eso1213pl — Zdj�cie prasowe

VISTA spogl�da daleko w kosmos

Nowa skarbnica danych podczerwonych udost�pniona astronomom

21 marca 2012

Teleskop VISTA stworzy� najobszerniejszy g��boki widok na niebo wykonany kiedykolwiek w �wietle podczerwonym. Nowy obraz fragmentu nieba pochodzi z przegl�du UltraVISTA i ukazuje ponad 200 000 galaktyk. To zaledwie jedna z wielu cz��ci olbrzymiej kolekcji w pe�ni przeprocesowanych zdj�� ze wszystkich przegl�d��w VISTA, udost�pnionych w�a�nie przez ESO astronomom na ca�ym �wiecie. UltraVISTA to prawdziwy skarb, kt��rego mo�na u�y� do zbadania odleg�ych galaktyk we wczesnym Wszech�wiecie oraz w wielu innych projektach naukowych.

Teleskop VISTA by� nieustannie nakierowywany na ten sam fragment nieba, aby powoli zbiera� bardzo s�abe �wiat�o od najodleglejszych galaktyk. Wykona� ponad sze�� tysi�cy pojedynczych ekspozycji o ��cznym czasie obserwacji 55 godzin. Do wykonania zdj�cia u�yto pi�� filtr��w w r���nych barwach. Fotografia z przegl�du UltraVISTA jest najg��bszym [1] podczerwonym obszarem nieba o takiej wielko�ci.

Teleskop VISTA w Obserwatorium ESO Paranal w Chile jest najwi�kszym na �wiecie teleskopem do przegl�d��w nieba i najmocniejszym istniej�cym teleskopem do przegl�d��w w podczerwieni. Od pocz�tku swojej pracy w 2009 roku (eso0949) wi�kszo�� jego czasu obserwacyjnego przeznaczono na publiczne przegl�dy nieba, niekt��re pokrywaj�ce wielkie obszary na niebie po�udniowym, a inne skupione na drobnych fragmentach. Przegl�d UltraVISTA obj�� pole COSMOS ([2], eso1124, heic0701), najbardziej pusty fragment nieba, kt��ry, do tej pory intensywnie badany za pomoc� innych teleskop��w, m.in. przez Kosmiczny Teleskop Hubble'a nale��cy do NASA/ESA [3]. UltraVISTA jest do tej pory najg��bszym z sze�ciu przegl�d��w VISTA i ukazuje najs�absze obiekty.

Dane z przegl�d��w VISTA ��� ��cznie ponad 6 terabajt��w zdj�� ��� s� obecnie przetwarzane w centrach danych w Wielkiej Brytanii, a przypadku UltraVISTA we Francji, i sp�ywaj� do archiwum naukowego ESO, gdzie s� udost�pniane astronomom z ca�ego �wiata.

Na pierwszy rzut oka zdj�cie UltraVISTA wygl�da niepozornie, kilka jasnych gwiazd i odrobina s�abszych. Ale w rzeczywisto�ci prawie wszystkie s�absze obiekty na zdj�ciu nie s� gwiazdami Drogi Mlecznej, ale bardzo odleg�ymi galaktykami zawieraj�cymi miliardy gwiazd. Po powi�kszeniu zdj�cia, tak aby wype�ni�o ekran i powi�kszaj�c szczeg���y, ukazuje si� nam coraz wi�cej galaktyk ��� na ca�ym zdj�ciu zarejestrowano ponad 200�000 galaktyk.

Rozszerzanie si� Wszech�wiata przesuwa �wiat�o odleg�ych obiekt��w w stron� fal d�u�szych. W przypadku �wiat�a gwiazdowego pochodz�cego od najodleglejszych galaktyk, kt��re jeste�my w stanie obserwowa�, oznacza to przesuni�cie do podczerwonej cz��ci widma w momencie dotarcia �wiat�a do Ziemi. Jako bardzo czu�y teleskop podczerwony z szerokim polem widzenia VISTA ma unikalne zdolno�ci dostrzegania dalekich galaktyk z wczesnego Wszech�wiata. Badaj�c galaktyki ze �wiat�em przesuni�tym ku czerwieni na coraz dalszych odleg�o�ciach, astronomowie mog� �ledzi� w jaki spos��b si� tworzy�y i ewoluowa�y w trakcie historii kosmosu.

Dok�adniejsze zbadanie zdj�cia ukazuje dziesi�tki tysi�cy wcze�niej nieznanych czerwonawych obiekt��w, porozrzucanych pomi�dzy liczniejszymi galaktykami w kolorze kremowym. S� to w wi�kszo�ci bardzo odleg�e galaktyki widziane w stanie gdy Wszech�wiat mia� zaledwie niewielki u�amek swojego obecnego wieku. Pocz�tkowe analizy obraz��w UltraVISTA, w po��czeniu ze zdj�ciami z innych teleskop��w, ujawni�y istnienie wielu galaktyk zaobserwowanych w stanie, w jakim by�y, gdy Wszech �wiat mia� mniej ni� miliard lat, a wida� te� kilka z jeszcze starszych czas��w.

Mimo, �e obecne zdj�cie UltraVISTA ju� jest najg��bszym istniej�cym obrazem podczerwonym tego rozmiaru, obserwacje trwaj� nadal. Ko�cowy rezultat b�dzie za kilka lat jeszcze lepszy.

Przegl�dy s� kluczowymi �r��d�ami danych dla astronom��w i ESO planuje [4], aby to bogate dziedzictwo z teleskopu VISTA i towarzysz�cego mu instrumentowi optycznemu (VLT Survey Telescope ��� VST, eso1119), by�o dost�pne astronomom przez nadchodz�ce dekady.

Uwagi

[1] Astronomowie u�ywaj� s�owa ���g��boki��� do zdj�� uzyskanych w trakcie bardzo d�ugich ekspozycji, kt��re mog� wykry� najs�absze mo�liwe obiekty. W praktyce wykonywane s� znacznie kr��tsze ekspozycje, a nast�pnie cyfrowo ��czone ze sob�.

[2] UltraVISTA zbada� pole COSMOS w gwiazdozbiorze Sekansa. Ten obszar nieba by� ju� obserwowany przez liczne teleskopy, co oznacza, �e obecna seria bada� i docieka� mo�e korzysta� tak�e z wcze�niejszego bogactwa danych. UltraVISTA pokrywa 1,5 stopnia kwadratowego, obszar oko�o o�miu tarcz Ksi��yca pe�ni, nieznacznie mniejszy niepe�ne pole COSMOS.

[3] Nowe obserwacje UltraVISTA dostarczaj� bardzo g��bokich obserwacji podczerwonych pola COSMOS, kt��re uzupe�niaj� obserwacje z r���nych innych d�ugo�ci fali �wietlnej wykonane przez inne teleskopy, zar��wno naziemne, jak i kosmiczne.

[4] Dane z teleskop��w ESO zwykle sp�ywaj� bezpo�rednio do olbrzymiego archiwum cyfrowego. Ale nowa inicjatywa o nazwie Phase 3 zbiera przetworzone dane ESO od grup astronom��w z ca�ej Europy i udost�pnia je w formie gotowej do u�ycia. Przetwarzanie olbrzymich zdj�� astronomicznych, takich� jak uzyskiwane przez teleskopy przegl�dowe, jest sporym wyzwaniem i wymaga du�ych mocy obliczeniowych i specjalistycznego do�wiadczenia. Tak wi�c dostarczenie w pe�ni przetworzonych i odpowiednio opisanych danych w zunifikowanej formie, a nie surowych danych z teleskop��w, znacznie pomaga spo�eczno�ci w pe�nym wykorzystaniu danych.

Wi�cej informacji

W roku 2012 mija 50. rocznica utworzenia Europejskiego Obserwatorium Po�udniowego (ESO). ESO jest wiod�c� mi�dzyrz�dow� organizacj� astronomiczn� w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na �wiecie. Jest wspierane przez 15 kraj��w: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz W�ochy. ESO prowadzi ambitne programy dotycz�ce projektowania, konstrukcji i u�ytkowania silnych naziemnych instrument��w obserwacyjnych, pozwalaj�c astronomom na dokonywanie znacz�cych odkry� naukowych. ESO odgrywa wiod�c� rol� w promowaniu i organizowaniu wsp���pracy w badaniach astronomicznych. ESO zarz�dza trzema unikalnymi, �wiatowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Du�y Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na �wiecie astronomiczne obserwatorium w �wietle widzialnym oraz dwa teleskopy do przegl�d��w. VISTA pracuje w podczerwieni i jest najwi�kszym na �wiecie instrumentem do przegl�d��w nieba, natomiast VLT Survey Telescope to najwi�kszy teleskop dedykowany przegl�dom nieba wy��cznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, najwi�kszego istniej�cego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 40-metrowej klasy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), kt��ry stanie si� ���najwi�kszym okiem �wiata na niebo���.

Linki

• Zdj�cia VISTA
• Witryna projektu UltraVISTA
• Og�oszenie na temat publicznych danych z VISTA
• Wi�cej informacji o przegl�dzie COSMOS

Kontakt

Krzysztof Czart
Centrum Astronomii UMK
Toru�, Poland
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

James S. Dunlop
Institute for Astronomy, University of Edinburgh, Royal Observatory
Edinburgh, UK
Tel.: +44 131 668 8477
E-mail: jsd@roe.ac.uk

Marijn Franx
Leiden Observatory
Leiden, Netherlands
Tel.: +31 71 527 5870
E-mail: franx@strw.leidenuniv.nl

Johan Fynbo
Dark Cosmology Centre, University of Copenhagen
Copenhagen, Denmark
Tel.: +45 3532 5983
E-mail: jfynbo@dark-cosmology.dk

Olivier Le F��vre
Laboratoire d'Astrophysique de Marseille
Marseille, France
Tel.: +33 4 91 05 59 85
E-mail: Olivier.LeFevre@oamp.fr

Henry Joy McCracken
Institut d'astrophysique de Paris
Paris, France
E-mail: hjmcc@iap.fr

Magda Arnaboldi
ESO
Garching bei M��nchen, Germany
Tel.: +49 89 3200 6599
E-mail: marnabol@eso.org

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei M��nchen, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Connect with ESO on social media

Jest to t�umaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1213