Äîêóìåíò âçÿò èç êýøà ïîèñêîâîé ìàøèíû. Àäðåñ îðèãèíàëüíîãî äîêóìåíòà : http://www.eso.org/public/turkey/news/eso1221/
Äàòà èçìåíåíèÿ: Unknown
Äàòà èíäåêñèðîâàíèÿ: Mon Apr 11 06:48:58 2016
Êîäèðîâêà: Windows-1251

Ïîèñêîâûå ñëîâà: ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ð ï ï ð ï ï ð ï ï ð ï ï ð ï ï ð ï ï ð ï ï ð ï ï ð ï ï ð ï ï ð ï ï ð ï ï ð ï ï ð ï ï ð ï ï ð ï ï ð ï ï ð ï
ErboÄ?a A GÃkadasÄ+'na Derinlemesine BakÄ+Å? | ESO TÃ?rkiye
Kids

eso1221tr — GÃrÃ?ntÃ?lÃ? BÃ?lten

ErboÄ?a A GÃkadasÄ+'na Derinlemesine BakÄ+Å?

16 MayÄ+s 2012

SÄ+radÄ+Å?Ä+ bir gÃkada olan ErboÄ?a A, Avrupa GÃ?ney GÃzlemevi tarafÄ+ndan elde edilen bir imgede gÃrÃ?ntÃ?lendi. 50 saatin Ã?zerindeki poz sÃ?resiyle alÄ+nan imge, muhtemelen bu kendine ÃzgÃ? ve ihtiÅ?amlÄ+ nesnenin bugÃ?ne kadar oluÅ?turulmuÅ? en derin gÃrÃ?ntÃ?sÃ?. Bu imge, Å?ili'deki La Silla GÃzlemevi'ndeki 2,2 metrelik MPG/ESO teleskobunun GeniÅ? Alan GÃrÃ?ntÃ?leyicisi ile oluÅ?turuldu.

NGC 5128 olarak da adlandÄ+rÄ+lan ErboÄ?a A [1], merkezinde sÃ?per kÃ?tleli bir karadelik bulunan kendine ÃzgÃ? bÃ?yÃ?k kÃ?tleli bir eliptik gÃkadadÄ+r. GÃ?ney takÄ+myÄ+ldÄ+zÄ+ ErboÄ?a bÃlgesindeï'? gÃzlenen bu gÃkada bizden 12 milyon Ä+Å?Ä+k yÄ+lÄ+ uzaklÄ+ktadÄ+r ve gÃkyÃ?zÃ?nÃ?n en belirgin radyo gÃkadasÄ+ olarak kendini gÃstermektedir. GÃkbilimciler, ErboÄ?a A'nÄ+n parlak ÃekirdeÄ?i, gÃ?ÃlÃ? radyo Ä+Å?Ä+masÄ+ ve jet Ãzelliklerinin gÃkadanÄ+n merkezindeki yaklaÅ?Ä+k 100 milyon GÃ?neÅ? kÃ?tleli bir karadelik tarafÄ+ndan meydana getirildiÄ?ini dÃ?Å?Ã?nmektedir. GÃkadanÄ+n yoÄ?un merkez bÃlgesindeki madde, karadeliÄ?e dÃ?Å?erken muazzam miktarlarda enerjiyi aÃÄ+Ä?a ÃÄ+karmaktadÄ+r.

Bu GeniÅ? Alan GÃrÃ?ntÃ?leyicisi imgesi, bize gÃkadanÄ+n sÃnÃ?k dÄ+Å? kÄ+sÄ+mlarÄ+nÄ+n uzamÄ+Å? gÃrÃ?ntÃ?sÃ? Å?eklinde tezahÃ?r eden eliptik yapÄ+sÄ+nÄ+ anlama fÄ+rsatÄ+ vermektedir. Resmin Ãnemli bir kÄ+smÄ+nÄ+ kaplayan parÄ+ltÄ+, yÃ?zlerce milyar soÄ?uk ve eski yÄ+ldÄ+zdan kaynaklanmaktadÄ+r. Ã-te yandan pek Ãok eliptik gÃkadanÄ+n aksine ErboÄ?a A'nÄ+n dÃ?zgÃ?n Å?ekli, gÃkadanÄ+n merkezini kapatan geniÅ? ve parÃalÄ+ Å?erit halindeki koyu bileÅ?enlerle parÃalanmÄ+Å? gÃrÃ?nmektedir.

Koyu Å?erit, Ãok bÃ?yÃ?k miktarlarda gaz, toz ve genà yÄ+ldÄ+za ev sahipliÄ?i yapmaktadÄ+r. Å?eridin saÄ? yukarÄ+ ve sol aÅ?aÄ?Ä+ kenarlarÄ+ndaki parlak genà yÄ+ldÄ+zlar, Hidrojenden oluÅ?an yÄ+ldÄ+z oluÅ?um bulutlarÄ+nÄ+n kÄ+rmÄ+zÄ+ parÄ+ltÄ+sÄ+na sebep olurken; bazÄ+ izole olmuÅ? toz bulutlarÄ+, yÄ+ldÄ+zlarÄ+n oluÅ?turduÄ?u arkaplanda adeta birer karaltÄ+ gibi gÃrÃ?nmektedir. Bu Ãzellikler ve belirgin radyo Ä+Å?Ä+masÄ+, ErboÄ?a A'nÄ+n iki gÃkadanÄ+n birleÅ?mesi sonucu oluÅ?tuÄ?unun belirtileridir. Bu tozlu Å?erit, muhtemelen dev eliptik gÃkadanÄ+n kÃ?tleÃekim etkisiyle parÃalanma sÃ?recini sÃ?rdÃ?ren bir sarmal gÃkadaya ait bÃlÃ?k pÃrÃÃ?k kalÄ+ntÄ+lardÄ+r.

GeniÅ? Alan GÃrÃ?ntÃ?leyicisi'nden elde edilen yeni imgeler, kÄ+rmÄ+zÄ+, yeÅ?il, mavi filtrelerle birlikte parÄ+ldayan Hidrojen ve Oksijeni geÃiren Ãzel tasarÄ+mlÄ+ filtrelerden geÃen Ä+Å?Ä+ktan elde edilen uzun sÃ?reli pozlar iÃermektedir. Bu Ãzel tasarÄ+mlÄ+ filtreler, ErboÄ?a A Ãevresinin GeniÅ? Alan GÃrÃ?ntÃ?leyisi'yle elde edilen Ãnceki imgesinde (eso0315a) kabaca gÃrÃ?nÃ?r bilinen optik jet yapÄ+larÄ+nÄ+ ayÄ+rt etmemize yardÄ+m etmektedir.

GÃkadadan imgenin sol Ã?st kÃÅ?esine doÄ?ru uzanan ve radyo imgelerinde belirgin devasa jetlerle kabaca aynÄ+ konumda bulunan iki grup kÄ+rmÄ+zÄ+ ipliksi yapÄ+ gÃrÃ?lmektedir. Bu iki yapÄ+ da genà ve sÄ+cak yÄ+ldÄ+zlar iÃeren yÄ+ldÄ+z oluÅ?um bÃlgeleridir [2]. Tozlu Å?eridin sol tarafÄ+nÄ+n Ã?stÃ?nde, gÃkada ÃekirdeÄ?inden yaklaÅ?Ä+k 30 000 Ä+Å?Ä+k yÄ+lÄ+ mesafede, ià ipliksi yapÄ+lar gÃze ÃarpmaktadÄ+r. BunlarÄ+n daha da dÄ+Å?Ä+nda, gÃkada ÃekirdeÄ?inden yaklaÅ?Ä+k 65 000 Ä+Å?Ä+k yÄ+lÄ+ mesafede ve imgenin sol Ã?st kÄ+smÄ+nÄ+n yakÄ+nlarÄ+nda gÃrÃ?lebilen dÄ+Å? ipliksi yapÄ+lar mevcuttur. AyrÄ+ca saÄ? alta doÄ?ru uzanan Ãok sÃnÃ?k karÅ?Ä+-jet izleri de gÃrÃ?lebilmektedir.

ErboÄ?a A, radyodan gama-Ä+Å?Ä+nÄ+na uzanan dalga boylarÄ+nda Ãok ÃalÄ+Å?Ä+lmÄ+Å? bir kaynaktÄ+r. Ã-zellikle radyo ve X-Ä+Å?Ä+nÄ+ gÃzlemleri, merkezdeki sÃ?per kÃ?tleli karadelikten ÃÄ+kan enerjik maddeyle Ãevresi arasÄ+ndaki etkileÅ?imi anlamak iÃin Ãnemlidir (eso0903). ErboÄ?a A'nÄ+n ALMA ile ÃalÄ+Å?Ä+lmasÄ+na ise yani baÅ?lanmaktadÄ+r.

ErboÄ?a A'nÄ+n pek Ãok gÃzleminden yararlanÄ+larak elde edilen bu imge, yer teleskoplarÄ+ gÃzlemleri kullanÄ+larak ErboÄ?a A gibi yerel grup dÄ+Å?Ä+ndaki gÃkadalarÄ+nda bulunan deÄ?iÅ?ken yÄ+ldÄ+zlarÄ+n belirlenerek Ã?zerlerinde ÃalÄ+Å?Ä+labilmelerinin mÃ?mkÃ?n olup olmadÄ+Ä?Ä+nÄ+ sÄ+namak iÃin oluÅ?turulmuÅ?tur [3]. Bu yolla ErboÄ?a A'da 200'den fazla yeni deÄ?iÅ?ken yÄ+ldÄ+z keÅ?fedilmiÅ?tir.

NGC 5128 olarak da adlandÄ+rÄ+lan ErboÄ?a A [1], merkezinde sÃ?per kÃ?tleli bir karadelik bulunan kendine ÃzgÃ? bÃ?yÃ?k kÃ?tleli bir eliptik gÃkadadÄ+r. GÃ?ney takÄ+myÄ+ldÄ+zÄ+ ErboÄ?a bÃlgesindeï'? gÃzlenen bu gÃkada bizden 12 milyon Ä+Å?Ä+k yÄ+lÄ+ uzaklÄ+ktadÄ+r ve gÃkyÃ?zÃ?nÃ?n en belirgin radyo gÃkadasÄ+ olarak kendini gÃstermektedir. GÃkbilimciler, ErboÄ?a A'nÄ+n parlak ÃekirdeÄ?i, gÃ?ÃlÃ? radyo Ä+Å?Ä+masÄ+ ve jet Ãzelliklerinin gÃkadanÄ+n merkezindeki yaklaÅ?Ä+k 100 milyon GÃ?neÅ? kÃ?tleli bir karadelik tarafÄ+ndan meydana getirildiÄ?ini dÃ?Å?Ã?nmektedir. GÃkadanÄ+n yoÄ?un merkez bÃlgesindeki madde, karadeliÄ?e dÃ?Å?erken muazzam miktarlarda enerjiyi aÃÄ+Ä?a ÃÄ+karmaktadÄ+r.

Bu GeniÅ? Alan GÃrÃ?ntÃ?leyicisi imgesi, bize gÃkadanÄ+n sÃnÃ?k dÄ+Å? kÄ+sÄ+mlarÄ+nÄ+n uzamÄ+Å? gÃrÃ?ntÃ?sÃ? Å?eklinde tezahÃ?r eden eliptik yapÄ+sÄ+nÄ+ anlama fÄ+rsatÄ+ vermektedir. Resmin Ãnemli bir kÄ+smÄ+nÄ+ kaplayan parÄ+ltÄ+, yÃ?zlerce milyar soÄ?uk ve eski yÄ+ldÄ+zdan kaynaklanmaktadÄ+r. Ã-te yandan pek Ãok eliptik gÃkadanÄ+n aksine ErboÄ?a A'nÄ+n dÃ?zgÃ?n Å?ekli, gÃkadanÄ+n merkezini kapatan geniÅ? ve parÃalÄ+ Å?erit halindeki koyu bileÅ?enlerle parÃalanmÄ+Å? gÃrÃ?nmektedir.

Koyu Å?erit, Ãok bÃ?yÃ?k miktarlarda gaz, toz ve genà yÄ+ldÄ+za ev sahipliÄ?i yapmaktadÄ+r. Å?eridin saÄ? yukarÄ+ ve sol aÅ?aÄ?Ä+ kenarlarÄ+ndaki parlak genà yÄ+ldÄ+zlar, Hidrojenden oluÅ?an yÄ+ldÄ+z oluÅ?um bulutlarÄ+nÄ+n kÄ+rmÄ+zÄ+ parÄ+ltÄ+sÄ+na sebep olurken; bazÄ+ izole olmuÅ? toz bulutlarÄ+, yÄ+ldÄ+zlarÄ+n oluÅ?turduÄ?u arkaplanda adeta birer karaltÄ+ gibi gÃrÃ?nmektedir. Bu Ãzellikler ve belirgin radyo Ä+Å?Ä+masÄ+, ErboÄ?a A'nÄ+n iki gÃkadanÄ+n birleÅ?mesi sonucu oluÅ?tuÄ?unun belirtileridir. Bu tozlu Å?erit, muhtemelen dev eliptik gÃkadanÄ+n kÃ?tleÃekim etkisiyle parÃalanma sÃ?recini sÃ?rdÃ?ren bir sarmal gÃkadaya ait bÃlÃ?k pÃrÃÃ?k kalÄ+ntÄ+lardÄ+r.

GeniÅ? Alan GÃrÃ?ntÃ?leyicisi'nden elde edilen yeni imgeler, kÄ+rmÄ+zÄ+, yeÅ?il, mavi filtrelerle birlikte parÄ+ldayan Hidrojen ve Oksijeni geÃiren Ãzel tasarÄ+mlÄ+ filtrelerden geÃen Ä+Å?Ä+ktan elde edilen uzun sÃ?reli pozlar iÃermektedir. Bu Ãzel tasarÄ+mlÄ+ filtreler, ErboÄ?a A Ãevresinin GeniÅ? Alan GÃrÃ?ntÃ?leyisi'yle elde edilen Ãnceki imgesinde (eso0315a) kabaca gÃrÃ?nÃ?r bilinen optik jet yapÄ+larÄ+nÄ+ ayÄ+rt etmemize yardÄ+m etmektedir.

GÃkadadan imgenin sol Ã?st kÃÅ?esine doÄ?ru uzanan ve radyo imgelerinde belirgin devasa jetlerle kabaca aynÄ+ konumda bulunan iki grup kÄ+rmÄ+zÄ+ ipliksi yapÄ+ gÃrÃ?lmektedir. Bu iki yapÄ+ da genà ve sÄ+cak yÄ+ldÄ+zlar iÃeren yÄ+ldÄ+z oluÅ?um bÃlgeleridir [2]. Tozlu Å?eridin sol tarafÄ+nÄ+n Ã?stÃ?nde, gÃkada ÃekirdeÄ?inden yaklaÅ?Ä+k 30 000 Ä+Å?Ä+k yÄ+lÄ+ mesafede, ià ipliksi yapÄ+lar gÃze ÃarpmaktadÄ+r. BunlarÄ+n daha da dÄ+Å?Ä+nda, gÃkada ÃekirdeÄ?inden yaklaÅ?Ä+k 65 000 Ä+Å?Ä+k yÄ+lÄ+ mesafede ve imgenin sol Ã?st kÄ+smÄ+nÄ+n yakÄ+nlarÄ+nda gÃrÃ?lebilen dÄ+Å? ipliksi yapÄ+lar mevcuttur. AyrÄ+ca saÄ? alta doÄ?ru uzanan Ãok sÃnÃ?k karÅ?Ä+-jet emaresi de gÃrÃ?lebilmektedir.

ErboÄ?a A, radyodan gama-Ä+Å?Ä+nÄ+na uzanan dalga boylarÄ+nda Ãok ÃalÄ+Å?Ä+lmÄ+Å? bir kaynaktÄ+r. Ã-zellikle radyo ve X-Ä+Å?Ä+nÄ+ gÃzlemleri, merkezdeki sÃ?per kÃ?tleli karadelikten ÃÄ+kan enerjik maddeyle Ãevresi arasÄ+ndaki etkileÅ?imi anlamak iÃin Ãnemlidir (bkz. eso0903). ErboÄ?a A'nÄ+n ALMA ile ÃalÄ+Å?Ä+lmasÄ+na ise yani baÅ?lanmaktadÄ+r.

ErboÄ?a A'nÄ+n pek Ãok gÃzleminden yararlanÄ+larak elde edilen bu imge, yer teleskoplarÄ+ gÃzlemleri kullanÄ+larak ErboÄ?a A gibi yerel grup dÄ+Å?Ä+ndaki gÃkadalarÄ+nda bulunan deÄ?iÅ?ken yÄ+ldÄ+zlarÄ+n belirlenerek Ã?zerlerinde ÃalÄ+Å?Ä+labilmelerinin mÃ?mkÃ?n olup olmadÄ+Ä?Ä+nÄ+ sÄ+namak iÃin oluÅ?turulmuÅ?tur [3]. Bu yolla ErboÄ?a A'da 200'den fazla yeni deÄ?iÅ?ken yÄ+ldÄ+z keÅ?fedilmiÅ?tir.

NGC 5128 olarak da adlandÄ+rÄ+lan ErboÄ?a A [1], merkezinde sÃ?per kÃ?tleli bir karadelik bulunan kendine ÃzgÃ? bÃ?yÃ?k kÃ?tleli bir eliptik gÃkadadÄ+r. GÃ?ney takÄ+myÄ+ldÄ+zÄ+ ErboÄ?a bÃlgesindeï'? gÃzlenen bu gÃkada bizden 12 milyon Ä+Å?Ä+k yÄ+lÄ+ uzaklÄ+ktadÄ+r ve gÃkyÃ?zÃ?nÃ?n en belirgin radyo gÃkadasÄ+ olarak kendini gÃstermektedir. GÃkbilimciler, ErboÄ?a A'nÄ+n parlak ÃekirdeÄ?i, gÃ?ÃlÃ? radyo Ä+Å?Ä+masÄ+ ve jet Ãzelliklerinin gÃkadanÄ+n merkezindeki yaklaÅ?Ä+k 100 milyon GÃ?neÅ? kÃ?tleli bir karadelik tarafÄ+ndan meydana getirildiÄ?ini dÃ?Å?Ã?nmektedir. GÃkadanÄ+n yoÄ?un merkez bÃlgesindeki madde, karadeliÄ?e dÃ?Å?erken muazzam miktarlarda enerjiyi aÃÄ+Ä?a ÃÄ+karmaktadÄ+r.

Bu GeniÅ? Alan GÃrÃ?ntÃ?leyicisi imgesi, bize gÃkadanÄ+n sÃnÃ?k dÄ+Å? kÄ+sÄ+mlarÄ+nÄ+n uzamÄ+Å? gÃrÃ?ntÃ?sÃ? Å?eklinde tezahÃ?r eden eliptik yapÄ+sÄ+nÄ+ anlama fÄ+rsatÄ+ vermektedir. Resmin Ãnemli bir kÄ+smÄ+nÄ+ kaplayan parÄ+ltÄ+, yÃ?zlerce milyar soÄ?uk ve eski yÄ+ldÄ+zdan kaynaklanmaktadÄ+r. Ã-te yandan pek Ãok eliptik gÃkadanÄ+n aksine ErboÄ?a A'nÄ+n dÃ?zgÃ?n Å?ekli, gÃkadanÄ+n merkezini kapatan geniÅ? ve parÃalÄ+ Å?erit halindeki koyu bileÅ?enlerle parÃalanmÄ+Å? gÃrÃ?nmektedir.

Koyu Å?erit, Ãok bÃ?yÃ?k miktarlarda gaz, toz ve genà yÄ+ldÄ+za ev sahipliÄ?i yapmaktadÄ+r. Å?eridin saÄ? yukarÄ+ ve sol aÅ?aÄ?Ä+ kenarlarÄ+ndaki parlak genà yÄ+ldÄ+zlar, Hidrojenden oluÅ?an yÄ+ldÄ+z oluÅ?um bulutlarÄ+nÄ+n kÄ+rmÄ+zÄ+ parÄ+ltÄ+sÄ+na sebep olurken; bazÄ+ izole olmuÅ? toz bulutlarÄ+, yÄ+ldÄ+zlarÄ+n oluÅ?turduÄ?u arkaplanda adeta birer karaltÄ+ gibi gÃrÃ?nmektedir. Bu Ãzellikler ve belirgin radyo Ä+Å?Ä+masÄ+, ErboÄ?a A'nÄ+n iki gÃkadanÄ+n birleÅ?mesi sonucu oluÅ?tuÄ?unun belirtileridir. Bu tozlu Å?erit, muhtemelen dev eliptik gÃkadanÄ+n kÃ?tleÃekim etkisiyle parÃalanma sÃ?recini sÃ?rdÃ?ren bir sarmal gÃkadaya ait bÃlÃ?k pÃrÃÃ?k kalÄ+ntÄ+lardÄ+r.

GeniÅ? Alan GÃrÃ?ntÃ?leyicisi'nden elde edilen yeni imgeler, kÄ+rmÄ+zÄ+, yeÅ?il, mavi filtrelerle birlikte parÄ+ldayan Hidrojen ve Oksijeni geÃiren Ãzel tasarÄ+mlÄ+ filtrelerden geÃen Ä+Å?Ä+ktan elde edilen uzun sÃ?reli pozlar iÃermektedir. Bu Ãzel tasarÄ+mlÄ+ filtreler, ErboÄ?a A Ãevresinin GeniÅ? Alan GÃrÃ?ntÃ?leyisi'yle elde edilen Ãnceki imgesinde (eso0315a) kabaca gÃrÃ?nÃ?r bilinen optik jet yapÄ+larÄ+nÄ+ ayÄ+rt etmemize yardÄ+m etmektedir.

GÃkadadan imgenin sol Ã?st kÃÅ?esine doÄ?ru uzanan ve radyo imgelerinde belirgin devasa jetlerle kabaca aynÄ+ konumda bulunan iki grup kÄ+rmÄ+zÄ+ ipliksi yapÄ+ gÃrÃ?lmektedir. Bu iki yapÄ+ da genà ve sÄ+cak yÄ+ldÄ+zlar iÃeren yÄ+ldÄ+z oluÅ?um bÃlgeleridir [2]. Tozlu Å?eridin sol tarafÄ+nÄ+n Ã?stÃ?nde, gÃkada ÃekirdeÄ?inden yaklaÅ?Ä+k 30 000 Ä+Å?Ä+k yÄ+lÄ+ mesafede, ià ipliksi yapÄ+lar gÃze ÃarpmaktadÄ+r. BunlarÄ+n daha da dÄ+Å?Ä+nda, gÃkada ÃekirdeÄ?inden yaklaÅ?Ä+k 65 000 Ä+Å?Ä+k yÄ+lÄ+ mesafede ve imgenin sol Ã?st kÄ+smÄ+nÄ+n yakÄ+nlarÄ+nda gÃrÃ?lebilen dÄ+Å? ipliksi yapÄ+lar mevcuttur. AyrÄ+ca saÄ? alta doÄ?ru uzanan Ãok sÃnÃ?k karÅ?Ä+-jet emaresi de gÃrÃ?lebilmektedir.

ErboÄ?a A, radyodan gama-Ä+Å?Ä+nÄ+na uzanan dalga boylarÄ+nda Ãok ÃalÄ+Å?Ä+lmÄ+Å? bir kaynaktÄ+r. Ã-zellikle radyo ve X-Ä+Å?Ä+nÄ+ gÃzlemleri, merkezdeki sÃ?per kÃ?tleli karadelikten ÃÄ+kan enerjik maddeyle Ãevresi arasÄ+ndaki etkileÅ?imi anlamak iÃin Ãnemlidir (bkz. eso0903). ErboÄ?a A'nÄ+n ALMA ile ÃalÄ+Å?Ä+lmasÄ+na ise yani baÅ?lanmaktadÄ+r.

ErboÄ?a A'nÄ+n pek Ãok gÃzleminden yararlanÄ+larak elde edilen bu imge, yer teleskoplarÄ+ gÃzlemleri kullanÄ+larak ErboÄ?a A gibi yerel grup dÄ+Å?Ä+ndaki gÃkadalarÄ+nda bulunan deÄ?iÅ?ken yÄ+ldÄ+zlarÄ+n belirlenerek Ã?zerlerinde ÃalÄ+Å?Ä+labilmelerinin mÃ?mkÃ?n olup olmadÄ+Ä?Ä+nÄ+ sÄ+namak iÃin oluÅ?turulmuÅ?tur [3]. Bu yolla ErboÄ?a A'da 200'den fazla yeni deÄ?iÅ?ken yÄ+ldÄ+z keÅ?fedilmiÅ?tir.NGC 5128 olarak da adlandÄ+rÄ+lan ErboÄ?a A [1], merkezinde sÃ?per kÃ?tleli bir karadelik bulunan kendine ÃzgÃ? bÃ?yÃ?k kÃ?tleli bir eliptik gÃkadadÄ+r. GÃ?ney takÄ+myÄ+ldÄ+zÄ+ ErboÄ?a bÃlgesindeï'? gÃzlenen bu gÃkada bizden 12 milyon Ä+Å?Ä+k yÄ+lÄ+ uzaklÄ+ktadÄ+r ve gÃkyÃ?zÃ?nÃ?n en belirgin radyo gÃkadasÄ+ olarak kendini gÃstermektedir. GÃkbilimciler, ErboÄ?a A'nÄ+n parlak ÃekirdeÄ?i, gÃ?ÃlÃ? radyo Ä+Å?Ä+masÄ+ ve jet Ãzelliklerinin gÃkadanÄ+n merkezindeki yaklaÅ?Ä+k 100 milyon GÃ?neÅ? kÃ?tleli bir karadelik tarafÄ+ndan meydana getirildiÄ?ini dÃ?Å?Ã?nmektedir. GÃkadanÄ+n yoÄ?un merkez bÃlgesindeki madde, karadeliÄ?e dÃ?Å?erken muazzam miktarlarda enerjiyi aÃÄ+Ä?a ÃÄ+karmaktadÄ+r.

Bu GeniÅ? Alan GÃrÃ?ntÃ?leyicisi imgesi, bize gÃkadanÄ+n sÃnÃ?k dÄ+Å? kÄ+sÄ+mlarÄ+nÄ+n uzamÄ+Å? gÃrÃ?ntÃ?sÃ? Å?eklinde tezahÃ?r eden eliptik yapÄ+sÄ+nÄ+ anlama fÄ+rsatÄ+ vermektedir. Resmin Ãnemli bir kÄ+smÄ+nÄ+ kaplayan parÄ+ltÄ+, yÃ?zlerce milyar soÄ?uk ve eski yÄ+ldÄ+zdan kaynaklanmaktadÄ+r. Ã-te yandan pek Ãok eliptik gÃkadanÄ+n aksine ErboÄ?a A'nÄ+n dÃ?zgÃ?n Å?ekli, gÃkadanÄ+n merkezini kapatan geniÅ? ve parÃalÄ+ Å?erit halindeki koyu bileÅ?enlerle parÃalanmÄ+Å? gÃrÃ?nmektedir.

Koyu Å?erit, Ãok bÃ?yÃ?k miktarlarda gaz, toz ve genà yÄ+ldÄ+za ev sahipliÄ?i yapmaktadÄ+r. Å?eridin saÄ? yukarÄ+ ve sol aÅ?aÄ?Ä+ kenarlarÄ+ndaki parlak genà yÄ+ldÄ+zlar, Hidrojenden oluÅ?an yÄ+ldÄ+z oluÅ?um bulutlarÄ+nÄ+n kÄ+rmÄ+zÄ+ parÄ+ltÄ+sÄ+na sebep olurken; bazÄ+ izole olmuÅ? toz bulutlarÄ+, yÄ+ldÄ+zlarÄ+n oluÅ?turduÄ?u arkaplanda adeta birer karaltÄ+ gibi gÃrÃ?nmektedir. Bu Ãzellikler ve belirgin radyo Ä+Å?Ä+masÄ+, ErboÄ?a A'nÄ+n iki gÃkadanÄ+n birleÅ?mesi sonucu oluÅ?tuÄ?unun belirtileridir. Bu tozlu Å?erit, muhtemelen dev eliptik gÃkadanÄ+n kÃ?tleÃekim etkisiyle parÃalanma sÃ?recini sÃ?rdÃ?ren bir sarmal gÃkadaya ait bÃlÃ?k pÃrÃÃ?k kalÄ+ntÄ+lardÄ+r.

GeniÅ? Alan GÃrÃ?ntÃ?leyicisi'nden elde edilen yeni imgeler, kÄ+rmÄ+zÄ+, yeÅ?il, mavi filtrelerle birlikte parÄ+ldayan Hidrojen ve Oksijeni geÃiren Ãzel tasarÄ+mlÄ+ filtrelerden geÃen Ä+Å?Ä+ktan elde edilen uzun sÃ?reli pozlar iÃermektedir. Bu Ãzel tasarÄ+mlÄ+ filtreler, ErboÄ?a A Ãevresinin GeniÅ? Alan GÃrÃ?ntÃ?leyisi'yle elde edilen Ãnceki imgesinde (eso0315a) kabaca gÃrÃ?nÃ?r bilinen optik jet yapÄ+larÄ+nÄ+ ayÄ+rt etmemize yardÄ+m etmektedir.

GÃkadadan imgenin sol Ã?st kÃÅ?esine doÄ?ru uzanan ve radyo imgelerinde belirgin devasa jetlerle kabaca aynÄ+ konumda bulunan iki grup kÄ+rmÄ+zÄ+ ipliksi yapÄ+ gÃrÃ?lmektedir. Bu iki yapÄ+ da genà ve sÄ+cak yÄ+ldÄ+zlar iÃeren yÄ+ldÄ+z oluÅ?um bÃlgeleridir [2]. Tozlu Å?eridin sol tarafÄ+nÄ+n Ã?stÃ?nde, gÃkada ÃekirdeÄ?inden yaklaÅ?Ä+k 30 000 Ä+Å?Ä+k yÄ+lÄ+ mesafede, ià ipliksi yapÄ+lar gÃze ÃarpmaktadÄ+r. BunlarÄ+n daha da dÄ+Å?Ä+nda, gÃkada ÃekirdeÄ?inden yaklaÅ?Ä+k 65 000 Ä+Å?Ä+k yÄ+lÄ+ mesafede ve imgenin sol Ã?st kÄ+smÄ+nÄ+n yakÄ+nlarÄ+nda gÃrÃ?lebilen dÄ+Å? ipliksi yapÄ+lar mevcuttur. AyrÄ+ca saÄ? alta doÄ?ru uzanan Ãok sÃnÃ?k karÅ?Ä+-jet emaresi de gÃrÃ?lebilmektedir.

ErboÄ?a A, radyodan gama-Ä+Å?Ä+nÄ+na uzanan dalga boylarÄ+nda Ãok ÃalÄ+Å?Ä+lmÄ+Å? bir kaynaktÄ+r. Ã-zellikle radyo ve X-Ä+Å?Ä+nÄ+ gÃzlemleri, merkezdeki sÃ?per kÃ?tleli karadelikten ÃÄ+kan enerjik maddeyle Ãevresi arasÄ+ndaki etkileÅ?imi anlamak iÃin Ãnemlidir (bkz. eso0903). ErboÄ?a A'nÄ+n ALMA ile ÃalÄ+Å?Ä+lmasÄ+na ise yani baÅ?lanmaktadÄ+r.

ErboÄ?a A'nÄ+n pek Ãok gÃzleminden yararlanÄ+larak elde edilen bu imge, yer teleskoplarÄ+ gÃzlemleri kullanÄ+larak ErboÄ?a A gibi yerel grup dÄ+Å?Ä+ndaki gÃkadalarÄ+nda bulunan deÄ?iÅ?ken yÄ+ldÄ+zlarÄ+n belirlenerek Ã?zerlerinde ÃalÄ+Å?Ä+labilmelerinin mÃ?mkÃ?n olup olmadÄ+Ä?Ä+nÄ+ sÄ+namak iÃin oluÅ?turulmuÅ?tur [3]. Bu yolla ErboÄ?a A'da 200'den fazla yeni deÄ?iÅ?ken yÄ+ldÄ+z keÅ?fedilmiÅ?tir.

Notlar

[1] Bu gÃkada ilk kez Avustralya'daki Parramatta GÃzlemevi'nde BritanyalÄ+ gÃkbilimci James Dunlop tarafÄ+ndan 4 AÄ?ustos 1826'da kayÄ+t altÄ+na alÄ+nmÄ+Å?tÄ+r. GÃkadaya ErboÄ?a A denmesinin nedeni ise gÃkadanÄ+n ErboÄ?a takÄ+myÄ+ldÄ+zÄ+nda 1950'lerde keÅ?fedilen ilk Ãnemli radyo dalgasÄ+ kaynaÄ?Ä+ olmasÄ+dÄ+r

[2] Äœki ipliksi yapÄ+nÄ+n nedeni iyi bilinmemekte ve gÃkbilimcilerce bu ipliksi yapÄ+larÄ+n gÃkada ÃekirdeÄ?inden gelen Ä+Å?Ä+madan kaynaklanan iyonlaÅ?ma ya da gaz yÄ+Ä?Ä+nlarÄ+nÄ+n neden olduÄ?u Å?oklar sonucu oluÅ?abileceÄ?i tartÄ+Å?Ä+lmaktadÄ+r.

[3] Daha fazla bilgi J.T.A. de Jong et al. 2008 makalesinde bulunabilir.

Daha fazla bilgi

2012 yÄ+lÄ+ Avrupa GÃ?ney GÃzlemevi'nin (ESO) kuruluÅ?unun 50. yÄ+lÄ+nÄ+ temsil etmektedir. Avrupa GÃ?ney GÃzlemevi ESO, Avrupa'daki en Ãnemli hÃ?kÃ?metlerarasÄ+ gÃkbilim kuruluÅ?udur ve dÃ?nyanÄ+n en Ã?retken gÃkbilim gÃzlemevidir. 15 Ã?lke tarafÄ+ndan desteklenmektedir: Avusturya, BelÃika, Brezilya, üek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Finlandiya, Almanya, Äœtalya, Hollanda, Portekiz, Äœspanya, ÄœsveÃ, ÄœsviÃre ve Äœngiltere. TasarÄ+ma, inÅ?aya ve Ãnemli bilimsel keÅ?iflere olanak saÄ?layan gÃ?ÃlÃ? yer tabanlÄ+ gÃzlem faaliyetlerine odaklanan iddialÄ+ bir program yÃ?rÃ?tmektedir. ESO ayrÄ+ca gÃkbilim araÅ?tÄ+rmalarÄ+nda teÅ?vik edici ve dÃ?zenleyici bir dayanÄ+Å?ma konusunda ÃncÃ? bir rol oynamaktadÄ+r. ESO Å?ili'nin Atacama üÃlÃ? bÃlgesinde benzeri olmayan Ã?à adet birinci sÄ+nÄ+f gÃzlem yerleÅ?kesi iÅ?letmektedir: La Silla, Paranal ve Chajnantor. ESO Paranal'da dÃ?nyanÄ+n en geliÅ?miÅ? optik gÃkbilim gÃzlemevi olan üok BÃ?yÃ?k Teleskop'u (Very Large Telescope), ve iki tarama teleskopu iÅ?letmektedir. KÄ+rmÄ+zÄ+ Ãtesi gÃzlem teleskopu VISTA dÃ?nyanÄ+n en bÃ?yÃ?k tarama teleskopudur ve VLT tarama teleskopu (VST) ise sadece gÃrÃ?nÃ?r Ä+Å?Ä+kta gÃkyÃ?zÃ?nÃ? taramak iÃin tasarlanan dÃ?nyanÄ+n en bÃ?yÃ?k teleskopudur. ESO varolan en bÃ?yÃ?k gÃkbilim projesi ve devrimsel gÃkbilim teleskopu ALMA'nÄ+n AvrupalÄ+ ortaÄ?Ä+dÄ+r. ESO Å?u anda "gÃkyÃ?zÃ?nÃ? izleyen dÃ?nyanÄ+n en bÃ?yÃ?k gÃzÃ?" olacak 40-metre sÄ+nÄ+fÄ+nda Avrupa AÅ?Ä+rÄ+ BÃ?yÃ?k optik/yakÄ+n kÄ+rmÄ+zÄ+ Ãtesi Teleskopu, E-ELT'yi inÅ?a etmeyi planlÄ+yor.

BaÄ?lantÄ+lar

ÄœletiÅ?im

SÄ+tkÄ+ üaÄ?daÅ? Äœnam
BaÅ?kent Ã?niversitesi - Elektrik-Elektronik MÃ?hendisliÄ?i BÃlÃ?mÃ? - ESON TÃ?rkiye Ekibi
Ankara, TÃ?rkiye
Tel: +90 312 2341010 / 1221
E-posta: inam@baskent.edu.tr

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei MÃ?nchen, Germany
Tel: +49 89 3200 6655
Cep: +49 151 15 37 35 91
E-posta: rhook@eso.org

Connect with ESO on social media

Bu bir ESO BasÄ+n BÃ?lteni Ãevirisidir eso1221.

BÃ?lten HakkÄ+nda

BÃ?lten No.:eso1221tr
AdÄ+:Centaurus A
TÃ?r:• Local Universe : Galaxy : Type : Elliptical
• Local Universe : Galaxy : Activity : AGN
Facility:MPG/ESO 2.2-metre telescope
Science data:2008A&A...478..755D

GÃrÃ?ntÃ?ler

A deep look at the strange galaxy Centaurus A
A deep look at the strange galaxy Centaurus A
sadece Äœngilizce
The strange galaxy Centaurus A in the constellation of Centaurus
The strange galaxy Centaurus A in the constellation of Centaurus
sadece Äœngilizce

Videolar

Zooming in on the strange galaxy Centaurus A
Zooming in on the strange galaxy Centaurus A
sadece Äœngilizce
Panning over a deep view at the strange galaxy Centaurus A
Panning over a deep view at the strange galaxy Centaurus A
sadece Äœngilizce

AyrÄ+ca gÃrÃ?ntÃ?leyin...