eso1044pl — Zdj�cie prasowe

Atomy dla Pokoju: galaktyczne zderzenia w akcji

10 listopada 2010

Astronomowie z Europejskiego Obserwatorium Po�udniowego uzyskali nowe, spektakularne zdj�cie s�ynnej galaktyki "Atomy dla Pokoju" (NGC 7252). Ten galaktyczny karambol uformowa� si� na skutek zderzenia dw��ch galaktyk, dostarczaj�c astronomom �wietnej okazji do zbadania w jaki spos��b mergery wp�ywaj� na ewolucj� Wszech�wiata.

Atomy dla Pokoju (Atoms-for-Peace) jest nietypow� nazw� nadan� dw��m ��cz�cym si� ze sob� galaktykom, kt��re po�o�one s� oko�o 220 milion��w lat �wietlnych od nas w konstelacji Wodnika. Obiekt ten znany jest tak�e jako NGC 7252, albo Arp 226 i jest wystarczaj�co jasny do dostrze�enia przez mi�o�nik��w astronomii jako bardzo s�aby, niewyra�ny kleks. Zaprezentowane przez ESO zdj�cie zosta�o wykonane za pomoc� instrumentu Wide Field Image pracuj�cego na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium ESO La Silla w Chile.

Zderzenia galaktyk s� jednym z najwa�niejszych proces��w wp�ywaj�cych na to w jaki spos��b ewoluuje nasz Wszech�wiat. Ich badania ods�aniaj� wa�ne wskaz��wki na temat pochodzenia galaktyk. Szcz��liwie tego typu kolizje s� rozci�gni�tymi w czasie zdarzeniami, trwaj�cymi setki milion��w lat, daj�c astronomom mn��stwo czasu na ich obserwowanie.

Zdj�cie galaktyki Atomy dla Pokoju przedstawia migawk� z kolizji, z pe�nym chaosem kontrastuj�cym z bogatym t�em odleg�ych galaktyk. Efekty zawi�ych wzajemnych oddzia�ywa� grawitacyjnych s� widoczne w kszta�tach ogon��w sk�adaj�cych si� ze strumieni gwiazd, gazu i py�u. Fotografia pokazuje tak�e niesamowite "shelle", kt��re uformowa�y si� gdy gaz i gwiazdy zosta�y wyrwane ze zderzaj�cych si� galaktyk i okr�cone wok��� wsp��lnego centrum masy. O ile wi�kszo�� materii zosta�a wyrzucona w przestrze� kosmiczn�, to niekt��re obszary zosta�y skompresowane, rozpalaj�c procesy narodzin gwiazd. Efektem by�o uformowanie si� setek bardzo m�odych gromad gwiazd (w wieku od oko�o 50 do 500 milion��w lat), kt��re s� podejrzewane o bycie progenitorami gromad kulistych.

Atomy dla Pokoju mo�e by� zwiastunem naszego w�asnego galaktycznego losu. Astronomowie przewiduj�, �e za trzy do czterech miliard��w lat Droga Mleczna i Galaktyka w Andromedzie zderz� si�, tak jak to si� sta�o w przypadku obiektu Atomy dla Pokoju. Ale nie wpadajmy w panik�: odleg�o�ci pomi�dzy gwiazdami w galaktyce s� olbrzymie, wi�c jest ma�o prawdopodobne, aby podczas kolizji galaktyk S�o�ce zderzy�o si� czo�owo z inn� gwiazd�.

Dziwna nazwa obiektu ma interesuj�c� histori�. W grudniu 1953 r. prezydent Eisenhower wyg�osi� mow� nazwan� "Atomy dla pokoju". Jej tematem by�a promocja pokojowego wykorzystania energii j�drowej, co by�o szczeg��lnie gor�cym zagadnieniem w tamtym czasie. Mowa oraz zwi�zana z ni� konferencja wywar�y wp�yw na spo�eczno�� naukow�, w��cznie z tak odleg�ymi skutkami jak nadanie galaktyce NGC 7252 nazwy Atomy dla Pokoju. Na kilka sposob��w jest ona zadziwiaj�co odpowiednia: niespotykany kszta�t jest efektem zderzania si� dw��ch galaktyk, kt��re stworzy�o co� nowego i wielkiego, troch� tak jak to si� dzieje podczas fuzji j�drowej. Co wi�cej, wielka p�tla przypomina ksi��kowy schemat elektron��w kr���cych wok��� j�dra atomowego.

Wi�cej informacji

ESO, Europejskie Obserwatorium Po�udniowe, jest wiod�c� mi�dzyrz�dow� organizacj� astronomiczn� w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na �wiecie. Nale�y do niego 14 kraj��w: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz W�ochy. ESO prowadzi ambitne programy dotycz�ce projektowania, konstrukcji i u�ytkowania silnych naziemnych instrument��w obserwacyjnych, pozwalaj�c astronomom na dokonywanie znacz�cych odkry� naukowych. ESO odgrywa wiod�c� rol� w promowaniu i organizowaniu wsp���pracy w badaniach astronomicznych. ESO zarz�dza trzema unikalnymi, �wiatowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Du�y Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na �wiecie astronomiczne obserwatorium w �wietle widzialnym oraz teleskop VISTA, najwi�kszy na �wiecie instrument do przegl�d��w nieba. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, najwi�kszego istniej�cego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 42-metrowy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), kt��ry stanie si� "najwi�kszym okiem �wiata na niebo".

Kontakt

Krzysztof Czart
Astronomia.pl
Toru�, Poland
E-mail: k.czart@astronomia.pl

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei M��nchen, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Connect with ESO on social media

Jest to t�umaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1044