002. Die Auseinandersetzung an der Pariser UniversitÄt im XIII. Jahrhundert. Berlin; NY, 1976. Barber J. The Road from Eden: Studies in Christianity and Culture. 2008.


301

Baron R. Note sur le "De claustro"// Sacris Erudiri. 15. 1964. P. 250-255. Barr J. Saint Jerome's Appreciation of Hebrew / BJRL 49 (1966-67). P. 281302. Bauer G. Claustrum Animae. Untersuchung zur Geschichte der Methapher vom Herzen als Kloster. Bd.1. Entstehungsgeschichte. MÝnchen, 1973. S. 277 300. BaumgÄrtner I. Rombeherrschung und Romerneuerung. Die rÆmische Kommune im 12. Jahrhundert // Quellen und Forschungen aus italienischen Archiven und Bibliotheken. 1989. Bd. 69. S. 27-79. Beinert W. Die Kirche - Gottes Heil in der Welt. Die Lehre von der Kirche nach den Schriften des Rupert von Deutz, Honorius Aug ustodunensis und Gerhoch von Reichersberg. Ein Beitrag zur Ekklesiologie des 12. Jahrhunderts (BeitrÄge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters : Neue Folge. Bd. 13). MÝnster, 1973. Beinert W. Inspiration // Lexikon der katholischen Dogmatik. Freiburg, Basel, Wien, 1988. Sp. 289-291. Beinert W. Die Kirche ­ Gottes Heil in der Welt: Die Lehre von der Kirche nach den Schriften des Rupert von Deutz, Honorius Augustodunensis und Gerhoch von Reichersberg. MÝnster, 1973. BeitrÄge zum hochmittelalterlichen StÄdtewesen / Hrsg. von Diestelkamp B. KÆln, Wien, 1982. Benedictine culture 750-1050 / Ed. by W. Lourdaux and D. Verhelst. Leuven, 1983. BÈriou N. Modern questions about medieval sermons. Spoleto, 1994. Berger D. Mission to the Jews and Jewish-Christian Contacts in the Polemical Literature of the High Middle Ages // The American Historical Review, Vol. 91, No. 3 (Jun., 1986). . 576-591. Bernard de Clairvaux: histoire, mentalitÈs, spiritualitÈ. Paris, 1992. Bernardus magister // Celebration of the nine century of the birth of Saint Bernard of Clairvaux: 1090-1990 / Ed. by J. Sommerfeldt. Kalamazoo, 1992.


302

The Biblical Canons / Ed. by J.-M. Auwers, H.J. de Jonge. Leuven, 2003. Billy P.-H. Essai de typologie historique des dÈsignations odonymi ques en France // La toponymie urbaine. Significations et enjeux. Paris, 2001. P. 17-40. Blotz G. Histoire grecque. Paris, 1953. Blumenkranz B. Die Juden und Judentum in der mittelalterlichen Kunst. Stuttgart, 1965. Borgehammar S. Who wrote the Admont sermon corpus - Gottfried the abbot, his brother Irimbert, or the nuns? // De l'homÈlie au sermon: histoire de la predication mÈdiÈvale. Actes du colloque international de Louvain-la Neuve (9-11 juillet 1992) / Ed. par J. Hamesse, X. Hermand. Louvain-la-Neuve,1993 (Publications de l'Institut d'ètudes MÈdiÈvales. SÈrie 2.Textes, ètudes, CongrÕs / 14). P. 47-51. Borst A. Lebensformen im Mittelalter. Frankfurt am Main, 1973. Bourgain P., Hubert M.-Cl. Latin et rhÈtorique dans les prÈfaces de cartulaire // Les cartulaires. èd. par O. Guyotjeannin, L. Morelle et M. Parisse. Paris, 1993. P.115-136. Boshof E. Europa im 12. Jahrhundert: auf dem Weg in die Moderne. Stuttgart, 2007. Bosl K. Regularkanoniker(Augustinerchorherren) und Seelsorge in Kirche und Gesellschaft des europÄischen 12. Jahrhunderts. MÝnchen, 1979. Bredero A.H. Berhard von Clairvaux (1090-1153): Ýber seine Vita und ihre historische Auswertung. Stuttgart, 1996. Brown D. Vir trilinguis. Kampen, 1992. Braun R. «Deus Christianorum»: Recherches sur le vocabulaire doctrinal de Tertullien. Paris, 1962. Brandt W. The Shape of Medieval Perception. London, 1966. Bruce S. G. Silence and Sign Language in Medieval Monasticism: The Cluniac Tradition, c.900-1200. Cambridge Studies in Medieval Life and Thought: Fourth Series. Cambridge/New York: Cambridge University Press, 2007.


303

Bruce S. G. Monastic Sign Language in the Cluniac Customaries // From Dead of Night to End of Day. The Medieval Customs of Cluny / Ed. by S. Boyton. Turnhout, 2005. P. 273-286. Bruun M.B. A Companion to Bernard of Clairvaux. Leiden, Boston, 2011. Bruun M.B. Parables. Bernard of Clairvaux's Mapping of Spiritual Topography. Leiden, Boston, 2007. Buberl P. Die Stiftsbibliotheken zuAdmont und Vorau. Beschreibendes Verzeichnis der illustrierten Handschriften in æsterreich. Bd. 4. T. 1. Wien, 1911. S. 40-48. Bur M. Suger, Abbot of Saint Denis, 1081-1151 // Lexikon des Mittelalters. Bd. 8. Sp. 292-295. Butler E.C. Benedictine Monachism. Studies in Bededictine Life and Rule. London, 1919. BÝttner H. Zur Stadtentwicklung von Worms im FrÝh- und Hochmittelalter // Aus Geschichte und Landeskunde. Festgabe F. Steinbach. Bonn, 1960. S.389407. Cahn W. Architecture und Exegesis: Richard of Saint-Victor`s Ezekiel Commentary and Its Illustrations // The Art Bulletin. Vol. 76. 1 (March, 1994). P. 53-68. Campenhausen H. v. Die asketische HeimatlÆsigkeit im altkirchlichen und frÝhmittelalterlichen MÆnchtum. TÝbingen, 1930. Carleton - Paget J.N.B. Christian Exegesis in the Alexandrian Tradition // Hebrew Bible / Old Testament.The History of its Interpretation / Ed. by M. Saebce. Vol. I/1. GÆttingen, 1996. P. 478-535. Cazal G. L`aqueduc en France de l`AntiquitÈ Þ l`epoc contemporaine. Villeneuve d'Ascq, 2001. Chazan R. L. Medieval Jewry in Northern France. olitical and Social History. Baltimore, 1973. Chenu M.-D. La thÈologie au XII siÕcle. Paris, 1957. Chenu M.-D. Pour une thÈologie de travail. Paris, 1955.


304

Christendom and its discontents: Exclusion, persecution, and rebellion ; 1000 - 1500 / Ed. by S. L. Waugh. Cambridge, 1996. Christian attitudes toward the Jews in the Middle Ages : casebook / d. by M. Frassetto. NY, 2007. Church and City, 1000 - 1500. Essays in Honour of Christopher Brooke / Ed. by D. Abulafia, M. Franklin and M.Rubin. Cambridge, 1992. Clerval A. Les Ecoles de Chartres au Moyen áge, du Ve au XVIe siÕcles. Paris, 1985. Clark W. B. The Illustrated Medieval Aviary and the Lay-Brotherhood // Gesta, 21(1). P. 63-74. Classen P. Die geistesgeschichtliche Lage. AnstÆsse und MÆglichkeiten // Die Renaissance der Wissenschaften im 12. Jahrhundert / Hrsg. von P. Weimar. ZÝrich, 1981 (ZÝricher Hochschulsforum Bd. 2). S.11-28. Classen P. Gerhoch von Reichersberg. Wiesbaden, 1960. Claussen P. Die Kirchen der Stadt Rom im Mittelalter. Stuttgart, 2002 (Forschungen zur Kunstgeschichte und christlichen ArchÄologie 20), (Corpus Cosmatorum 2,1). ClÈvenot M. La double citoyennetÈ: Situation des chrÈtiens dans l'empire romain // MÈlanges Pierre LÈvÉque, ed. M.-M. Mactoux. Paris, 1988. Vol. 1. Religion. P.107­115. A Cluny: CongrÕs Scientifique. FÉtes et cÈrÈmonies liturgiques en l'hommeur des Saints AbbÈs Odon et Odilon 9 -11 juillet 1949. Travaux du CongrÕs, art, histoire, liturgie / PubliÈs par la SociÈtÈ des Amis de Cluny avec l'aide du Centre National de la Recherche Scientifique. Dijon, 1950. Constable G. Eremitical Forms of Monastic Life // Istituzioni monastiche e istituzioni 264. onstable G. Opposition to pilgrimage in the Middle // Constable G. Religious life and thought (11th-12th centuries). London, 1979. P.125-146. canonicali in Occidente (1123-1215). Attidella 7. Settimana internazionale di Studio. Mendola, 28 agosto - 3 sett. 1977. Milano, 1980. P. 239-


305

Constable G. The Reformation of the Twelfth Century. Cambridge, 1996. Constable G. Religious life and thought (11th-12th centuries). London, 1979. Grabois A. The Hebraica Veritas and Jewish-Christian Intellectual Relations in the Twelfth Century // Speculum. Vol. 50. 4 (October 1975). P. 613-635. Dahan G. Genres, Forms nd Various Methods in Christian Exegesis of the Middle Ages // Hebrew Bible / Old Testament. The History of its Interpretation / Ed. by M. Saebce. Vol.I/2.P. 196-236. Dahan G. Lire la Bible au Moyen áge. Essais dhermÈneutique medieval. GenÕve, 2009. De l'homÈlie au sermon: histoire de la prÈdicat ion mÈdiÈvale.Actes du colloque international de Louvain-la Neuve (9-11 juillet 1992) / Ed. par J. Hamesse, X. Hermand. Louvain-la-Neuve, 1993 ( Publications de l'Institut d'ètudes MÈdiÈvales. SÈrie 2. Textes, ètudes, CongrÕs / 14). Delhaye Ph. L'organisation scolaire au XIIe siÕcle // Traditio Vol. 5 (1947). P. 211-268. Denzinger H. Vier BÝcher von der religiÆsen Erkenntniss. WÝrzburg, 1857. Dietz M. Wandering monks, virgins, and pilgrims. Ascetic travel in the Mediterranean world, A.D. 300-800. Pensilvania, 2005. Dubois J. ElÈments d'une histoire du monachisme urbain // Lettre de LigugÈ. 143. 170 (5). P.10-29. Duby G. Le monachisme et l'Èconomie rurale // Il Monachesimo e la riformaecclesiastica (1049 - 1122). Milano, 1971. P. 336-349. Duby G. Saint Bernard: l'art cistercien. Paris, 1976. Duby G. Die Zeit der Kathedralen. Kunst und Gesellschaft ; 980 ­ 1420. Frankfurt am Main: Suhrkampf, 1988. Engen J. van. The "Crisis of Cenobitism". Reconsidered: Benedictine Monasticism in the Years 1050-1150 // Speculum. Vol. 61, No. 2 (Apr., 1986). P. 269-304.


306

Engen J. van. «God is no Respecter of Persons»: Sacred Texts and Social Reality // Intellectual Life in the Middle Ages / Ed. by L. Smith, B. Ward. Woodbridge, 2004. P. 243-264. Engen J. van. Rupert of Deutz. Berkeley, 1983. Evans G.R. The Language and Logic of the Bible. Cambridge, 1991. Esch A. RÆmische Strassen in ihrer Landschaft: das Nachleben antiker Strassen zu Rome. Mainz, 1997. Estal G. del, Rosado J.J.R. Equivalencia de «civitas» en el «De Civitate Dei» / Estudios sobre la"Ciudad de Dios". . 2. (1954). P. 367-454. Faust U. Gottfried von Admont. Ein monastischer Autor des 12. Jahrhunderts // Studien und Mitteilungen zur Geschichte des Benediktinerordens und seiner Zweige Bd. 75 (1964) S. 271-359. Feste und Feiern im Mittelalter. Sigmaringen, 1991. FÈvrier P.-A. Le dÈveloppement urbain en Provence de l'Èpoque romaine Þ la fin du 14e siÕcle: (archÈologie et histoire urbaine). Paris, 1964. Fleichman S. Philology, linguistics and the discourse of the medieval texts // Speculum, Vol. 65. 1990. P.19-37. Fonseca C.D. I conversi nelle communita canonicali// I laici nella "societa christiana" dei secoli XI e XII. Atti della terza Settimana internazionale di studio Mendola, 25-1-27 agosto 1965. Milano, 1968. P. 262-305. Fossier R. La Terre et les hommes en Picardie jusqu'Þ la fin du XIIIe siÕcle. Paris, 1968. Frank K. S. Geschichte des christlichen MÆnchtums. Darmstadt, 1993. From Dead of Night to End of Day. The Medieval Customs of Cluny / Ed. by S. Boyton. Turnhout, 2005. FrÆmmigkeit - Theologie - FrÆmmigkeitstheologie. Contributions to European church history. Festschrift fÝr Berndt Hamm zum 60. Geburtstag / Hrsg. von G. Litz. Leiden, 2005 (Studies in the history of Christian traditions, 124). Fumagalli V. Landscapes of Fear: Perception of Nature and the City in the Middle Ages. Cambridge, 1994.


307

Garrett T.M. St. Augustine and the Nature of Society // New Scholasticism 30 (1956). P. 16-36. Gessler I. La bibliothÕque de l'abbaye de Saint-Laurent Þ LiÕge aux XIIe et XIIIe siÕcles. Tonges, 1927 . Ghellink J. de. L'essor de la littÈrature latine au XIIe siÕcle. Paris, 1946. Ghellinck J. de. Le mouvement thÈologique du XIIe siÕcle. Bruges, 1948. Giese W. JÝdische Proselytenmacherai im frÝhen und hohen Mittelalter // Historisches Jahrbuch 88 (1968). S. 407-418. Gilchrist J. The Perception of Jews in the Canon Law in the Period if the First Two Crusades // Jewish History. Vol. 3. 1. 1988. .9-24. Gilson E. Les mÈtamorphoses de la citÈ de Dieu. Paris, 1952. Gobry I. Le De Claustro anÌmae d`Hugues de Fouilloy. Amiens, 1995 (Eklitra, LXXIV). Goez H.-W . Kirchenreform und Investiturstreit: 910-1122. Stuttgart, 2000. Golb N. Notes on the Controversion of European Christians to Judaism in the Eleventh Century // Journal of Jewish Studies 16 (1965). P. 69-74. Golb N. New Light on the Persecution of French Jews at the Time of the First Crusade // Proceedings of the American Academy of Jewish Research. Vol. 34 (1966). P. 1-63. Goldin S. Juifs et juifs convertis au moyen Áge. "Es-tu encore mon frÕre?" // Annales. èconomies, SociÈtÈs, Civilisations . Bd. 54 (1999) S. 851-874. Goy R. Die handschriftliche ýberliferungen der Werke Richards von Sankt Viktor im Mittelalter. Turnhaut, 2005 (Bibliotheca Victorina XVIII). Goy R. Die ýberlieferung der Werke Hugos von Sankt Viktor. Ein Beitrag zur Kommunikationsgeschichte des Mittelalters. Stuttgart, 1976. Grant R. M. The Short History of the Interpretation of the Bible. L., 1965. Greive H. Die Juden. GrundzÝge ihrer Geschichte im mittelalterlichen und neuzeitigen Europa. Darmstadt, 1982 (GrundzÝge, Bd. 37). Grewe K. Aquaedukt-Marmor-Kalksinter der rÆmischen Eifelwasserleitung als Baustoff des Mittelalters. Stuttgart, 1992.


308

Grewe K. Atlas der rÆmischen Wasserleitungen nach KÆln. KÆln, 1986 (Rheinische Ausgrabungen, Bd. 26). S. 36. Grewe K. Licht am Ende des Tunnels: Plannung und Trasserie im antik8en Tunnelbau. Mainz, 1998. Grewe K. Wasser auf Burgen im Mittelalter. Mainz, 2007. Grewe K. Water Technology in Medieval Germany // Working with Water in Medieval Europe / Ed. P. Squatriti. Leiden; Boston; KÆln, 2000 (Technology and Change in History, 3). P. 129-160. Grimm R.R. Paradisus Coelestis ­ Paradisus Terrestis. MÝnchen, 1976 (Medium Aevum 33). Gross H. Etude sur la condition des juifs de Narbonne du Ve au XIVe siÕcle. Narbonne, 1912. Iogna-Prat D. La Maison Dieu. Une Histoire Monumentale de l'Eglise au Moyen áge (v. 800 - v. 1200). Paris, 2006. Guild R., Guyon J., Rivet L. Les origines du baptistÕre de la cathÈdrale SaintSauveur ­ Etude de topographie aixnoise // Revue archÈologique de Narbonnaise Vol. 16 (1983). . 171-209. Jacob Ch. The Reception of Origenist Tradition in Latin Exegesis // Hebrew Bible / Old Testament.The History of its Interpretation. Ed. by M. Saebce. Vol.I/1.GÆttingen, 1996. P. 682-700. Jakobs H. Kirchenreform und Hochmittelalter 1046 - 1215 (Oldenbourg Grundriss der Geschichte, Bd. 7). MÝnchen, Wien, 1984. Janssen H. Kultur und Sprache: Zur Geschichte der alten Kirche im Spiegel der Sprachentwicklung von Tertullian bis Cyprian. Nijmegen, 1938. Jaeger C. S. Envy of Angels. cathedral schools and social ideals in medieval Europe, 950 ­ 1200. Philadelphia, 1994. Jean-Marie L. La place dans les villes normandes des XIe-XIIe siÕcles: un espace difficile Þ percevoir et dÈfinir // La place publique urbaine: Du Moyen Age Þ nos jours / Etudes rÈunies par L. Baudoux-Rousseau, Y. Carbonnier, Ph.


309

Bragard. Arras, 2007 (Histoire / publications d'ArchÈologie et d'Histoire de l'Art de L'UniversitÈ Catholique de Louvain, Vol. CII). P. 23-35. JÈrusalem, Rome, Constantinople : L'image et le mythe de la ville au Moyen Áge (Colloque du dÈpartement d'Ètudes mÈdiÈvales de l'UniversitÈ de Paris Sorbonne, Paris IV ) / Textes rÈunis par D. Poirion. Paris, 1986 (Cultures et civilisations mÈdiÈvales V). Haacke R. Gerhoch von Reichersberg// VerLex Bd. 2. Sp. 1250-1259. Haskins Ch. H. The Renaissance of the Twelfth Century. Cambridge Mass., 1927. Haase C. Die mittelalterliche Stadt als Festung // Die Stadt des Mittelalters. Bd. 1. Karslruhe, 1977 (Wege der Forschung, 243). S. 377-407. Hallinger K. Gorze-Kluny. Studien zu den monastischen Lebensformen und GegensÄtzen im Hochmittelalter. 2 Bd. Graz, 1971. Hammond M. The city in the ancient world. Cambrige, 1972. Haubrichs W. Von Abstrode bis Himmelpforten. KlÆster (besonders des Zisterzienserordens) und die Sakralisierung des Raumes // Kloster und Wirtschaftswelt im Mittelalter / C. Dobrinski, B. Gedderth, K. Wipfler. MÝnchen, 2007. P. 39-84. HÄgglund B. Die Bedeutung der «Regula fidei» als Grundlage theologischer Aussagen // Theologica Nordic Journal of Theology, 12:1, 1-44. http://dx.doi.org/10.1080/00393385808599786 Haverkamp A. Gemeinden, Gemeinschaften und Kommunikationsformen im hohen und spÄten Mittelalter. Festgabe zur Vollendung des 65. Lebensjahres.Trier, 2002. Hebrew Bible / Old Testament.The History of Its Interpretation. Ed. by M. Saebce.Vol.I/1.GÆttingen, 1996. Heers J. La ville au Moyen áge. Paris, 1990. Hengel . Schriftauslegung und Schriftwerdung in der Zeit des Zweiten Tempels / Schriftauslegung im antiken Judentum und im Urchristentum. Hrsg. von M. Hengel, H. LÆhr. TÝbingen, 1994. S. 1-71. Herval R. Histoire de Rouen. Vol. I. Rouen, 1947.


310

Hidal S. Exegesis in the Antiochene School // Hebrew Bible / Old Testament. The History of its Interpretation. Ed. by M. Saebce. Vol.I/1.GÆttingen, 1996. P. 543-568. Hildebrandt M. The Exernal School in Carolingian Society (Education and Society in the Middle Ages and Renaissance 1). Brill, 1992. Holladay W.L. A Concise Hebrew and Aramaic Lexicon of the Old Testament. Leiden, 1971. Howe J. Creating Symbolic Landscapes: Medieval Development of Sacred Space // Inventing Medieval Landscapes: Senses of Place in Western Europe / J. Howe, M. Wolfe. Gainesville, 2002. P. 208-223. Katz J. Exclusiveness and tolerance. Studies in Jewish-Gentile Relations in Medieval and Modern Times. NY, 1969. Katz P. The Early Christians` Use of Codices instead of Rolls / JTS 48. 1945. P.63-65. Kaulen F. Sprachliches Handbuch zur biblischen Vulgata. Freiburg im Bresgau, 1904. Kedar B. The Latin Translations / Mikra: Text, Translation, Reading and Interpretation of the Hebrew Bible in Ancient Judaism and Early Christianity. Ed. by M. J. Mulder. Maastricht, 1988. P. 311-312. Kedar B. Z. Historians and the Massacres of 1096 // Jewish History. Vol. 12. 2. 1998. P.11-31. Kiefer R. Jerome: His Exegesis and Hermeneutics // Hebrew Bible / Old Testament. The History of its Interpretation. Ed. by M. Saebce. Vol.I/1.GÆttingen, 1996. P. 659 -681. KÆbler G. MitteleuropÄisches StÄdtewesen in salischer Zeit. Die Ausgliederung exemter Rechtsbezirke in mittel- und niederrheinischen StÄdten // BeitrÄge zum hochmittelalterlichen StÄdtewesen / Hrsg. von B. Diestelkamp. KÆln, Wien, 1982. S.1-13. Koep L. Dedicatio // RAC. Stuttgart, 1957. Bd. 3.Sp. 643-649.


311

KÆhn

R.

Monastisches zur

Bildungsideal des

und

Weltgeistiges an der

Wissenschaftsdenken

Vorgeschichte

Mendikantenstreites

UniversitÄt Paris // Die Auseinandersetzung an der Pariser UniversitÄt im XIII . Jahrhundert. Berlin; NY, 1976. S.1-51. Konrad R. Das himmlische und das irdische Jerusalem im mittelalterlichen Denken // Speculum Historiale. Geschichte im Spiegel von Geschichtsschreibun g und Geschichtsdeutung. Hrsg. von C. Bauer, L. Boehm, M. MÝller. MÝnchen, 1965. S. 523-540. KÆpf U. The Institutial Framework of Christian Exegesis in the Middle Ages // Hebrew Bible / Old Testament. The History of its Interpretation / Ed. by M. Saebce. Vol. I/2. GÆttingen, 2000. P. 148-179. KÆpf U. Zur SpiritualitÄt der frÝher KartÄuser und Zisterzienser // BÝcher, Bibliotheken und Schriftkultur der KartÄuser / Hrsg. von S. Lorenz. Stuttgart, 2002. S. 215-231. KÆtting B. Peregrinatio religiosa. Wallfahrten in der Antike und das Pilgerwesen in der alten Kirche. MÝnster, 1950. Krautheimer R. Three Christian Capitals. Topography and Politics. Berkeley; Los Angeles; London, 1983. Krautheimer R. Rome, Profile of a City, 312-1308. Princenton; NY, 1980. Kugler H. Die Vorstellung der Stadt in der Literatur des deutschen Mittelalters. MÝnchen, 1986. KÝster U. Der verschlossene Garten: Hohelied-Auslegung und monastisches Leben im 12. Jahrhundert. DÝsseldorf, 1985. Lackner B. The Eleventh-Century Background of CÍteaux. Washington, 1972. Ladner G.B. Homo Viator: Mediaeval Ideas on Alienation and Order // Speculum. Vol. 42. 1967. P. 233-259. Ladner G.B. The Idea of the Reform: Its Impact on Christian Thought and Action in the Age of Fathers. Cambridge, 1959. I laici nella "societas Christiana" dei Secoli XI e XII: Atti della terza


312

Settimana internazionale di studio, Mendola, 21-27 agosto 1965 (Miscellanea del Centro di studi medioevali, Vol. 5; Pubblicazioni dell'UniversitÞ Cattolica del Sacro Cuore. Serie 3, Varia, Vol. 5). Milano, 1968. Lamirande E. L'Eglise cÈleste selon Saint Augustine. Paris, 1963. Langenbahn S.K. Tabernacles // Lexikon des Mittelalters. Bd. VIII. Sp. 392394. Laudage J. Gregorianische Reform und Investiturstreit. Darmstadt, 1993 (ErtrÄge der Forschung, Bd. 282). Lauras H., Rondet H. Le thÕme des deux citÈs dans l'oeuvre de saint Augustin // Etudes Augustiniennes. ThÈologie. Etudes, publiÈes sous la direction de la facultÈ de thÈologie S.J. de Lyon-FourviÕre. Ed. par H. Rondet, M. Le Landais, A. Lauras, C. Couturier. Paris, 1953. P.98-160. Laurent J. Les noms des monastÕres cisterciens dans la toponymie europÈenne // Saint Bernard et son temps / Association bourguignonne des sociÈtÈs savantes. CongrÕs de 1927. Dijon, 1928. T. I. P. 168-204. Lazzarino del Grosso A.M. Armut und Reichtum im Denken Gerhohs von Reichersberg. MÝnchen, 1973 Leclercq J. Deux opuscules mÈdiÈvaux sur la vie solitaire // Studia monastica, 4. 1962. P. 93-109. Leclerq J. L'ÈrÈmitisme en Occident jusqu'Þ l'an mil // L'eremitismo in Occidente nei secoli XI e XII. Milano, 1965. P. 27-44. Leclercq J. Etudes sur le vocabulaire monastique du moyen Áge (Studia anselmiana: Philosophica theologica, Vol. 48). Romae, 1961. Leclercq J. L'idÈal monastique de saint Odon, d'aprÕs ses oeuvres // A Cluny: CongrÕs Scientifique. FÉtes et cÈrÈmonies liturgiques en l'hommeur des Saints AbbÈs Odon et Odilon 9-11 juillet 1949. Travaux du CongrÕs, art, histoire, liturgie / PubliÈs par la SociÈtÈ des Amis de Cluny avec l'aide du Centre National de la Recherche Scientifique. Dijon, 1950. P. 227-232. Leclercq J. Monachisme et pÈrÈgrination du IXe au XIIe siÕcle // Aux sources de la spiritualitÈ occidentale. Paris, 1964. P. 35-90.


313

Leclercq J. Recueil d'Ètudes sur saint Bernard er ses Ècrits. T. I-V. Roma, 1962-1992. Leclerqc J. Wissenschaft und Gottverlangen. DÝsseldorf, 1963. Lekai L.J. Ideals and Reality in Early Cistercian Life and Legislation // Cistercians Ideals and Reality. 1978, P.4-29. Lentes T. Textus Evangelii. MaterialitÄt und Inszenierung des Textus in der Liturgie // Textus im Mittelalter: Komponenten und Situationen des Wortgebrauchs im schriftsemantischen Feld / Hrsg. von L. Kuchenbuch und U. Kleine. GÆttingen, 2006. S. 134-148. Leguay J.-P. La rue au Moyen Age. Rennes, 2004. Leyser H. Hermits and the New Monasticism.London, 1984. Little L.K. Religious Poverty and the Profit Economy in Medieval Europe. Ithaca, 1978. P.42-57. Lieux sacrÈs et espace ecclÈsial (IXe-XVe siÕcle). Toulouse, 2011 (Cahiers de Fanjeaux, 46). LongÕre D. La prÈdication mÈdiÈvale. Paris, 1983. Lottin O. Psychologie et morale aux XIIe et XIII siÕcles. ProblÕmes d'histoire littÈraire. L'ecole d'Anselme de Laon et de Guillaume de Champeaux, Geambloux 1959. Lust J. Septuagint and Canon // The Biblical Canons. Ed. by J.-M. Auwers, H. J. de Jonge. Leuven, 2003. P. 39-55. Magrassi M. Teologia e storia nel pensiero di Ruperto di Deutz. Roma, 1959. Malkiel D.J. Destruction and conversion: intention and reaction, Crusaders and Jews, in 1096 // Jewish History. 2001. Vol. 15. P. 257-280. Marcus I.G. Jews and Christians Imagining the Other in Medieval Eu rope // Prooftexts, Vol. 15, No. 3 (September 1995), P. 209-226. Marti H. ýbersetzer der Augustin-Zeit. Interpretation von Selbstzeugnissen. MÝnchen, 1974.


314

Marshall W. Studies in the Political and Socio-religious Terminology of the De Civitate Dei. Washington, 1952. Meier Ch. Wendepunkte der Allegorie im Mittelalter. Von der Schrifthermeneutik zur Lebenspraktik // Neue Richtungen in der hoch - und spÄtmittelalterlichen Bibelexegese. / Hrsg. von R.L. Lerner. MÝnchen, 1996 (Schriften des Historischen Kollegs. Kolloquien 32). S.39-64. Meier-Staubach Ch. Ruperts von Deutz literarische Sendung // Aspekte des 12. Jahrhundert: Freisinger Kolloquium 1998 / Hrsg. von W. Haubrichs. Berlin, 2000 (Wolfram-Studien XVI). S. 29-52. Meier U. Mensch und BÝrger. Die Stadt im Denken spÄtmittelaltericher Theologen, Philosophen und Juristen. MÝnchen, 1994. Melve L. «The Revolt of Medievalist». Directions in the Recent Research on the Twelfth Century Renaissance // Journal of Medieval History. 32. 2006. . 231252. Meyer W. Deutsche Burgen, SchlÆsser und Festungen. Frankfurt-am-Main, 1979. Michel A. Rome chez Hildebert de Lavardin // JÈrusalem, Rome, Constantinople : L'image et le mythe de la ville au Moyen Áge (Colloque du dÈpartement d'Ètudes mÈdiÈvales de l'UniversitÈ de Paris -Sorbonne, Paris IV ) / Textes rÈunis par D. Poirion. Paris, 1986 (Cultures et civilisations mÈdiÈvales V). P. 197-204. Mikra: Text, Translation, Reading and Interpretation of the Hebrew Bible in Ancient Judaism and Early Christianity / Ed. by M. J. Mulder. Philadelphia, 1988. Manuscripts and Monastic Culture. Reform und Renewal in the Twelth Century Germany. Medieval Chruch Studies, Vol. 13 / Ed. by A. Beach. Turnhaut, 2007. Moines et religieux dans la ville (XIIe-XVe siÕcle). Toulouse, 2009 (Cahiers de Fanjeaux, 44). Mols R. Introduction Þ la dÈmographie historique des villes d'Europe du XIVe au XVIIIe siÕcle. Vol. 1-3. Louvain, 1954-1956.


315

Morris A.E.J. History of Urban Forms. London, 1972. Le Moyen Age et la Bible / Ed. par G. Lobrichon, P. RichÈ. Paris, 1984. The Multiple Meaning of Scripture: the Role of Exegesis in Early Christian and Medieval Culture / Ed. by I. van 't Spijker. Boston: Brill, 2009. Musset L. Pour l'histoire sociale d'une habitude onomastique: Essai sur l'apparition des noms de rues dans les villes normandes (XIe-XIIIe siÕcles) // Aspects de la sociÈtÈ et l'Èconomie dans la Normandie mÈdiÈvale, Xe -XIIIe siÕcles / Ed. par L. Musset, J.-M. Bouvris, V. Gazeau. Caen, 1988. P. 165-183. Naumann H. Karolingische und ottonische Renaissance. Frankfurt-am-Main, 1927. Neidiger B. Mendikanten zwischen Ordensideal und stÄdtischer RealitÄt. Untersuchungen zum wirtschaftlichen Verhalten der Bettelorden in Basel (Berliner historische Studien, Bd. 5; Ordensstudien, Bd. 3). Berlin, 1981. Neue Richtungen in der hoch- und spÄtmittelalterlichen Bibelexegese / Hrsg. von R.L. Lerner. MÝnchen, 1996 (Schriften des Historischen Kollegs. Kolloquien 32). Nobbe H. F. A. Gerhoh von Reichersberg. Ein Bild aus dem Leben der Kirche im XII. Jahrhundert. Leipzig, 1881. Noizet H. La fabrique de la ville : Espaces et sociÈtÈs Þ Tours (XI ­ XIII siÕcle). Paris, 2007. Oberste J. Zwischen Heiligkeit und HÄresie. ReligiositÄt und sozialer Aufstieg in der Stadt des hohen Mittelalters. KÆln, 2003 (Norm und Struktur, 17). Ohler N. MÆnche und Nonnen im Mittelalter. DÝsseldorf, 2008. Ohly F. Schriften zur mittelalterlichen Bedeutungsforschung. Darmstadt, 1983. Oort J. van. Jerusalem and Babylon: A Study into Augustine's City of God and the Sources of his Doctrine of the Two Cities. Leiden, 1991. Oort J. van. Augustin Handbuch / Hrsg. von V. H. Drecoll. TÝbingen, 2007. Orselli A.M. Lo spazio dei santi // Uomo e spazio nell'Alto Medioevo, Spoleto, 2003. P.855­890.


316

Palmer L.R. Latin Language. London: Faber and Faber, 1955. Panofsky E. Sinn und Deutung in der bildenden Kunst. KÆln, 1978. Paul A. La Bible et l'Occident: De la BibliothÕque d'Alexandrie Þ la culture europÈenne. Paris, 2007. Patzelt E. Die karolingische Renaissance: BeitrÄge zur Geschichte der Kultur des FrÝhen Mittelalters. Wien, 1924. PÈchenard P.-L. Histoire de l'abbaye d'Igny, de l'ordre de Citeaux, au diocÕse de Reims. Reims, 1883. Peltier H. Hugues de Fouilloy. Chanoine regulier, prieur de Saint -Laurentau Bois // Revue du Moyen Age Latin. V. II. Part 1. 1/4, 1946. . 25-44. Pernoud R. La femme au temps des Cathedrales. Paris, 1984. Peters E. Quellen und Charakter der Paradiesvorstellungen in der deutschen Dichtung vom 9. bis 12. Jahrhundert. Breslau,1915. Philologia Sacra. Biblische und patristische Studien fÝr H.J. Frede und W. Thiele zu ihrem siebzigsten Geburtstag // Vetus Latina. Aus der Geschichte der lateinischen Bibel. 24/ 1. Ed. R. Gryson. Freiburg, 1993. Piazzoni A.-M. Le premier biographe de saint Bernard, Guillaume de SaintThierry. La premiÕre partie de la Vita prima comme oeuvre thÈologique et spirituelle // Vies et lÈgendes de Saint Bernard / Publ. ar P. Arabeyre, J. Berlioz, Ph. Poirrier. CÍteaux, 1993. Piendl M. St. Emmeram in Regensburg: die Baugeschichte seiner KlostergebÄude // BeitrÄge zur Baugeschichte des Reichsstiftes St. Emmeram und des FÝrstlichen Hauses in Regensburg / Hrsg. von M. Piendl. KallmÝnz,1986. S. 134-348. Pilon E. Senlis et Chantilly. Grenoble, 1937. La place publique urbaine: Du Moyen Age Þ nos jours / Etudes rÈunies par L. Baudoux-Rousseau, Y. Carbonnier, Ph. Bragard. Arras, 2007 (Histoire / publications d'ArchÈologie et d'Histoire de l'Art de L'UniversitÈ Catholique de Louvain; vol. CII).


317

Prinz F. Askese und Kultur. Vor- und frÝhbenediktinisches MÆnchtum an der Wiege Europas. MÝnchen, 1980. Pollmann K. Augustine`s Hermeneutics as a Universal Discipline!? / Augustine and the disciplines: from Cassiciacum to Confessions. Ed. by K. Pollman and M.Vessey. Oxford, 2005. P. 206-231. Precht G. Alt Sankt Heribert in Deutz. FÝhrer zu vor und frÝhgeschichtlichen DenkmÄlern Bd. 39. KÆln, Mainz, 1980. S.190-195. Rajak T. Translation and Survival: The Greek Bible of the Ancient Jewish Diaspora. Oxford/New York: Oxford University Press, 2009. Ratzinger J. Volk und Haus Gottes in Augustins Lehre von der Kirche. MÝnchen, 1954. Raum und Raumvorstellungen im Mittelalter // Hrsg. von J.A. Aertsen, A.Speer. Berlin; New York, 1998. Rebenich S. Jerome: The "vir trilinguis" and the "hebraica veritas"// Vigilia Christiana, 1993. Vol. 47, P. 50-77. Renna T. Jerusalem in Medieval Thought, 400-1300. Lewinston; Queenston; Lampeter, 2002 (Mediaeval studies, 14). Rose A. JÈrusalem dans l'annÈe liturgique // La vie spirituelle 86 (1952). P.389-413. Rosenthal-Heginbottom R. Tabernacle. The Anchor Bible Dictionary. New York; London; Toronto; Sydney; Auckland, 1992. Vol. 6. P.292-302. Rossignol S. Civitas in Early Medieval Central Europe // The Medieval History Journal. Vol. 14 (2011). P. 79-91. Russel J.C. Medieval Regions and their Cities. Indiana, 1972. Saint-Denis A. ApogÈe d'une citÈ. Laon et le Laonnois aux XIIe et XIIIe siÕcles. Nancy, 1994. Saalman H. Medieval Cities. N.-Y., 1968. Sauthern R. Scholastic Humanism and Unification of Europe. 2 Vols. Oxford, 1997, 2001. Schmale F.-J., Goetz H.-W. Funktion und Formen mittelalterlicher


318

Geschichtsschreibung (Die Geschichtswissenschaft). Darmstadt, 1993. Schmidt H.-J. Bettelorden in Trier. Wirksamkeit und Umfeld im hohen und spÄten Mittelalter. Trier, 1969 (Trierer Historische Forschungen, Bd. 10). Schriftauslegung im antiken Judentum und im Urchristentum. Hrsg. von M. Hengel und H. LÆhr. TÝbingen, 1994. Schreckenberg H. Exegese / RAC Bd. 8. Schulz-FlÝgel E. Interpretatio. Zur Wechselwirkung von ýbersetzung und Auslegung im lateinischen Cantica Canticorum // Philologia Sacra. Biblische und patristische Studien fÝr H.J. Frede und W. Thiele zu ihrem siebzigsten Geburtstag / Ed. R. Gryson. Freiburg, 1993 (Vetus Latina. Aus der Geschichte der lateinischen Bibel. 24.1). P. 131-149. Schulz-FlÝgel E. The Latin Old Testament Tradition // Hebrew Bible / Old Testament. The History of its Interpretation / Ed. by M. Saebce. GÆttingen, 1996. Vol. I. P. 643. Schuppisser F.O. Hugo de Folietos «De Claustro Animae»: Der Klosterbau als Abbild der Seele und des Paradieses. http://www.fschuppisser.ch/1kunst/hugo.html 21.12.2013). Sedlmayr H. Die Entstehung der Kathedrale. Freiburg, 1996. Semmler J. Benediktus II : Una regula, una consuetudo // Benedictine culture 750-1050 / Ed. by W. Lourdaux and D. Verhelst. Leuven, 1983. P. 1-49. Simonetti M. Lettera e/o allegoria: un contributo alla stori dell` esegesi patristica. Roma, 1985. P. 74. Smith C.T. An Historical Geography of Western Europe before 1800. London, 1969. Smith N. Man and Water: A comprehensive history of water technology, irrigation, hydropower and drinking water. NY, 1975. Snijders T., Vanderputten S. From Scandal to Monastic Penance: A Reconciliatory Manuscript from the Early Twelfth-Century Abbey of St. Laurent (


319

in

LiÕge //

Church

History

82:3

(September

2013),

523-553.

doi:10.1017/S0009640713000620 Smalley B. The Study of the Bible in the Middle Ages. Oxford, 1952. Sonntag J. Klosterleben im Spiegel des Zeichenhaften: symbolisches Denken und Handeln hochmittelalterlicher MÆnche zwischen Dauer und Wandel, Regel und Gewohnheit. Berlin, 2008. Southern R.W. Scholastic Humanism and the Unification of Europe. Vol 1. Foundations. Oxford, 1995. Speer A. Die entdeckte Natur. Leiden; New York; KÆln, 1995. Spijker I. van't. Fictions of the Inner Life. Religious Literature and Formation of the Self in the Eleventh and Twelth Centuries. Turnhaut, 2004 (Disputatio 4). Steckel S. Kulturen des Lehrens im FrÝh- und Hochmittelalter. AutoritÄt, Wissenskonzepte und Netzwerke von Gelehrten. KÆln,Weimar,Wien, 2012. StÝdeli B. E. Minoritenniederlassungen und mittelalterliche Stadt. BeitrÄge zur Bedeutung von Minoriten und anderen Mendikantenanlagen im Æffentlichen Leben der mittelalterlichen Stadtgemeinde, insbesondere der deutschen Schw eiz (Franziskanische Forschungen, Bd. 21). Werl, 1969. Stummer F. EinfÝhrung in die lateinische Bibel. Padernborn, 1928. Sundberg A. The Old Testament of the Early Church. Harvard, 1964. Sydow J. Stadt und Kirche im Mittealter // JÝrgen Sydow. Cum omni mensura et ratione. AusgewÄhlte AufsÄtze. Festgabe zu seinem 70. Geburtstag / Hrsg. Maurer H. Sigmarinen, 1991. S. 178-199. Textus im Mittelalter : Komponenten und Situationen des Wortgebrau chs im schriftsemantischen Feld / Hrsg. von L. Kuchenbuch und U. Kleine. GÆttingen, 2006. Thomson R. The Place of Germany in the Twelfth-Century Renaissance // Manuscripts and Monastic Culture. Reform und Renewal in the Twelth -Century Germany. Medieval Chruch Studies, Vol. 13 / Ed. by A. Beach. Turnhaut, 2007. P.19-42.


320

Toch M. Die Juden im mittelalterichen Reich. MÝnchen, 2013. Valous G. de. Le monachisme clunisien des origines au XVe siÕcle. Vie intÈrieure des monastÕres et organisation de l'ordre. Paris, 1970. Vauchez A. La spiritualitÞ dell'occidente medioevale secoli VIII - XII. Milano, 1978. Violante C. "Chiesa feudale" e riforme in Occidente (secc. X-XII): introduzione a un tema storiografico (Centro italiano di studi sull'alto medioevo; Studi Vol. 9). Spoleto, 1999. Wannenmacher J.E. Geographie der Unendlichen. (RÄumliche) Vorstellungen von Paradies und Infernum im Mittelalter // FrÆmmigkeit Theologie - FrÆmmigkeitstheologie. Contributions to European church history. Festschrift fÝr Berndt Hamm zum 60. Geburtstag / Hrsg. von G. Litz. Leiden, 2005 (Studies in the History of Christian Traditions, 124). S. 47-64. Wathen A. Conversatio and Stability in the Rule of Benedict // Monastic Studies. Vol. 11. 1975. 1-44. Welles Ch. B. The greek city// Studii in onore di A. Calderini. E. R. Parebini. Milano, 1956. V.I. P. 37-89. Whright D. F. Augustine: His Exegesis and Hermeneutics // Hebrew Bible / Old Testament. The History of its Interpretation / Ed. by M. Saebce.Vol. I/1.GÆttingen, 1996. P.701-730. Wichner J. Kloster Admont und seine Beziehungen zur Wissenschaft und zum Unterricht. MÝnchen, 1982. Williams G. H. Wilderness and Paradise in Christian Thought. New York, 1962. Wilmart A. La tradition des grands ouvrages de saint Augustin. Roma, 1931. Wintersig A. Die Selbstdarstellung der heiligen Kirche in ihrer Liturgie // Mysterium. Gesammelte Arbeiten Laachner MÆnche. MÝnster, 1926. S.81-102. Wisplinghoff E. BeitrÄge zur Älteren Geschichte der Benediktinerabtei Deutz // Jahrbuch des KÆlnischen Geschichtsvereins 29/30, 1957. S.139-160.


321

Wolfe M. Walled Towns amd the Shaping of France. From the Medieval to the Early Modern Era. N-Y., 2009. Working with Water in Medieval Europe / Ed. P. Squatriti. Leiden; Boston; KÆln, 2000 (Technology and Change in History, 3). Young A.A. The Fourth Gospel In The Twelfth Century: Rupert Of Deutz On The Gospel Of John / http://homes.chass.utoronto.ca/~young/rdintro.html ( 08.02.2014). Young F. M. Biblical Exegesis and the Formation of Christian Culture. Cambridge, 1997. Zemler-Cizewski W. The Literal Sense of Scripture according to Rupert of Deutz / The Multiple Meaning of Scripture: the Role of Exegesis in Early Christian and Medieval Culture. Ed. by I. van 'tSpijker. Brill, 2009. P. 203 Zinn G. Hugh of Saint-Victor and the Ark of Noah: A New Look // Church History. Vol. 40. N. 3 (Sept. 1971). P. 261-272. Zisterziensische SpiritualitÄt. Theologische Grundlagen, funktionale Voraussetzungen und bildhafte AusprÄgungen im Mittelalter / Bearb. von C. Kasper, K. Schreiner. St. Ottilien: EOS-Verlag, 1994. (Studien und Mitteilungen zur Geschichte des Benediktiner-Ordens und seiner Zweige, 34). .. . / . .V. M., 2002. C.125-126. .. . ., 1976.
.. : - : ... : 07.00.03. ., 2012.

..

:

// -- XXI : . 2 / . . .. .. . : «», 2010. . 2. . 36-43.


322

. / . . . , . , . , . , . . ., 2011. . . , , : // : . "Symposium", 31. , 2003. . 11-30. .. . " " . ., 2010. .. (300--1300). . ., 2014. : [: 4 .] / . . ; . . . . , 1999. .. - // . , , . ., 2012. .182-199. .. . ., 1980. . . , 1973. . . (1113 - 1117) // : . - , - XI - XVI . . 20. , 2009. . 133 139. . . // . "". 2012. 1. . 9-27. .. XII : // . 2012. . 73 (3 -4). .83103.


323

.. XII . . , 2013. . . . // / P. . . . , 2011. . 60-80. . . ( ) // . . 40, 2012. . 160-172. . . : . , 2012. . . / . . , . , . . ., 2011. . , , . ., 2012. . : , . : - . -, 2002. . . IV . ., 2004. . . ., 2001. . . Glossa Ordinaria // . . 11. ., 2006. . 596-598. .. // ., 2006. T. 11. C. 425426. . . . ., 2003. . . . . . ., 2006 ( . ). .. : . ., 1986.


324

. // , , . ., 2010. . 21-33. .. . ., 1979. .. // . . 3. . . ., 2000. . 319-336. .. XIII-XIV .: . ... . . : 07.00.03: 07.11.2012. ., 2012. . XIII . ., 2008. - . . .. . .-. 1963. .. Historiarum collatio: « XII » // . 2013. .74(3-4). . 90-107. .., .., .. // . . 11. , 2006. C. 360-390. .. ( «De incendio oppidi Tuitiensis») // , 2009. .70(4). . 37-54. .. // . "". 2014. 4. . 16-29. .. : 12 . // «» 2 (10). ., 2012. http://www.history.jes.su/s207987840000296-4-1-en


325

.. "De claustro animae" // . "". 2012. 1. . 3-14. .. XII . / . , 2009. C. 70-73. . . // 2005. 80- . . . . . ., 2005. . 244--257. .. . . ., 2011. .. : // . ., 1999. .9 -41. .. // . . 5. ., 2007. . 525-530. .. // Per Aspera... . .. . 2. ., 2010. C. 88-100. .. // . . 3. . . ., 2000. . 88-100. . : . , , . ., 2008. . . , 2011. . . ., 2001. .. XII : // . 2013. .74(3-4). . 42-59. .. / . . II. M., 2001. .25-27.


326

. . . ., 2001. .C. // , 2014. . 75 / 3-4. . 141-156. .C. : , // . ., 2012 . 320­368. . . . ., 2000. . . (I-V.) // . , 2006. .92135. . . ., 2010. . . // . ., 1988. . 88-113. . . . ., 2003. . . , 2003. . . . ., 2008. . . ., 1994. .. . ., 1993. .. . ., 1995.