Äîêóìåíò âçÿò èç êýøà ïîèñêîâîé ìàøèíû. Àäðåñ îðèãèíàëüíîãî äîêóìåíòà : http://cryst.geol.msu.ru/courses/crchem/urusov1.pdf Äàòà èçìåíåíèÿ: Fri Nov 30 09:39:24 2007 Äàòà èíäåêñèðîâàíèÿ: Mon Oct 1 20:45:08 2012 Êîäèðîâêà: Windows-1251

SOLID SOLUTIONS IN THE REALM OF MINERALS
V. S. URUSOV A majority of minerals is not pure substances, but complex mixtures - solid solutions. Main crystal chemical and thermodynamic factors of solid solutions formation and stability are considered. It is emphasized that a detailed study of composition and structure of mineral solid solutions provides valuable information on origin and subsequent history of various natural systems. ÇÒ ÏËÌ Μ , Ô Ë ÓÌœi ÛÒÎÓ,Ëfli fl,ÎflÚÒfl Ì ~ËÒÚœÏË ,ÂÂÒÚ,ÏË, Ô ÂÒÚ,ÎflÚ ÒÓžÓÈ ÒÎÓÊ̜ ÒÏÂÒË - Ú, œÂ ÒÚ,Ó œ. êÒÒÏÓÚÂÌœ ÓÒÌÓ,ÌœÂ Í ËÒÚÎÎÓiËÏË~ÂÒÍËÂ Ë Ú ÏÓËÌÏË~ÂÒÍË ÙÍÚÓ œ Óž ÁÓ,ÌËfl Ë ÛÒÚÓÈ~Ë,ÓÒÚË Ú, œi ÒÚ,ÓÓ,. ÑÂÚÎåÌÓ ËÁÛ~ÂÌË ÒÚ ÛÍÚÛ œ Ë ÒÓÒÚ, Ú, œi ÒÚ,Ó Ó, ÂÚ ^ÂÌÌÛ ËÌÙÓ Ï^Ë Óž ÛÒÎÓ,Ëfli Óž ÁÓ,ÌËfl Ë ÎåÌÂÈ?ÂÈ ÒÛåžÂ ÏËÌ ÎÓ, , ÁÎË~Ìœi Ô Ë ÓÌœi ÒËÒÚÂÏi.


Ç. ë. ìêìëéÇ
åÓÒÍÓ,ÒÍËÈ ,,ÓÒÛ ÒÚ,ÂÌÌœÈ ÛÌË, ÒËÚÂÚ ËÏ. å.Ç. ãÓÏÓÌÓÒÓ,

ÇÇÖÑÖçàÖ

- , ( ) . , , . , , 230 [1]. , , , , .
óíé íÄäéÖ íÇÖêÑõÖ êÄëíÇéêõ?

54

¿ ì ÛÒÓ, Ç.ë., 1996

, , -, , -, . , , . - , . , . : (), , (), , "" . , . , , , ,

ëéêéëéÇëäàâ éÅêÄáéÇÄíÖãúçõâ ÜìêçÄã, <11, 1996


( ) . , , - .
èêÄÇàãÄ àáéåéêîàáåÄ

() , ( ) ( ). . , 15%, - 0,4 . . [2]. Mg Fe, 5%, , (, Mg2SiO4-Fe2SiO4 , MgSiO3-FeSiO3 , MgFe2O4-Fe3O4). Mg : Fe. - Mg Ca 30%. Mg Ca - (Ca, Mg)SiO3 , CaCO3 , MgCO3 , , . Ca Mg , Ca , Mg . , K+ Na+. - NaCl (, ), KCl () - KAlSi3O8-NaAlSi3O8 . K+ Na+, 30%, () . , - , Na+, K+ -

. (. ). , , . , Na+ Cu+ , 1 Å, . , , Na+ Cu+, 0,9. , . Ca Hg, Sr Pb, K Ag . , , ( ). , , . , CaCO3 MgCO3 , , (CaCO3 = CaO + CO2). - CaMg(CO3)2 , , , , , . - ( ) Fe (Mn, Co, Ni) ZnS Zn FeS. (. 1) Zn , . , d- . Zn, d- (d 10), .
èéóÖåì éÅêÄáìûíëü íÇÖêÑõÖ êÄëíÇéêõ?

. ,

ìêìëéÇ Ç.ë. íÇÖêÑõÖ êÄëíÇéêõ Ç åàêÖ åàçÖêÄãéÇ

55


. , ( ), , . , , , , , , .


àáéåéêîçÄü Öåäéëíú ëíêìäíìêõ

. 1. () ( ). , . . , - (Fe Zn ).

, , , . : 1) ( - ) / () 2) [3]. "" "" . , Sk . Sk = k ln W, k - , W - . W - ; W = 1 . , , (, ), . , . . , ( ) , -

, B (. 2). , , , , , . 2. B, A1 - xBxC , - 0 < < 1 ( ) = 0 ( , ). , , , 1 - y Ay









. 2. (), -B ( ), A-B (), - (); ( ).

56

ëéêéëéÇëäàâ éÅêÄáéÇÄíÖãúçõâ ÜìêçÄã, <11, 1996


< 1. , (, , ) , . "". , ( ) ( ), . , , . , , () , .
éí óÖÉé áÄÇàëàí ÇÖãàóàçÄ àáéåéêîçéâ Öåäéëíà?

, , - . , , () , . , . , , , , , .
äÄä êÄáåÖôÄûíëü àáéåéêîçõÖ Äíéåõ Ç äêàëíÄããàóÖëäéâ ëíêìäíìêÖ?

() , , () . , , - , . , - , - . , () . , ( ), , . (), , () - . . , - -

(. 2, ) , , . () (), (. 2, ). , () ( ) (. 2, ), . - , , . , , (- TSk). (. 2, ).
íàèõ àáéåéêîàáåÄ

, , . . , . , K - Rb, Ca - Sr, Ti - Sn, Mo - W .. . , .

ìêìëéÇ Ç.ë. íÇÖêÑõÖ êÄëíÇéêõ Ç åàêÖ åàçÖêÄãéÇ

57


, ? . - , , (), (). - . , (+) . , - , , , (-). : . AnBmCk , - b , - c. : an + bm = ck. , , n = m = 1, a = b = 2, A2+B2+(C2 -)2. + 4, - 4. , 2+ D3+. , , , , : 1 2 + + 1 3 = + 5, (- 4). , . , D ? , , . , , . , B2+ D3+ 2+ G1+. . . , ZnS Zn (. 1, ) Cu+ Fe3+ 1 : 1, -

. In3+ Zn2+ As3 - S2 -, . . , ZnS , . , , ( ) ( ) ( ) . ( ) . , , - (). (, , ): (A2+)1(B2+)1(C2 -)2 (A2+)0,5(D3+)1(C2 -)2 0,5 - 0,5 . , , , , () . , , Fe1 - x S (. . 1, ). > 0 Fe, 2 . 2 ( 10%), Fe7S8 , , . , , , [4].
äÄä Çãàüûí íÖåèÖêÄíìêÄ à ÑÄÇãÖçàÖ çÄ èéÇÖÑÖçàÖ íÇÖêÑõï êÄëíÇéêéÇ?

, , (), , , 1 , 0œ. / ()

58

ëéêéëéÇëäàâ éÅêÄáéÇÄíÖãúçõâ ÜìêçÄã, <11, 1996


. , , , , , , . , - - - , . , , , , , , , .


? , , - TSk , . , , , . , (. 3). , . , ,





0,1

. 3. , . . , . - FeTiO3 (-) Fe3O4 (-). , . × 4500; - (Ca, Mg, Fe) 2Si2O6 , "-20". , Ca Mg . , . × 250; - ( Fe3O4 Fe2TiO4). - , - . , . × 100 000; - .

ìêìëéÇ Ç.ë. íÇÖêÑõÖ êÄëíÇéêõ Ç åàêÖ åàçÖêÄãéÇ

59


, . , , , , , . , , , . , , , . : [5]. . , , , , Mg, . , Fe1 - xS . , 25œ. , , Fe ZnS. ( , , . . 1), . c , , , . , . - , -

, . , [6].
áÄäãûóÖçàÖ

( , ), - . , - , . , , , .
ãàíÖêÄíìêÄ
1. . . .: , 1965. 2. .. . .: , 1977. 3. .. . .: , 1977. 4. ., - . . .: , 1983. 5. .. . .: , 1987. 6. .., .. // . 1994. 4. C. 580 - 596.

*** , , , - , , . . .. , . . .. . 300 , . , .. . : , .

60

ëéêéëéÇëäàâ éÅêÄáéÇÄíÖãúçõâ ÜìêçÄã, <11, 1996