eso1042is — Frttatilkynning
Einstk sn yrilvetrarbrautir
27. oktber 2010
Sex glsilegar vetrarbrautir pra njar ljsmyndir sem teknar voru innrauu ljsi me HAWK-I myndavinni Very Large Telescope (VLT) ESO Paranal-stjrnustinni Chile. Ljsmyndirnar eiga eftir a hjlpa stjrnufringum a skilja hvernig yrilarmarnir vetrarbrauta myndast og rast.
HAWK-I [1] er ein njasta og flugasta myndavl Very Large Telescope (VLT) ESO. Hn er nm innraua svii rafsegulrfsins svo me henni geta stjrnufringar skyggnst inn rykuga yrilarma vetrarbrauta. HAWK-I hefur sextn sinnum betri upplausn en eldri innrauar myndavlar VLT, eins og til dmis ISAAC, sem enn er notkun. HAWK-I sr lka mun strri hluta af himninum einu og er auk ess mun nmari fyrir daufri innrauri geislun en eldri myndavlar [2]. Myndavlin er v kjrin til ess a rannsaka eldri stjrnur yrilrmum vetrarbrauta sem oft eru huldar bak vi ryk og glandi gas.
Ljsmyndirnar af vetrarbrautunum sex sem hr sjst eru hluti af rannsknum Prebens Grosbl hj ESO yrilrmum vetrarbrauta. Myndirnar voru teknar til ess a hjlpa stjarnvsindamnnum a skilja au flknu ferli sem liggja a baki myndun svo fullkominna yrilarmanna.
fyrstu ljsmyndinni er NGC 5247, yrilvetrarbraut me tvo risastra arma um 60-70 milljn ljsra fjarlg. Fr jru s horfum vi beint ofan vetrarbrautina og hfum ar af leiandi srstaklega ga sn yrilarma hennar. Vetrarbrautin er Meyjarmerkinu.
Vetrarbrautin mynd nmer tv er Messier 100 ea NGC 4321 en hn uppgtvaist 18. ld. Hn er gott dmi um mjg tignarlega yrilvetrarbraut me srstaklega berandi og vel afmarkaa yrilarma. Messier 100 er um a bil 55 milljn ljsra fjarlg fr okkur. Hn tilheyrir vetrarbrautayrpingu sem kennd er vi Meyjuna en er sjlf Berenkuhaddi (stjrnumerki sem nefnt er eftir hri Berenku II, drottningu Forn-Egyptalandi).
rija myndin er af NGC 1300. Hn er lka yrilvetrarbraut me arma sem skaga hvor r snum enda enda mjg berandi bjlka miju hennar. NGC 1300 er 65 milljn ljsra fjarlg stjrnumerkinu Fljtinu.
fjru myndinni er yrilvetrarbrautin NGC 4030. Hn er um 75 milljn ljsra fjarlg fr jrinni stjrnumerkinu Meyjunni. ri 2007 s japanski geimfarinn og stjrnuhugamaurinn Takao Doi sprengistjrnu henni sem var til skamms tma nstum jafnbjrt og vetrarbrautin heild sinni.
Fimmta myndin snir yrilvetrarbrautina NGC 2997 sem er um 30 milljn ljsra fjarlg stjrnumerkinu Dlunni. NGC 2997 er bjartasta vetrarbrautin vetrarbrautayrpingu sem kennd er vi essa vetrarbraut. S vetrarbrautayrping er hluti af grenndar-reginyrpingunni, reginyrpingu vetrarbrauta sem grannhpurinn, sem inniheldur meal annars Vetrarbrautina okkar, er lka hluti af.
Sast en ekki sst er NGC 1232. Hn er afar falleg vetrarbraut 65 milljn ljsra fjarlg Fljtinu. essi vetrarbraut er flokku sem millistig yrilvetrarbrautar og bjlkayrilvetrarbrautar. NGC 1232 og fylgivetrarbraut hennar NGC 1232 A voru vifangsefni einnar af fyrstu ljsmyndum VLT sjnaukans (eso9845). S ljsmynd snir vetrarbrautirnar snilegu ljsi. Innrau ljsmynd HAWK-I dregur upp allt ara mynd af henni.
Allar essar myndir sna a HAWK-I gerir okkur kleift a sj skrt og greinilega einstk smatrii yrilrmum essara sex vetrarbrauta, nokku sem einungis er mgulegt innrauu ljsi.
Skringar
[1] HAWK-I stendur fyrir High-Acuity Wide field K-band Imager. Tknilegri upplsingar um myndavlina er a finna eldri frttatilkynningu (eso0736).
[2] Frekari upplsingar um VLT mlitkin er a finna hr.
Frekari upplsingar
ESO, European Southern Observatory, stjrnust Evrpulanda suurhveli, er fremsta fjljlega stjrnust Evrpu og ein flugasta stjrnust heims. Hn ntur stunings 14 landa: Austurrkis, Belgu, Tkklands, Danmrku, Finnlands, Frakklands, skalands, talu, Hollands, Portgals, Spnar, Svjar, Sviss og Bretlands. Me v a reisa og reka flugustu stjrnuathugunarstvar heims leggur ESO grunninn a mikilvgum uppgtvunum stjrnufringa. Chile rekur ESO rjr stjrnuathugunarstvar heimsflokki: La Silla, Paranal og Chajnantor. Paranalfjalli starfrkir ESO Very Large Telescope, fullkomnustu stjrnusjnauka heims sem notair eru til athugana snilegu ljsi og VISTA, strsta kortlagningarsjnauka (survey telescope) veraldar. ESO er tttakandi ALMA, byltingarkenndum tvarpssjnauka og strsta stjarnvsindaverkefni heims. ESO hyggur einnig smi 42 metra risasjnauka, European Extremely Large Telescope ea E-ELT sem verur strsta auga jarar.
Tengiliir
Svar Helgi Bragason
University of Iceland
Reykjavk, Iceland
Farsmi: +354-896-1984
Tlvupstur: saevar@stjornuskodun.is
Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey telescopes Public Information Officer
Garching, Germany
Smi: +49 89 3200 6655
Farsmi: +49 151 1537 3591
Tlvupstur: rhook@eso.org
Um frttatilkynninguna
Frttatilkynning nr.: | eso1042is |
Tegund: | Local Universe : Galaxy : Type : Spiral |
Facility: | Very Large Telescope |