Foto van de Week

11 april 2016: This Auxiliary Telescope at the Very Large Telescope (VLT), located at the Paranal Observatory in Chile, looks to be pointing at the greenish emerald glow of the comet 252P/LINEAR high above it. Discovered in April 2000, 252P/LINEAR is a relative newcomer to the inner Solar System, traveling between the orbit of Jupiter and the orbit of Earth. A couple of days ago, in March 2016, it passed particularly close to the Earth, at a distance of only 5.2 millions kilometers, ranking as the fifth closest recorded passage of a comet. It can still be admired in the southern hemisphere. The green colour arises from fluorescing carbon-based gas surrounding the comet. This gem of a picture was taken by the ESO Photo Ambassador Babak A. Tafreshi. He has just started out on ESO���s Fulldome Expedition, during which he will be taking more spectacular pictures from ESO���s observatories and of the southern ...

4 april 2016: Het zwakke licht dat zich vanaf de horizon omhoog strekt, net onder het midden van de foto, staat bekend als zodiakaal licht. Het wordt veroorzaakt door stofdeeltjes in het vlak dat de aarde om de zon beschrijft. De stofdeeltjes verstrooien het zonlicht. Een tweede band van licht is zichtbaar aan de horizon, linksonder op de foto. Deze rode gloed wordt veroorzaakt door de atmosfeer van de aarde. De gloed ontstaat door verschillende processen in de bovenste atmosfeer. Denk aan kosmische stralen, door de zon ge��oniseerde atomen en diverse chemische reacties tussen hydroxyl-groepen en atomen van zuurstof, stikstof natrium en lithium. De derde en laatste band hoog in de hemel is de Melkweg, ons eigen sterrenstelsel. Deze band bestaat uit miljarden sterren van alle soorten en maten. Veel van die sterren zijn voor ons oog verborgen doordat er dikke lagen stof voor zitten. Die stoflagen geven de Melkweg zijn karakteristieke, gevlekte, ...

28 maart 2016: ESO���s La Residencia is het hotel van het VLT Observatorium, diep in de Chileense woestijn. De astronomen die hier verblijven zien een sterrenhemel zoals maar weinig anderen op aarde kunnen zien. La Residencia is ontworpen door de Duitse architecten Auer+Weber+Assoziierte. Het is een oase voor hen die werken op het Paranal Observatorium van ESO. De Atacamawoestijn is een van de ruigste landschappen die je je kunt voorstellen: extreme droogte, intense ultravioletstraling van de zon en een grote hoogte. Maar als de nacht valt, wordt La Residencia een van de beste waarneemlocaties van de wereld. La Residencia en ESO���s Very Large Telescope (VLT) zijn ver verwijderd van lichtvervuiling en er is een uitzonderlijk heldere atmosfeer. Op maanloze nachten kan de hemel zo helder zijn dat het licht van de Melkweg een schaduw werpt op de grond! Bij Paranal kunnen goede wetenschappelijke waarnemingen worden verricht. Ook zijn er perfecte condities voor astrofotografie. ...

21 maart 2016: De donkere plek die door een veld van sterren kronkelt in het sterrenbeeld Ophiuchus (de slangendrager) is niet helemaal wat het lijkt. Hoewel het lijkt alsof er geen sterren zijn, zitten ze verstopt achter een dichte stofwolk die het licht van de achterliggende sterren absorbeert. Deze specifieke donkere nevel is beter bekend als LDN 1768. Ondanks hun saaie uiterlijk zijn donkere nevels, zoals LDN 1768, zeer interessant voor sterrenkundigen. Deze donkere nevels zijn namelijk de plekken waarin nieuwe sterren geboren worden. In deze 'sterrenkinderkamers' zitten protosterren: sterren in het vroegste stadium van hun leven waarin ze zich nog aan het vormen zijn uit gas en stof uit de wolk. Protosterren zijn relatief gezien koude sterren en produceren nog onvoldoende energie om te stralen in het zichtbare licht. In plaats daarvan produceren ze straling op submillimeter-golflengtes. Die straling is onzichtbaar voor het menselijke oog. Gelukkig, in tegenstelling tot zichtbaar licht, wordt ...

14 maart 2016: Deze foto is tijdens de ochtendschemering gemaakt op het La Silla Observatory, in de Chileense Atacama-woestijn. Een oranje gloed aan de horizon is de voorbode van de zonsopkomst. De Melkweg strekt zich uit over de nog nachtelijke hemel. Ons huissterrenstelsel bevat donkere vlekken doordat stofdeeltjes het licht blokkeren van achterliggende sterren. Voorop de foto zijn enkele telescopen van het observatorium te zien. Het dichtstbij staat de Swedish���ESO Submillimetre Telescope (SEST), met een schotel van 15 meter in diameter. De telescoop is uit dienst genomen in 2003 en vervangen door de Atacama Pathfinder EXperiment telescope (APEX) en de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Op het platform op de achtergrond staat de ESO 3.6-metre telescope met de Coud�� Auxiliary Telescope (CAT) daar weer recht achter. SEST wijst naar een zeer helder object: Venus, een van onze buurplaneten. Venus wordt verlicht door de zon en is feller dan de sterren. De driehoekige witte ...

7 maart 2016: In deze afbeelding strekt ons eigen sterrenstelsel, de Melkweg, zich uit boven de Chileense Andes. Op de voorgrond ligt de weg naar ESO's La Silla Observatory. Het observatorium staat vol met state-of-the-art telescopen die naar de Melkweg kijken en verder. Op de foto zijn verschillende telescopen te zien. De ESO 3.6-metre telescope staat op de centrale platform. De telescoop bevat HARPS, de High Accuracy Radial velocity Planet Searcher. Dat is de beste exoplanetenspeurder op aarde. Naast de grote koepel staat een kleinere die ooit de Coud�� Auxiliary Telescope (CAT) en de Coud�� Echelle Spectrograph huisvestte. Beide instrumenten zijn nu buiten gebruik. Onderaan het platform staat TAROT, de Franse Rapid Action Telescope for Transient Objects (TAROT). TAROT speurt naar hoog-energetische verschijnselen zoals gammaflitsen. Die worden ook onderzocht door de Zwitserse 1.2-metre Leonhard Euler Telescope in de koepel aan de linkerkant, maar die zoekt eigenlijk meer naar exoplaneten. Verder naar rechts is ...

29 februari 2016: Hier afgebeeld bij zonsondergang is een van de vier Auxiliary Telescopes (AT's) van de Very Large Telescope Interferometer (VLTI) op ESO's Paranal Observatory. De wassende maansikkel hangt boven de ronde behuizing van de telescoop. Deze vier AT's vormen samen met de vier Unit Telescopes (UT's) de complete VLTI. De UT's zitten vast. De vier 1,8 meter-AT's daarentegen kunnen verplaatst worden naar 30 verschillende plekken op het platform. Zo kunnen ze een lijn van 200 meter vormen. Dit zorgt ervoor dat de VLTI als ���n grote telescoop kan werken. Deze techniek heet interferometrie. Door het combineren van licht van verschillende telescopen kan de resolutie van de telescoop worden verbeterd. De VLTI heeft een resolutie van een milliboogseconde. Dat is vergelijkbaar met een voorwerp van 2 meter op een afstand van hier tot de maan. Deze foto is gemaakt door ESO Photo Ambassador, Gabriel Brammer.

22 februari 2016: Dit plaatje is letterlijk onwerkelijk. Het is gemaakt van twee losse foto's en het toont de januari-hemel op beide halfronden. De ervaren fotograaf is ESO Photo Ambassador Petr Hor��lek. Petr maakte de bovenste helft van de foto vanaf ESO���s Paranal Observatory in Chili en de onderste helft vanaf het Slowaakse dorpje Oravska Lesna. Daarna combineerde hij de twee foto's en tot deze treffende compositie. Een arm van de duidelijke x-vormige structuur die van rechtsboven naar linksonder gaat is de Melkweg. De andere diagonaal bevat oplichtende kolommen van zodiakaal licht. In het midden van de afbeelding staat een van de vier kleine 1,8-meter Auxiliary Telescopes die deel uitmaken van ESO's Very Large Telescope (VLT). De gloed onderin de afbeelding wordt veroorzaakt door lichtvervuiling in Oravska. In de bovenste helft van de afbeelding is geen gloed omdat Paranal afgelegen ligt. Links: The celestial X

15 februari 2016: Deze prachtige foto van Yuri Beletsky toont zowel aardse als hemelse wonderen. Op de directe voorgrond staat ESO���s VISTA survey telescope. Deze 4,1-metertelescoop scant de hemel af in het infrarood licht. Hij pakt interessante objecten eruit die verder kunnen worden bestudeerd door de vier 8,2-meter Unit Telescopes van ESO���s Very Large Telescope (VLT). De VLT is zichtbaar op de bergtop aan de rechterkant van VISTA, ongeveer een kilometer met de weg omhoog. In de lucht boven VISTA loopt een oplichtende donkere band van linksonder naar rechtsboven. Dit is de schijf van onze Milky Way, die we hier op tegen zijn kant kijken, richting het centrum. We kunnen niet helemaal naar het centrum kijken, maar we weten dat het centrum 30.000 lichtjaar van ons vandaan staat. Dat is 280 quadriljoen kilometer ofwel 280.000.000.000.000.000 keer de weg van de VISTA naar de VLT! De gloeiende vlek bijna rechtboven de VLT is de ...

8 februari 2016: Je vraagt je misschien af wat deze truck met astronomie te maken heeft. Nou, het is geen normale truck, het is een ALMA-transporter! Hij is 20 meter lang en 10 meter breed. Het is een van de twee speciaal gemaakte voertuigen die de 66 antennes verplaatsen die samen de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) vormen. Vanaf 5000 meter boven zeeniveau, hoog in de Chileense Atacama Desert, levert ALMA unieke beelden van het lagetemperatuur-heelal. Daardoor kunnen astronomen in nog nooit vertoond detail bestuderen hoe sterren zich vormen. De trucks (de ene heet Lore, de andere Otto) verplaatsen elke antenne over een 28-kilometer lange weg van de bouwplaats (3000 meter boven zeeniveau) tot aan de hoofdtelescoop (zo'n 2000 meter hoger). Daar aangekomen zetten de trucks de antennes in verschillende patronen al naar gelang de wensen van de astronomen. Een ALMA-transporter is robuust en stoer en bestand tegen extreme omstandigheden. Tegelijkertijd is de ...

1 februari 2016: Deze foto van de week laat het spiraalstelsel NGC 986 zien, in het sterrenbeeld Fornax (de oven). Het sterrenstelsel werd ontdekt in 1826 door de Schotse astronoom James Dunlop en wordt tegenwoordig niet vaak meer gefotografeerd vanwege het nabij gelegen beroemdere Fornax Cluster dat rijk is aan sterrenstelsels. Dit is zonde, want het sterrenstelsel is naast mooi ook een geweldig wetenschappelijk object. Het sterrenstelsel is ongeveer 56 miljoen lichtjaar van ons verwijderd en is bijna perfect van boven te zien, oftewel ���face-on��� zoals sterrenkundigen dit noemen. Hierdoor kunnen we de structuur met de twee hoofd-spiraalarmen en de centrale balk, gevuld met sterren en stof, goed zien. Dat maakt het makkelijk te classificeren: een balkspiraalstelsel. Astronomische surveys hebben laten zien dat ongeveer tweederde van alle spiraalstelsels een balk hebben, waaronder de Melkweg. Dit maakt NGC 986 de perfecte plek om de structuur van deze sterrenstelsels te bestuderen en zo meer te ...

25 januari 2016: In de hemel boven ESO���s La Silla Observatorium, is het Zuiderkruis goed zichtbaar net boven de rechterkant van de koepel van de Deense1.54-meter telescoop. Aan de rechteronderkant van deze afbeelding zijn nog twee heldere sterren te zien. Dit zijn Alpha Centauri en Beta Centauri. Alpha Centauri is het meervoudig stersysteem dat het dichtst bij de aarde staat. Onzichtbaar voor het blote oog, is Proxima Centauri, de derde ster die bij dit meervoudige systeem hoort. Het is onze dichtbijzijnste buur. De ster bevindt zich op een afstand van slechts 4,2 lichtjaar. Eerdere waarnemingen hebben verleidelijke, maar subtiele hints blootgegeven over een kleine metgezel die rond deze rode dwergster draait. Een waarneemcampagne die gestart is in januari 2016 zal een veel gevoeligere zoektocht uitvoeren om de karakteristieke wiebelingen in de baanbeweging van de dwergster te ontdekken. Die baanbewegingen kunnen aantonen dat er een aardachtige planeet omheen draait: de Pale Red Dot campagne. ...

18 januari 2016: The Milky Way contains hundreds of billions of stars. However, the star at the centre of this image still manages to be very unusual ��� no mean feat! A Brazilian���American team led by Jorge Melendez, from the University of S��o Paulo used two of ESO���s telescopes in Chile to discover that this star, named 2MASS J18082002���5104378, is a rare relic from the Milky Way���s formative years. As such, it offers astronomers a precious opportunity to explore the first stars that sprung to life within our galaxy. 2MASS J18082002���5104378 was spotted in 2014 by ESO���s New Technology Telescope (NTT). Follow-up observations using ESO���s Very Large Telescope (VLT) discovered that, unlike younger stars such as the Sun, this star shows an unusually low abundance of what astronomers curiously call metals ��� elements heavier than hydrogen and helium. In fact, it is so devoid of these elements that it is known as an ...

11 januari 2016: Op deze foto, genomen bij het La Silla Observatory in Chili, ziet u de volle maan laaghangend in de paarse lucht. Een fotograaf zit op zijn knie��n op de rotsen. De New Technology Telescope (NTT) prijkt op de top van de heuvel. Deze afbeelding laat de drie dingen zien die noodzakelijk zijn voor observationele sterrenkunde: Een object om waar te nemen, een telescoop om mee waar te nemen en een persoon om de waarneming te interpreteren. De maan is het dichtstbijzijnde hemelobject. Ze is de enige natuurlijke satelliet in een baan om de aarde. Ze bevindt zich op 400 000 kilometer afstand. Ondanks de esthetische gloed van de volle maan in deze afbeelding, is de maan geen grote vriend van astronomen. Het zonlicht dat door het maanoppervlak wordt gereflecteerd zorgt voor lichtvervuiling en maakt het moeilijker om verre en zwakke objecten waar te nemen. De man die op dit beeld ...

4 januari 2016: Deze vriendelijk uitziende wezens, gefotografeerd voor de ESO 3.6-metre telescope op het La Silla Observatory, zijn Guanacos. De Guanaco is een lama, net als de Vicu��a. Het zijn de enige twee soorten kameelachtigen die in Noord-Chili leven. De Guanco is een van de grootste landzoogdieren van Chili. Ze worden tussen de een en de twee meter lang (van kop tot staart) en wegen maximaal 120 kilo. Deze onverschrokken avonturiers komen voor in Bolivia, Paraguay, Argentini�� en in de hele Andes van Tierra del Fuego in het uiterste zuiden van Chili tot aan Peru in het noorden. Ze houden van woestijnbloemen, paddenstoelen, grassen, bladeren, bomen en zelfs van sommige cactusbloemen. Guanacos en vicu��as zijn geen vreemden voor de ESO in de Atacamawoestijn. In february 2014 dwaalde een vicu��askalfje rond de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Het beest was gescheiden geraakt van de kudde nadat een vos de kudde had opgejaagd. Medewerkers ...

28 december 2015: De moderne wetenschap en de eerste mens komen samen in deze foto van een rotstekening dichtbij het La Silla Observatorium van ESO in Chili. Over de hele wereld zijn rotstekeningen gevonden. Sommige zijn meer dan 40.000 jaar oud. De tekening op de foto is van recenter tijd. Op de steen staan afbeeldingen van mensen, lama's en andere wilde kameelachtigen. De oorspronkelijke nomaden van de Atacamawoestijn in Chili zouden de kuddes hebben gevolgd door het grotendeels droge en onherbergzame land. Later gingen de nomaden over op een meer sedentair bestaan. Ze trokken niet meer, maar ontwikkelden oases in de woestijn en fokten kameelachtigen. De bleke gloed van sterren boven en achter de bergrug en het silhouet van een van de telescopen van La Silla illustreert de vooruitgang: van prehistorie tot aan het moderne tijdperk van de verkenning van de ruimte.

21 december 2015: Namens iedereen bij de ESO wensen we u een mooi eind van het jaar en een vruchtbaar 2016! Links Kerstkaart 2015

14 december 2015: Deze wolk van gas is vastgelegd door de ESO Zwakke Object Spectrograaf en Camera (EFOSC2) bij ESO���s La Silla Observatorium. De wolk bevindt zich in sterrenbeeld Centaur op het zuidelijk halfrond. Deze wolk van gas ��� genaamd NGC 3699 ��� is een planetaire nevel. Hij heeft een onregelmatig, gevlekte voorkomen. Een donkere 'barst' deelt de wolk ongeveer doormidden. Deze objecten hebben, ondanks hun naam, niks te maken met planeten. Ze worden gecre��erd in de laatste fases van de evolutie van een ster met soortgelijke massa's als de zon. De naam 'planetaire nevel' komt uit de tijd van hun ontdekking door William Herschel. De objecten werden met de telescopen van die tijd namelijk gezien als ronde objecten, net zoals de planeten gezien werden. Tegen het einde van hun leven hebben sterren zoals de zon hun voorraad waterstof in hun kern uitgeput. Daardoor komen de nucleaire reacties tot stilstand. Dit zorgt ervoor ...

7 december 2015: Dit verbluffende panorama laat de Melkweg zien in een boog boven ESO���s platform van de Very Large Telescope (VLT) op Cerro Paranal, Chili. Op 2635 meter boven zeeniveau is het Paranal Observatorium een van de beste astronomische waarneemlocaties ter wereld. Het is het paradepaardje voor Europese grondgebaseerde sterrenkunde. De omvang van de wolkachtige en stoffige structuur van ons eigen sterrenstel is zichtbaar in opmerkelijk detail als een zwakke gloeiende band boven het waarneemplatform. Vanaf de aarde zien we de Melkweg als een band door de hemel, omdat onze gunstige positie in ���n van de spiraalarmen ervoor zorgt dat we de schijfvormige structuur op zijn kant zien, terwijl we naar het centrum turen. Ons sterrenstelsel is omgeven door diverse kleine satellietsterrenstelsels. Zeer duidelijk te zien aan de linkerkant zijn de Kleine Maghellaense Wolk en de Grote Maghellaense Wolk. Deze dwergstelsels zijn lid van onze Lokale Groep van sterrenstelsels. De VLT bestaat ...

30 november 2015: Deze afbeelding is gemaakt tijdens de ESO Ultra HD Expedition. Drie verre objecten stralen boven een van de schotels van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Het meest opvallend is de rode Carinanevel, ook bekend als NGC 3372. Het is een grote gaswolk van voornamelijk waterstof waar recent stervorming heeft plaatsgevonden. Kortlevende zware blauwe sterren zenden enorme hoeveelheden uv-straling uit. Dat zorgt voor de ionisatie van het omliggende gas waardoor de waterstofatomen een karakteristieke rode kleur uitstralen. Uiteindelijk zullen supernova-explosies en sterrenwinden van de zwaarste sterren het gas van de Carinanevel verspreiden en blijven er een of meer clusters van sterren over. Twee van zulk soort clusters, NGC 3532 en IC 2602, zijn zichtbaar rechtsboven en linksboven de Carinanevel. Alle drie de objecten behoren tot het sterrenbeeld Carina (Kiel) en zijn voor het eerst gecatalogiseerd door de Franse sterrenkundige Nicolas Louis de Lacaille. De objecten lijken op de afbeelding dicht ...