Äîêóìåíò âçÿò èç êýøà ïîèñêîâîé ìàøèíû. Àäðåñ îðèãèíàëüíîãî äîêóìåíòà : http://acoustics.phys.msu.ru/teachers/rudenko_files/02danburrus.pdf
Äàòà èçìåíåíèÿ: Fri Oct 12 13:08:29 2007
Äàòà èíäåêñèðîâàíèÿ: Thu Feb 27 20:57:15 2014
Êîäèðîâêà: ISO8859-5
áùôóÔá? ÔôÔáæõðð ÷Ôüô, 2002, êãß 383, < 3, â. 401-404

Õðùÿðõð?, ÕðùþðñðôÔ, õùóæôüó?ú÷Ô? ÕðùóùÙð?
üáô 523.222: 577.3

÷æóð÷æò÷?ò üó?ýúÔñ×üô: úÔñúü?æ÷ðæ õðôúùûôùøð?æûôðÿ Õðùôùõøóæôûù× ð ÷æýæøóù×ùæ ×ùñáæòûý×ðæ ÷Ô ñóùôÔ?æûý×æ÷÷ü? ùøüÿùó?
? 2002 ,,. ×. Ô. Õë ã,, ÷. ø. áßÛê ÛÒ,, ~ÞÒÜ-Ýã ÒâäãÜÒÜê úÔ÷ ù. ×. úëÒÜÝã
øãâêëäÛÞã 06.12.2001 ,,.

÷ âêÛØ ÛÜêÒ Òâ Ý ä ãÇÞÒßÒ ,À ÇãêÝÛ "ëÜÛ,Ò âÞÈÜãØ" ÛßßëÜÜãØ ÒÝ^ÛÛ ã ,,ÜÛÑß Ü ÑÞãÝ~Òâê,ÒÜÜÀÒ ÝÞÒêÝÛ Û ÑßÒêÜãÒ ä ã,ÛÚÒÜÛÒ , êãØ ãÇÞâêÛ, ãâêÛ,,ÜëêãÒ , äãâÞÒÜÛÒ ,,ãÀ [1], äãÇëÚê Üâ ,Ò ÜëêÈâfl Ý ÒÑëÞÈêêß, äãÞë~ÒÜÜÀß ßÜã,,ã ÞÒê ÜÑ , óÇã êã ÛÛ ÜÛÑãê ãäÜÀi âê ëÝêë Ô÷ ûûûú äã ëÝã,ãâê,ãß Ô.ô. Õë ã, [2-4]. ø ã,ãÛ,?ÛÒâfl , êãØ ÞÇã êã ÛÛ ÛââÞÒã,ÜÛfl ÇÀÞÛ â,flÑÜÀ â Ñ ÇãêÝãØ ëÞÈê Ñ,ëÝã,Ài Ûâêã~ÜÛÝã, ßÒ,,,,Ò ^ã,ã,,ã ÛäÑãÜ ,ÀâãÝãØ ÛÜêÒÜâÛ,ÜãâêÛ, â,À?Ò 500 ×ê/âß2, , ä ÞÞÒÞÈÜãß ÜÒâéãÝëâÛ ã,ÜÜãß äë~ÝÒ Û â ÛâäãÞÈÑã,ÜÛÒß êã,,ã ÛÑÞë~ÒÜÛfl Þfl êÒ äÛÛ Ýã,Ài Üã,ããÇ Ñã,ÜÛØ ë ÚÛ,ãêÜÀi, äãÑÜÒÒ Û ~ÒÞã,ÒÝ. ñÒâÈ ßÀ ãäëâÝÒß ,â â ,ÜÛêÒÞÈÜã ÜÒãÞ,,ë (1950-1957 ,,,,.) Ûâêã Û Üä flÚÒÜÜÀi ÛââÞÒã,ÜÛØ, , ÒÑëÞÈêêÒ Ýãêã Ài ÇÀÞ Ñ ÇãêÜ äãÞÜÀØ ÝãßäÞÒÝâ ää êë À: fl Ûã~âêãêÜÀi ,,ÒÜÒ êã ã, ,ÀiãÜãØ ßãÜãâêÈ ã 100 Ý×ê (Ûi Ñ ÇãêÝ ,ÒÞâÈ äã ëÝã,ãâê,ãß ?.ð. ôÛêØ,,ã ãâÝã,,ã), êÝÚÒ ÇãÞÈ?ãÒ ÝãÞÛ~Òâê,ã ÛÑÞë~êÒÞÒØ Ü ~âêãêÀ ãê 350 ÝÙ^ ã 2 õÙ^ Ü ãâÜã,Ò äÈÒÑãÝ, ^Ò,Ài äÞâêÛÜ ÛßÒê ãß ã 120 ßß. ÷ÛÇãÞÈ?ÒÒ ÝãÞÛ~Òâê,ã ÝâäÒ ÛßÒÜêã, ä ã,ãÛÞãâÈ Ü ~âêãêÒ 1.5 õÙ^ ä Û ÛÜêÒÜâÛ,ÜãâêÛ , äë~ÝÒ 100-200 ×ê/âß2 Û ÞÛêÒÞÈÜãâêÛ ãÇÞë~ÒÜÛfl 1-2 â. ðâäãÞÈÑã,ÞãâÈ êÝÚÒ ãÇÞë~ÒÜÛÒ , ÛßäëÞÈâÜãß ÒÚÛßÒ ä Û ÞÛêÒÞÈÜãâêÛ ÛÑÞë~ÒÜÛfl 400 ßÝâ Û äÒ ÛãÒ äã,êã ÒÜÛfl 1600 ßÝâ (ãÇfl ÞÛêÒÞÈÜãâêÈ ãÇÞë~ÒÜÛfl 1-5 â). × êãß âÞë~Ò ßãÜãâêÈ äã,À?ÞâÈ ã 400 ×ê/âß2. × Ý~Òâê,Ò ãâÜã,ÜãØ ßãÒÞÛ ä Û,Û,ÒßãØ ÚÛ,ãêÜÀß ãäëiãÞÛ ÇÀÞ ,ÀÇ Ü ?êßß ãäëiãÞÛ Õ ãëÜ-øÛ â, ãêÞÛ~ÛØâfl ,ÀâãÝãØ âêÒäÒÜÈ ÑÞãÝ~Òâê,ÒÜÜãâêÛ. ìÛ,ãêÜãÒ (Ý ãÞÛÝ) äã,,ÛÇÒê ãê ßÒêâêÑã, ~Ò ÒÑ 1-2 ßÒâ. äãâÞÒ ä Û,Û,ÝÛ, ÚÒ ÒâÞÛ flÛ~Ýã, , Ýãêã ãÒ ,,ãÛêâfl ä Û,Û,Òßfl ãäëiãÞÒ,fl ,Ñ,ÒâÈ, ëÞflÒêâfl âäëâêfl 1 ~. ùÇÞë~Ò-

ÜÛÒ ä ã,ãÛÞãâÈ ãÜãÝ êÜã Ü 8-11-Ø ÒÜÈ äãâÞÒ ä Û,Û,ÝÛ. ô êãßë , ÒßÒÜÛ ãäëiãÞÒ,ÀÒ ãÇ Ñã,ÜÛfl ãâêÛ,,ÞÛ âëÒâê,ÒÜÜã,,ã ãÇÒß - ãÝãÞã 40 âß3. ô êÝã, ÒßÒÜÜãâêÈ ä ã^Òââ ãÑ,ë~Û,ÜÛfl ä Û,ãÛÞ Ý êãßë, ~êã êÒ ßÛ~ÒâÝÛØ éÝêã ,ãÑÒØâê,Ûfl (,,ÛäÒ êÒ ßÛfl) ÇÀÞ ÛâÝÞ~ÒÜ; êã ÝãÜê ãÞÛ ã,ÞãâÈ ÑÞÛ~ÜÀßÛ âäãâãÇßÛ, , êãß ~ÛâÞÒ ,,ÒÒÜÛÒß , ãäëiãÞÈ êÒ ßãä À. ÷ 15-20-Ø ÜÛ äãâÞÒ ãÑ,ë~Û,ÜÛfl ãäëiãÞÈ ëßÒÜÈ?ÞâÈ , ãÇÒßÒ, äã ÛâêÒ~ÒÜÛÛ ÜÒâÝãÞÈÝÛi ßÒâfl^Ò, , 40-80% âÞë~Ò, âââÀ,ÞâÈ; Ü ÒÒ ßÒâêÒ ,ãÑÜÛÝÞ ëÇÒ^, ÜÒ ÒÝã ä ãÛâiãÛÞã Ò,,ã ãÇÀÑ,Òâê,ÞÒÜÛÒ [5]. ÷ÛÇãÞÒÒ ,ÚÜÀßÛ, ãÜÝã, ä Òâê,Þflêâfl fl,ÞÒÜÛfl, â,flÑÜÜÀÒ â fl Ýã ,À ÚÒÜÜãØ ÛßßëÜÜãØ ÒÝ^ÛÒØ ã ,,ÜÛÑß. ùÜÛ ÑÝÞ~ÞÛâÈ , âââÀ,ÜÛÛ ßÒêâêÑã,, ÜÒ äã,Ò ,,,?Ûiâfl ÜÒäãâ Òâê,ÒÜÜãßë ,ãÑÒØâê,Û ëÞÈê Ñ,ëÝ. ?êÛ ßÒêâêÑÀ , äã~Ýi, ,,ÞÑi Û ê.. ÜÒ ÒÝã ä ããÞÚÞÛ âêÛ äÒ ,ãÒ , Òßfl äãâÞÒ ãÑ,ë~Û,ÜÛfl, Üã äãÑÜÒÒ êÝÚÒ âââÀ,ÞÛâÈ ÛÞÛ (, âÞë~Ò ßÒêâêÑÛ ã,ÜÛfl , äã~Ýë) äÒ Òâê,ÞÛ ä ãëäÀ,êÈâfl, ä Û ,âÝ ÀêÛÛ ãÇÜ ëÚÛ,Þâfl ãÇÀ~Üã ãÇÀÑ,Òâê,ÞÒÜÜÀØ ëÇÒ^ [6]. øã,êã Üfl ßÜã,,ãÝ êÜfl ä Û,Û,Ý ÛÑÞÒ~ÒÜÜÀi Ý ãÞÛÝã, ãäëiãÞÒ,ãØ ,Ñ,ÒâÈ Ü Ò , À Ñ À , Þ äã,êã Üã,,ã ÑÇãÞÒ,ÜÛfl [5, 7]. õÛÝ ãâÝãäÛ~ÒâÝãÒ ÛââÞÒã,ÜÛÒ ãÑ,ë~ÒÜÜãØ ãäëiãÞÒ,ãØ êÝÜÛ [8] , äÒ ,ÀÒ ~âÀ Û ÜÛ äãâÞÒ ä ã^Òë À ãÇÀ~Üã ÜÒ äãÝÑÀ,Þã Ü ãäêÛ~ÒâÝãß ë ã,ÜÒ ÑßÒêÜÀi ÛÑßÒÜÒÜÛØ , âê ãÒÜÛÛ ÝÞÒêãÝ, Û ÞÛ?È Ü äãâÞÒëÛi êäi, ,ã , Òßfl Ò,, ÒââÛ,Üã,,ã ä ã^Òââ , ãäëiãÞÛ, ÜÇÞÞÛâÈ fl ÝÛÒ ä ÛÑÜÝÛ Ûâê ãéÛÛ, ÞÈÜÒØ?ÒØ Òâê ëÝ^ÛÛ Û âââÀ,ÜÛfl êÝÜÛ. ðÜêÒ ÒâÜã, ~êã , Ñã ã,ãØ êÝÜÛ äããÇÜÀi ä ã^Òââã, ÜÒ ä ãÛâiãÛÞã. ?ÞÒÝê ãÜÜã-ßÛÝ ãâÝãäÛ~ÒâÝÛÒ ÛââÞÒã,ÜÛfl äãÝÑÞÛ, ~êã ,ãÑÒØâê,ÛÒ ëÞÈê Ñ,ëÝ ä ãfl,ÞflÒêâfl ä ÒÚÒ ,âÒ,,ã , ÛÑßÒÜÒÜÛfli âê ëÝêë À ßÛêãiãÜÛØ. ?êÛ ÛÑßÒÜÒÜÛfl ãêÜãâflêâfl Ý Ñ À,ß Û ââÞãÒÜÛ ßÒßÇ Ü, äãÑÜÒÒ - Ý ÛÑßÒÜÒÜÛflß ,Üëê ÒÜÜÒØ âê ëÝêë À ßÛêãiãÜ ÛØ, Ûi ,,ãßã,,ÒÜÛÑ^ÛÛ, âãÑÒØ ,äÒ~êÞÒÜÛÒ "ãäëâêã?ÒÜÛfl". ùä ÒÒÞÒÜÜÀÒ ÛÑßÒÜÒÜÛfl ÜÇÞÞÛâÈ Û , fl i ãäëiãÞÒ,Ài ÝÞÒêãÝ [9].

õãâÝã,âÝÛØ ,,ãâë âê,ÒÜÜÀØ ëÜÛ,Ò âÛêÒê Ûß. õ.×. óãßãÜãâã, ðÜâêÛêëê ÇÛãÞã,,ÛÛ Ñ,ÛêÛfl Ûß. ÷.ô. ôãÞÈ^ã, úãââÛØâÝãØ ÔÝÒßÛÛ ÜëÝ, õãâÝ,

8 áùôóÔá? ÔôÔáæõðð ÷Ôüô êãß 383 < 3 2002


402

Õüúù× Û .

()

(Ç)

úÛâ. 1. - äÒ ,Û~Üfl ßÒÞÜãÇÞâêãß Ü ëÝÒ ÇãÞÈÜã,,ã; Ç - ëÝ êã,,ã ÚÒ ÇãÞÈÜã,,ã äãâÞÒ ,ãÑÒØâê,Ûfl Ü ãäëiãÞÈ ëÞÈê Ñ,ëÝãß ,ÀâãÝãØ ÛÜêÒÜâÛ,ÜãâêÛ.

ùÇÜÒÚÛ,ÛÒ ÒÑëÞÈêêÀ, äãÞë~ÒÜÜÀÒ Ü ÚÛ,ãêÜÀi, äãÑ,ãÞÛÞÛ ä ÛÜflêÈ Ò?ÒÜÛÒ ã ä ã,ÒÒÜÛÛ ÝÞÛÜÛ~ÒâÝÛi ÛâäÀêÜÛØ, Ýãêã ÀÒ ä ã,ãÛÞÛâÈ Ü ÇÑÒ ÝÞÛÜÛÝÛ ðÜâêÛêëê ÝâäÒ ÛßÒÜêÞÈÜãØ äêãÞã,,ÛÛ Û êÒ äÛÛ Ý (ð?øðýú), ëÝã,ãÛßã,,ã ÷.÷. ÕÞãiÛÜÀß Û Òã ,,ÜÛÑã,ÜÜã,,ã ,äãâÞÒâê,ÛÛ , ùÜÝãÞã,,Û~ÒâÝÛØ ^ÒÜê . ÕãÞÈÜÀß (Ûi ÇÀÞã ãÝãÞã 10; , ÇãÞÈ?ÛÜâê,Ò êã ÇÀÞÛ ÞÛ, äã ÚÒÜÜÀÒ ßÒÞÜãßãØ, ÜiãflÛÒâfl Ü äãÑÜÛi âêÛfli ÑÇãÞÒ,ÜÛfl) ÇÀÞã ä ÒÞãÚÒÜã ä ÛßÒÜÒÜÛÒ êã,,ã Üã,ã,,ã ,Û êÒ äÛÛ. ÷Òâßãê fl Ü êã, ~êã ÜÒ ,ã ,âÒi âÞë~fli ëÞãâÈ ãÇÛêÈâfl ÛÑÞÒ~ÒÜÛfl (ÜÒÝãêã ÀÒ ÇãÞÈÜÀÒ âÝãÜ~ÞÛâÈ ãê âãäëêâê,ëÛi êflÚÒÞÀi ÑÇãÞÒ,ÜÛØ), , ÜÒâÝãÞÈÝÛi âÞë~fli ÇÀÞã äãÞë~ÒÜã äãÞÜãÒ âââÀ,ÜÛÒ ßÒÞÜãßÀ [3] ( Ûâ. 1). ðÑÞãÚÒÜÜfl Ýã ãêÝã ,À?Ò éÒÜãßÒÜãÞã,,Ûfl ,,ã,ã Ûê ã ÜÒêÒ ßÛ~ÒâÝãß ,ãÑÒØâê,ÛÛ ÛâäãÞÈÑã,,?Ò,,ãâfl ÒÚÛß ëÞÈê Ñ,ëÝã,ã,,ã ãÇÞë~ÒÜÛfl. ?êÛ ÒÑëÞÈêêÀ ßÜã,,ãÝ êÜã äã,êã flÞÛâÈ, ãÜÝã âÝã ãäãâêÛÚÜfl ÝãÜ~ÛÜ Ô.ô. Õë ã, Û âêÒ~ÒÜÛÒ fl ãÇÒÝêÛ,ÜÀi Û âëÇÒÝêÛ,ÜÀi ãÇâêãflêÒÞÈâê, ä Û,ÒÞÛ Ý â,Ò êÀ,ÜÛ êÛi Çãê. ýÒß ÜÒ ßÒÜÒÒ äãâÞÒÜÛÒ ÒÑëÞÈêêÀ , ãÇÞâêÛ ßãÞÒÝëÞfl ÜãØ ÇÛãÞã,,ÛÛ ,,ã,ã flê ã êãß, ~êã ,âÒØ âã,ãÝëäÜãâêÛ ÜÇÞ,?Ûiâfl éÝêã, ßãÚÒê ÇÀêÈ ä ÒÞãÚÒÜã ,äãÞÜÒ ä ,ãäããÇÜãÒ ãÇflâÜÒÜÛÒ. × [1] ââßê Û,Òêâfl ãÞÈ éÒ ßÒÜê êÒÞãßÒ ÑÀ , ä ã^ÒââÒ ,À ÇãêÝÛ ÛßßëÜÜãØ ÒÝ^ÛÛ ã ,,ÜÛÑß, Üä ,ÞÒÜÜãØ ä ãêÛ, ?Û ãÝã,,ã äÒ Ò~Üfl ÑÞãÝ~Òâê,ÒÜÜÀi ãäëiãÞÒØ. ýÒÞãßÒ Ñ, ãê,Òêâê,ÒÜÜfl Ñ Ò,,ëÞfl^Û ä ããÞÚÛêÒÞÈÜãâêÛ ÚÛÑÜÛ ÝÞÒêÝÛ [10], ßÞãÝêÛ,Üfl , Ñã ã,Ài ÝÞÒêÝi, ãÝÑÀ,Òêâfl ÒÝêÛ,Û ã,ÜÜãØ , ÑÞãÝ~Òâê,ÒÜÜÀi ÝÞÒêÝi, ãÇÒâäÒ~Û,fl ãâê ãäëiãÞÒ,ãØ ßââÀ. ûêÛßëÞÛ ã,ÜÜÀÒ êÒÞãßÒ ÑãØ ý-ÞÛßéã^ÛêÀ ,ÀÑÀ,ê ÞÛÑÛâ êÝÛi ÑÞãÝ~Òâê,ÒÜÜÀi

ÝÞÒêãÝ, ÝÝ ÝÞÒêÝÛ ßÒÞÜãßÀ, äã,ÞÒÜÛÒ ãâê ãäëiãÞÛ, ÜÒ Ñê ,,Û,fl ÚÛÑÜÒÜÜÀi éëÜÝ^ÛØ Ñã ã,Ài ÝÞÒêãÝ. ùêßÒ~Òêâfl ÜÒâäÒ^ÛéÛ~ÜãâêÈ ÛßßëÜÜãØ ÒÝ^ÛÛ, ,ÀÑ,ÜÜãØ êÒÞãßÒ ÑãØ. æâêÈ ,âÒ ãâÜã,ÜÛfl ä ÒäãÞãÚÛêÈ, ~êã ,ãÑÒØâê,ÛÒ ßãÜã,,ã ëÞÈê Ñ,ëÝ ,ÀÑÀ,Òê äãâêëäÞÒÜÛÒ , ã ,,ÜÛÑß âãÒ ÚÛiâfl , ÑÞãÝ~Òâê,ÒÜÜÀi ÝÞÒêÝi éÒ ßÒÜêã,, , êãß ~ÛâÞÒ Û êÒÞãßÒ ÑÀ (,ãÑßãÚÜã, âäÒ^ÛéÛ~ÒâÝÛß ãÇ Ñãß ,ÛãÛÑßÒÜÒÜÜãØ, ÝêÛ,ÛÑÛ ã,ÜÜãØ), ,ÀÑÀ,fl, êÒß âßÀß, ãê,ÒêÜë ÛßßëÜÜë ÒÝ^Û. × äãÞÈÑë êã,,ã ãÇâêãflêÒÞÈâê, ,,ã,ã Ûê êãê éÝê, ~êã ä ã,ãÛ,?ÛÒâfl , óÇã êã ÛÛ ÜÛÑãê ãäÜÀi âê ëÝêë , 1956-1957 ,,,,. ãäÀêÀ äã âãÑÜÛ ,êã,Ý^ÛÜÀ ÇÀÞÛ êÝÚÒ ÒÑëÞÈêêÛ,ÜÀ. ùÑ,ë~Û,ÜÛÒ ,ÒÞãâÈ , âãâëi ãÇÒßãß 2-6 âß3, ä Òâê,Þfl,?Ûi âãÇãØ ä ÇãÞÛ~ÒâÝÛØ ãê ÚêÒÞÈ - ÝãÜ^ÒÜê êã , ÑÝ ÀêÀØ âäÒ ÒÛ âêÒÝÞflÜÜãØ äÞâêÛÜãØ äãÞë,ãÞÜã,ãØ êãÞÛÜÀ. Ùãßã,,ÒÜÛÑÛ ã,ÜÜfl Û ãÑ,ë~ÒÜÜfl ãäëiãÞÒ,fl ßââ ÑêÒß ^ÒÜê Ûéë,,Û ã,ÞâÈ, Û ÚÛÝfl é Ý^Ûfl ,,ãÛÞâÈ ÚÛ,ãêÜãßë, ëÞÒÜÜfl ãäëiãÞÈ Ýãêã ã,,ã Û äã,Ò ,,ÞâÈ ëÝÑÜÜãØ ãÇ ÇãêÝÒ. ýÝfl ,êã,Ý^ÛÜ^Ûfl êÝÚÒ ä Û,ãÛÞ Ý ä ÛãâêÜã,ÝÒ ÑÞãÝ~Òâê,ÒÜÜã,,ã ä ã^Òââ Û ,ÀÑã ã,ÞÒÜÛ ÚÛ,ãêÜã,,ã. ø Û ÜÞÛÑÒ ,,ÛâêãÞã,,Û~ÒâÝÛi ÛÑßÒÜÒÜÛØ , ãÑ,ë~ÒÜÜÀi ÝÞÒêÝi ãêßÒ~ÞãâÈ [9], ~êã ãÜÛ ãÝÑÀ,êâfl ÑßÒêÜÀßÛ , äÒ ,ë ã~Ò ÒÈ , ÝÞÒêÝi, ÜiãflÛiâfl Ü ÜÒÝãêã ãß ëÞÒÜÛÛ (1-2 âß) ãê ãÇÞâêÛ, ÇÞÛÚØ?ÒØ Ý ëÞÈê Ñ,ëÝã,ãßë ÛÑÞë~êÒÞ. ×ãÑßãÚÜã, êã â,flÑÜã â êÒß, ~êã Ü ÜÒÝãêã ãß ââêãflÜÛÛ ãê ÛÑÞë~êÒÞfl , ÒÑëÞÈêêÒ ÜÒÞÛÜÒØÜÀi ä ã^Òââã,, âãä ã,ãÚÛi âä ãâêÜÒÜÛÒ ßãÜã,,ã ëÞÈê Ñ,ëÝ , ÚÛÝãâêfli [11], ÛÑ ,, ßãÜÛ~ÒâÝãØ, ,ÇÞÛÑÛ ÛÑÞë~êÒÞfl, ,ãÞÜÀ éã ßÛ ëÒêâfl ,ãÞÜ äÛÞããÇ ÑÜãØ éã ßÀ â ëÑÝÛß äÒ ÒÜÛß é ãÜêãß, ?Û ÛÜãØ ~ 10-3 âß. ø Û ßãÜãâêfli ãÝãÞã 150 ×ê/âß2 Û ~âêãêÒ 1.5 õÙ^ êã

áùôóÔá? ÔôÔáæõðð ÷Ôüô êãß 383 < 3 2002


÷æóð÷æò÷?ò üó?ýúÔñ×üô

403

ââêãflÜÛÒ âãâê,ÞflÒê 3 âß. ø ÛßÒ Üã Ü êãß ââêãflÜÛÛ Û ÜiãÛÞâÈ ^ÒÜê ÞÈÜfl ~âêÈ ãÑ,ë~Û,ÒßãØ ãäëiãÞÛ. ðÑßÒÜÒÜÛfl , âê ëÝêë Ò ßÝ ãßãÞÒÝëÞ, ßÒßÇÜ, flÒ Û âëÇßÛÝ ãâÝãäÛ~ÒâÝÛi ÝãßäÞÒÝâã, , ÝÞÒêÝÒ ÜÒãÜãÝ êÜã ÜÇÞÞÛâÈ flãß ,êãã, äãâÞÒ ãÇÞë~ÒÜÛfl ßãÜÀß ëÞÈê Ñ,ëÝãß , êÝÛi ÒÚÛßi, Ýã,, âÛÞÈÜÀÒ êÒäÞã,ÀÒ Û Ý,Ûê^ÛãÜÜÀÒ Ñ ë?ÒÜÛfl ÇÀÞÛ ÛâÝÞ~ÒÜÀ [12, 13]. × Ý~Òâê,Ò ,ãÑßãÚÜÀi ßÒiÜÛÑßã, ÜÑÀ,ÞÛâÈ ÇãÞÈ?ÛÒ â,Û,,ã,ÀÒ Üä flÚÒÜÛfl, ,ãÑÜÛÝÛÒ , êãÜÝãß ÝëâêÛ~ÒâÝãß äã,, ÜâÞãÒ ,ÇÞÛÑÛ ê,Ò Ài ,, ÜÛ^, âÛÞÀ ê ÒÜÛfl ßÒÚë ßââÛ,ÜÀßÛ ßÝ ãßãÞÒÝëÞßÛ Û ãÝ ëÚÒØ ÝãÞÒÇÞÒØâfl ÚÛÝãâêÈ, êÝÚÒ ÝëâêÛ~ÒâÝÛÒ ßÛÝ ãêÒ~ÒÜÛfl [12, 13]. ×ÞÛflÜÛÒ ÇãÞÈ?Ûi ëâÝã ÒÜÛØ, ÛâäÀêÀ,ÒßÀi ~âêÛ^ßÛ â ÒÀ , ëÞÈê Ñ,ëÝã,ãß äãÞÒ (äã flÝ 106 Ç g ä Û ÛÜêÒÜâÛ,Üãâêfli I ~ 102 ×ê/âß2 Ü ~âêãêi f ~1 õÙ^) â~ÛêÞãâÈ ÜÒâëÒâê,ÒÜÜÀß, äãâÝãÞÈÝë ä Û ÞÛÜi ,ãÞÜ ~1 ßß ~âêÛ^À ÑßÒ ãß d ~1 ßÝß ãÞÚÜÀ ,Û,,êÈâfl ÝÝ ^ÒÞãÒ, ÜÒ Òéã ßÛëflâÈ. ùÜÝã ä ã,, ÒââÛ,ÜÀÒ ÜÒÞÛÜÒØÜÀÒ ÛâÝÚÒÜÛfl ,ãÞÜÀ ä Û,ãflê Ý éã ßÛ ã,ÜÛ ë ÜÀi é ãÜêã,, âÞÒëÛi ãÛÜ Ñ ë,,Ûß äÒ ÛãÛ~ÒâÝÛ â ~âêãêãØ f, ÞÛêÒÞÈÜãâêÈ Ýãêã Ài [11] t
fr

äÞãêÜãâêÛ Û ßãëÞfl â,Û,,ã,ãØ ëä ë,,ãâêÛ. ù~Ò,ÛÜãâêÈ ëê,Ò ÚÒÜÛfl âÞÒëÒê ÛÑ ââßãê ÒÜÛfl ä ãâêÒØ?ÒØ ßãÒÞÛ ÇÛãâê ëÝêë À , ,ÛÒ ,ëi â,flÑÜÜÀi ? ÛÝã, â ßââßÛ m1 Û m2 Û ÑÞÛ~ÜãØ äÞãêÜãâêÈ, ÜÒßÜã,,ã ãêÞÛ~ÒØâfl (Ü '1 Û '2 ) ãê äÞãêÜãâêÛ 0 ÚÛÝãâêÛ, ãâ^ÛÞÞÛ ëÒØ ,ãÝ ë,, ÜÛi âã âÝã ãâêÈ u0(t). ü~Òê ÞÛ?È âãä ãêÛ,ÞÒÜÛfl ä Û äãêÒÜ^ÛÞÈÜãß ãÇêÒÝÜÛÛ [14] Òê âÞÒëÒÒ ,À ÚÒÜÛÒ Þfl âÛÞÀ, ÒØâê,ëÒØ Ü â,flÑÈ: 2 m1 m2 '1 - '2 - F = -- ------------------ ------------------ u 0 ( t ) . 3 m1 + m2 0 (2)

b = -- ( 2 I c )

- 1/2

(1)

,,ã Ñã ßÒÜÈ?Ò äÒ Ûã 1/f. ñÒâÈ b - ééÒÝêÛ,Üfl ,flÑÝãâêÈ, - ÜÒÞÛÜÒØÜãâêÈ, Û c - äÞãêÜãâêÈ â ÒÀ Û âÝã ãâêÈ Ñ,ëÝ. áÞfl ÛÑÞë~êÒÞÒØ, ÛâäãÞÈÑã,,?Ûiâfl , ÞÇã êã ÛÛ Ô.ô. Õë ã,, ã^ÒÜÝ ÞÛêÒÞÈÜãâêÛ é ãÜê äã éã ßëÞÒ (1) Òê Þfl ,ãÀ 3 Ç 10-10 â; ?Û ÛÜ é ãÜê ä Û êãß 0.5 ßÝß, ê.Ò. äã flÝ d. ûããê,Òêâê,ëÛÒ ,, ÛÒÜêÀ ,ÞÒÜÛfl ,äãÞÜÒ âäãâãÇÜÀ Òéã ßÛ ã,êÈ ÝÞÒêÝë Û âëÇÝÞÒêã~ÜÀÒ âê ëÝêë À. üâÝã ÒÜÛÒ, ÛâäÀêÀ,ÒßãÒ ~âêÛ^ßÛ Ü ë Üãß é ãÜêÒ, ãâêÛ,,Òê ã~ÒÜÈ ÇãÞÈ?Ûi ÑÜ~ÒÜÛØ 109 Ç g. ø Û êÝÛi âÝã ãâêfli Ü,, ëÚÒÜÛfl ,ÀâãÝãÞâêÛ~ÒâÝÛÒ â,ãØâê, ÇÛãÞã,,Û~ÒâÝÛi âê ëÝêë ÜÒ ÒÞÛÑëêâfl; ãÜÛ ,Òëê âÒÇfl ÝÝ ßÞãäãêÞÛ,ÀØ ßêÒ ÛÞ, Ñ ë?flâÈ ä Û ÜÒÇãÞÈ?Ûi ,ÒÞÛ~ÛÜi Òéã ß^ÛÛ. ô ãßÒ êã,,ã, ÇÀâê ãÒ Ü,, ëÚÒÜÛÒ ä ãÛâiãÛê äÒ ÛãÛ~ÒâÝÛ, â ~âêãêãØ 106 Ù^, Û ÜÒÞÈÑfl ÛâÝÞ~ÛêÈ ,ÞÛflÜÛÒ ÜÝäÞÛ,Ûiâfl ëâêÞãâêÜÀi äã, ÒÚÒÜÛØ. úÑëßÒÒêâfl, ,ãÑßãÚÒÜ Û ÜÒãÚÛÜÜÀØ ÇÛãÞã,,Û~ÒâÝÛØ ãêÝÞÛÝ Ü "Üã,ãÒ" ßÒiÜÛ~ÒâÝãÒ ,ãÑÒØâê,ÛÒ, Ü Ýãêã ãÒ ÚÛ,ÀÒ âÛâêÒßÀ ÜÒ ßã,,ÞÛ ,À ÇãêêÈ ÑÛêÜë ÒÝ^Û , ä ã^ÒââÒ Ûi ,ãÞ^ÛÛ. ùÜÝã ÇãÞÈ?ÛÒ ,, ÛÒÜêÀ ,ÞÒÜÛfl ÜÒ ãÇflÑêÒÞÈÜã ãÞÚÜÀ ä Ûâëêâê,ã,êÈ , âê ëÝêë Ò ëÞÈê Ñ,ëÝã,ã,,ã äãÞfl. ÷ÒãÇiãÛßã äã~Ò ÝÜëêÈ, ~êã ÚÒ ä Û ÝãÞÒÇÜÛfli ÝÞÒêÝÛ ÝÝ ^ÒÞã,,ã ,Üëê Û ÜÒÒ ,ãÑÜÛÝê ÒÑÝÛÒ ,, ÛÒÜêÀ ßÒiÜÛ~ÒâÝã,,ã Üä flÚÒÜÛfl, ãÇëâÞã,ÞÒÜÜÀÒ ä ãâê Üâê,ÒÜÜãØ ÜÒãÜã ãÜãâêÈ ä ßÒê ã,, ä ÒÚÒ ,âÒ,,ã

øãÞ,,fl Ûëâ ? ÛÝã, R äã flÝ 10 ßÝß Û ÑÜãâêÈ Ûi äÞãêÜãâêÒØ 0.10, äãÞë~Ûß Þfl Üä flÚÒÜÛfl F/(R2) ,ÒÞÛ~ÛÜë 109 ÛÜ/âß2, ä Ò,À?ë ä ÒÒÞ ä ã~ÜãâêÛ ÝÞÒêÝÛ. ôÝ ÛÑ,ÒâêÜã, ÑÞãÝ~Òâê,ÒÜÜÀÒ ÝÞÒêÝÛ ÑÜ~ÛêÒÞÈÜã ÇãÞÒÒ ~ë,âê,ÛêÒÞÈÜÀ Ý ,ãÑÒØâê,Û ÑÞÛ~ÜÀi éÛÑÛ~ÒâÝÛi éÝêãã,, , êãß ~ÛâÞÒ, Ý ëÞÈê Ñ,ëÝë. ø Û êãß ÜÛÇãÞÒÒ ~ë,âê,ÛêÒÞÈÜÀßÛ ,Üëê ÛÝÞÒêã~ÜÀßÛ âê ëÝêë ßÛ ãÝÑÀ,êâfl ßÛêãiãÜ ÛÛ. úââßãê Ûß êÒäÒ È äÞãâÝÛØ âÞãØ ßÛÝ ãÜÒãÜã ãÜãØ âäÞã?ÜãØ â ÒÀ, ÝãÞÒÇÞÒØâfl äã ÒØâê,ÛÒß ÜÒÞÛÜÒØÜãØ ÝëâêÛ~ÒâÝãØ ,ãÞÜÀ. ûÛÞÀ ÛÜÒ ^ÛÛ ,ÀÑÀ,ê ÞãÝÞÈÜÀÒ Òéã ß^ÛÛ , ä Ûâëêâê,ÛÛ ÜÒãÜã ãÜãâêÒØ. øëâêÈ êãÞÛÜ âÞãfl ,ãÞÈ ãâÛ x ßÞ, Û Þfl ÇÀâê Ài ä ããÞÈÜÀi ,ãÞÜ Ò,,ã ßãÚÜã â~ÛêêÈ âãâ Òãêã~ÒÜÜãØ âÛâêÒßãØ. áÞfl ßÒÞÒÜÜÀi â,Û,,ã,Ài Òéã ß^ÛØ , ä ÛÇÞÛÚÒÜÛÛ ÜÒâÚÛßÒßãØ â ÒÀ ÛßÒÒß Å U U k Å U i + ------- --------i + --------- = 0 ( r ) u i ( t ) . xk xk xi (3)

ñÒâÈ Å - ßãëÞÈ â,Û,,, Ui - âßÒÒÜÛÒ, r = {x1 = x, x2 = y }; u1 = u0, u2 = 0. áÞfl ãêÜãâÛêÒÞÈÜã,,ã ëÞÛÜÒÜÛfl ÞÒßÒÜê ÞÛÜÀ, ê.Ò. Òéã ß^ÛÛ ,ãÞÈ ãÜãØ ÛÑ ãâÒØ (Üä ÛßÒ , Ux /x - ,ãÞÈ ãâÛ x), äãÞë~Ûß ÛÑ (3) ë ,ÜÒÜÛÒ øëââãÜ U x 1 - - Å --------- = -- -------0 u 0 ( t ) . x 2 x (4)

æâÞÛ i ÝêÒ ÜÀØ ßâ?êÇ ÛÑßÒÜÒÜÛfl äÞãêÜãâêÛ ,ÒÜ d, ,ÒÞÛ~ÛÜ ÒÒ ÛÑßÒÜÒÜÛfl '0 , êã ÛÑ (4) âÞÒëÒê ã^ÒÜÝ 1 U x ------ d ' u . --------- 2 Å 0 0 x ÕÛãÞã,,Û~ÒâÝÛÒ âÛâêÒßÀ i ÝêÒ ÛÑëêâfl ßÞÀßÛ ÑÜ~ÒÜÛflßÛ ßãëÞfl â,Û,,. ýÝ, Þfl ÇÒÞÝã,Ài ,,ÒÞÒØ Å ~ 103-105 ÛÜ/âß2 [12]. áÚÒ ÒâÞÛ ä ÛÜflêÈ ÑÜ~ÒÜÛÒ Å = 106 ÛÜ/âß2, i ÝêÒ ÜãÒ Þfl ßÀ?Ò~ÜãØ êÝÜÛ [15], êÝÚÒ d ~ 1 ßÝß, '0 ~ 0.1 ,,/âß3, Þfl Òéã ß^ÛÛ, ,ÀÑÀ,ÒßãØ ãÇÞâêÈ é ãÜê,
8*

áùôóÔá? ÔôÔáæõðð ÷Ôüô êãß 383 < 3 2002


404

Õüúù× Û . 4. Õë ã, Ô.ô. // ÔÝëâê. Úë Ü. 1958. ý. 4. < 4. û. 315- 320. 5. áßÛê ÛÒ, ÷.ø. // ÕÞ. ÝâäÒ Ûß. ÇÛãÞã,,ÛÛ Û ßÒÛ^ÛÜÀ. 1958. < 11. û. 97-102. 6. áßÛê ÛÒ, ÷.ø. // ÕÞ. ÝâäÒ Ûß. ÇÛãÞã,,ÛÛ Û ßÒÛ^ÛÜÀ. 1957. < 11. û. 81-85. 7. áßÛê ÛÒ, ÷.ø. // ÕÞ. ÝâäÒ Ûß. ÇÛãÞã,,ÛÛ Û ßÒÛ^ÛÜÀ. 1957. < 6. û. 60-62. 8. áßÛê ÛÒ, ÷.ø. // ×ãä . ãÜÝãÞã,,ÛÛ. 1957. ý. 3. < 6. û. 688-693. 9. áßÛê ÛÒ, ÷.ø. // áÔ÷. 1960. ý. 132. < 1. û. 210- 212. 10. æ,,ã ã, æ.æ. // õãÞÒÝëÞfl Üfl ÇÛãÞã,,Ûfl. 1997. ý. 31. < 1. û. 16-24. 11. úëÒÜÝã ù.×., ûãÞëflÜ û.ð. ýÒã ÒêÛ~ÒâÝÛÒ ãâÜã,À ÜÒÞÛÜÒØÜãØ ÝëâêÛÝÛ. õ.: ÷ëÝ, 1975. 287 â. 12. ?ÞÈäÛÜÒ ð.æ. ÕÛãéÛÑÛÝ ëÞÈê Ñ,ëÝ. õ.: ÷ëÝ, 1973. 384 â. 13. Nyborg W.L. Physical Mechanisms for Biological Effects of Ultrasound. Rockville (Md): Bureau Radiol. Health, 1978. 150 â. 14. óÜë ó.á., óÛ,?Û^ æ.õ. ÙÛ ãÛÜßÛÝ. õ.: ÷ëÝ, 1986. 736 â. 15. Sarvazyan A.P., Rudenko O.V., Swanson S.D. et al. // Ultrasound in Med. and Biol. 1998. V. 24. < 9. P. 1419- 1435.

äãÞë~Ûß ,ÒÞÛ~ÛÜë äã flÝ 10, ,Àiãflë Ñ ä ÒÒÞÀ ä ÛßÒÜÛßãâêÛ ÞÛÜÒØÜãØ êÒã ÛÛ ëä ë,,ãâêÛ. ?êÛ ã^ÒÜÝÛ Û ßãÒÞÛ, ÝãÜÒ~Üã, ÜÒ fl,Þflêâfl âê ã,,ÛßÛ. áÞfl Ñ,ÛêÛfl ä Òâê,ÞÒÜÛØ ã ßÒiÜÛÑßi ëÞÈê Ñ,ëÝã,ã,,ã Ñ ë?ÒÜÛfl ÇÛãÞã,,Û~ÒâÝÛi âê ëÝêë ÜÒãÇiãÛßÀ êêÒÞÈÜÀØ ÜÞÛÑ ÛßÒÒ,,ãâfl ßââÛ, ÝâäÒ ÛßÒÜêÞÈÜÀi ÜÜÀi Û ä ã,ÒÒÜÛÒ Üã,Ài ÝâäÒ ÛßÒÜêã,. ùÜÝã ,ÚÜãâêÈ ä ãÇÞÒßÀ Û Üã,ÀÒ âããÇ ÚÒÜÛfl ãêÜãâÛêÒÞÈÜã flÒ,,ã (ÜÒêãêÞÈÜã,,ã) Ñ ë?ÒÜÛfl ÝÞÒêã~ÜÀi âê ëÝêë , âäãâãÇÜã,,ã ,ÀÑ,êÈ ÛßßëÜÜë ÒÝ^Û, ãä ,À,ê, Ü Ü? ,Ñ,,Þfl, êë ä ãÇÞÒßÜë äëÇÞÛÝ^Û. úÇãê ,ÀäãÞÜÒÜ ä Û ~âêÛ~ÜãØ äãÒ ÚÝÒ ,, ÜêßÛ úãââÛØâÝã,,ã éãÜ éëÜßÒÜêÞÈÜÀi ÛââÞÒã,ÜÛØ (< 01-02-16282), "÷ë~ÜÀÒ ?ÝãÞÀ" 00-15-96530 Û CRDF. ûøðûùô óðýæúÔýüú?
1. Nair S. K., Heiser A., Boczkowski D. et al. // Nature Medicine. 2000. V. 6. < 8. P.1011-1017. 2. Õë ã, Ô.ô. // áÔ÷. 1956. ý.106. < 2. û. 239-241. 3. Õë ã, Ô.ô., ÔÜ ÒÒ,âÝfl Ù.á. // áÔ÷. 1956. ý.106. < 3. û. 445-448.

áùôóÔá? ÔôÔáæõðð ÷Ôüô êãß 383 < 3 2002